Με δόγμα τη στήριξη της μεσαίας τάξης θα κινηθεί τους επόμενους μήνες η κυβέρνηση. Σε αυτό το πεδίο θα δώσει τη μάχη της η αξιωματική αντιπολίτευση. Ήδη η προοπτική διεξαγωγής πρόωρων εκλογών – κατά πάσα λογική πιθανότητα όχι πριν από την παρέλευση του πρώτου οκταμήνου του έτους – έχει φέρει την πολύπαθη μεσαία τάξη στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης και των πρωτοβουλιών των κομμάτων εξουσίας.

Πρόκειται για κοινωνική ομάδα με εξαιρετική ποικιλομορφία και μεγάλη ευελιξία στην εκλογική της συμπεριφορά, η οποία

● χτυπήθηκε σφοδρά κατά την οικονομική κρίση της δεκαετίας του 2010 και την εφαρμογή των μνημονίων,

● αποδείχτηκε εξαιρετικά ευάλωτη στην κρίση που προκάλεσαν η πανδημία της Covid-19 και τα απανωτά lockdowns,

● εμφανίζει παραδοσιακά τη μεγαλύτερη – και ευκολότερη – κινητικότητα ως προς την εκλογική της συμπεριφορά.

Προφανώς η μεσαία τάξη, ύστερα από την οκταετία των μνημονίων, έχει συμπιεστεί οικονομικά και κοινωνικά προς τα κάτω, αλλά το πολιτικό ενδιαφέρον για τις προτιμήσεις της παραμένει αμείωτο.

Χιονοστιβάδα

Οι επιπτώσεις της πανδημίας, μέσα σε μόλις έναν χρόνο, είναι θυελλώδεις. Η απειλή για κλείσιμο του 50% των επιχειρήσεων στον χώρο της εστίασης και του τουρισμού, εάν η φετινή τουριστική περίοδος είναι ανάλογη της περσινής, και ο κίνδυνος απώλειας 300.000 θέσεων εργασίας μόνο σε αυτόν τον τομέα είναι απολύτως ενδεικτική της ανασφάλειας.

Στο λιανεμπόριο επικρατούν ανάλογες συνθήκες, αφού υπάρχει τρομακτική ανησυχία για την επιβίωση πολλών χιλιάδων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας από τη στιγμή που θα ελεγχθεί η πανδημία, θα πάψει η εφαρμογή των τρεχόντων μέτρων προστασίας και θα αρθεί η απαγόρευση απολύσεων. Οι «παγωμένες» υποχρεώσεις προς τράπεζες, εφορία και ταμεία ενδέχεται να μετατραπούν σε χιονοστιβάδα.

Δεν πρέπει ακόμη να υποτιμηθούν οι γενικότερες επιπτώσεις των lockdowns, αφού η κατάσταση στην Παιδεία, λόγου χάρη, είναι τραγική.

Σύμφωνα με έρευνα της Devolo Greece για το πώς λειτούργησε η τηλεκπαίδευση στην Ελλάδα, μόλις ένας στους τέσσερις μαθητές, το 24%, μπόρεσε να λάβει μέρος σε ένα σταθερό πρόγραμμα τηλεκπαίδευσης από το σχολείο του και να καλύψει πλήρως την ύλη, σύμφωνα με τις απαντήσεις των γονέων. Επιπλέον μόνο το 7% των γονέων έκρινε ότι τα online μαθήματα ήταν το ίδιο ή περισσότερο αποδοτικά σε σχέση με τη διά ζώσης εκπαίδευση και το 54% πιστεύει ότι ήταν μεν αποδοτικά, αλλά δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσουν το μάθημα στην τάξη.

Το αποτέλεσμα είναι ότι οι οικογένειες – όσες μπορούσαν – υποχρεώθηκαν να πληρώσουν επιπλέον χρήματα σε φροντιστήρια και ιδιαίτερα προκειμένου να καλύψουν εκπαιδευτικά κενά στο Γυμνάσιο και το Λύκειο.

Αγώνας δρόμου

Η κυβέρνηση, προκειμένου να μην επεκταθεί και καταστεί ανεξέλεγκτη η ζημιά στην οικονομία, από τη μια επιχειρεί το – προσεκτικό και σταδιακό – άνοιγμα του εμπορίου και των άλλων δραστηριοτήτων που έμειναν επί μήνες κλειστές, ώστε να μην καταγραφεί στο πρώτο μισό του έτους μια ζημία μη επανορθώσιμη στο δεύτερο.

Από την άλλη, επιχειρεί – εφόσον αυτό γίνει αποδεκτό από τους Ευρωπαίους ελεγκτές της οικονομίας – να ρυθμίσει σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα τις μη εξυπηρετήσιμες υποχρεώσεις που προέκυψαν στη διάρκεια των lockdowns. Χώρια που θα ελεγχθεί για το είδος και το ύψος των ενισχύσεων προς επιχειρήσεις και εργαζομένους.

Ακόμη, η κυβέρνηση φαίνεται, με τη δημιουργία ειδικών αστυνομικών σωμάτων για τα πανεπιστήμια και τις συγκοινωνίες, να επιστρέφει στον τομέα της δημόσιας τάξης και ασφάλειας, ο οποίος είναι παραδοσιακά προνομιακός για την ίδια και με ανταπόκριση στον λεγόμενο μεσαίο χώρο.

Το μεγάλο στοίχημα πάντως παραμένει η επίτευξη της μέγιστης δυνατής ισορροπίας μεταξύ της ανοσοποίησης του πληθυσμού διά του εμβολιασμού και του ανοίγματος της οικονομίας. Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι η όποια εισροή ευρωπαϊκών κονδυλίων θα αποδώσει στην οικονομία ύστερα από αρκετούς μήνες, άρα προέχει το να σωθεί σήμερα η παρτίδα. Σε διαφορετική περίπτωση οι ζημίες και οι αντιδράσεις δεν μπορούν να είναι προβλέψιμες.

Αναβάπτιση

Στον ΣΥΡΙΖΑ μπορεί ο πρώην υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος να αρνείται ότι η φορολογική του πολιτική πίεσε υπερβολικά τη μεσαία τάξη – αντιθέτως τη θεωρεί ισορροπημένη –, αλλά δεν συμφωνούν όλοι μαζί του. Κυρίως φαίνεται να διαφωνούν στελέχη πολύ κοντά στον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος εδώ και μήνες έχει αναλάβει προσωπικά την εκστρατεία επαναπροσέγγισης της μεσαίας τάξης.

Ο πρόεδρος του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει επιδοθεί στην προσπάθεια να αναδείξει την «εξαπάτηση» αυτής της κοινωνικής ομάδας από τη Ν.Δ. και να εδραιώσει την πεποίθηση ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η μόνη ελπίδα για την επούλωση των πληγών της μεσαίας τάξης.

Για τον λόγο αυτόν προτείνει διαρκώς μέτρα ανακούφισης πιο γενναιόδωρα απ’ αυτά που εφαρμόζει η κυβέρνηση και ζητάει διαγραφή μέρους των χρεών που δημιουργήθηκαν κατά την πανδημία, αναστολή των πλειστηριασμών, επιδότηση για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και ενίσχυση των επιχειρήσεων και μετά το τέλος της πανδημίας.

Με λίγα λόγια η μάχη των επόμενων μηνών θα δοθεί στο πεδίο της μεσαίας τάξης, της σωτηρίας των επιχειρήσεων και της διατήρησης των θέσεων εργασίας. Αν η κυβέρνηση επιτύχει, η πολιτική της πρωτοκαθεδρία δεν θα κινδυνεύσει ιδιαίτερα. Αν όμως δεν καταφέρει να αποφύγει τις μεγάλες απώλειες, τότε θα πληρώσει και τις πολιτικές συνέπειες…