Φωτιές, κορίνες, μπαλάκια, ακροβατικά, ξυλοπόδαροι. Οι ζογκλέρ των φαναριών και των πεζόδρομων δεν είναι περιθωριακοί τύποι, αλλά εναλλακτικοί καλλιτέχνες με σπουδές, όραμα και φαντασία.

Φωτιές, κορίνες, μπαλάκια, ακροβατικά, ξυλοπόδαροι. Οι ζογκλέρ των φαναριών και των πεζόδρομων δεν είναι περιθωριακοί τύποι, αλλά εναλλακτικοί καλλιτέχνες με σπουδές, όραμα και φαντασία.

«Στη Ρωσία το τσίρκο θεωρείται κρίκος των τεχνών και οι κλόουν αξιοσέβαστοι ηθοποιοί, των οποίων η γνώμη για την πολιτική και τη δημόσια ζωή του τόπου εισακούγεται ακόμη κι από τους πολιτικούς». Μ’ αυτά τα λόγια ο Κωστής Βαζαίος, ιδρυτής της ομάδας «Circus Days» και διευθυντής της ομότιτλης σχολής, αντικρούει την άποψή μου ότι οι ζογκλέρ των φαναριών κάνουν κάτι περιθωριακό. Μιλάω μ’ έναν άνθρωπο που έφαγε κυριολεκτικά τα νιάτα του για την οργάνωση της συγκεκριμένης τέχνης στη χώρα μας και που κατάφερε δέκα χρόνια μετά, να ιδρύσει την πρώτη Σχολή Ανωτάτης… Ζογκλερικής.

Οι πιο γνωστές ομάδες

Όλο και συχνότερα στα φανάρια κεντρικών δρόμων συναντάει κανείς κάτι περίεργους τύπους να καταπίνουν φωτιές ή να παίζουν με κορίνες και μπαλάκια. «Λετσοτουρίστες» σχολιάζουν κάποιοι και στρίβουν αλλού το βλέμμα, την ίδια στιγμή που άλλοι ρίχνουν μερικά κέρματα στο καπέλο των ιδιόρρυθμων καλλιτεχνών του δρόμου. Πιθανώς όμως κανείς απ’ τους ανθρώπους αυτούς να μη γνωρίζει πως οι «λετσοτουρίστες» μπορεί να είναι Έλληνες πολίτες ή να έχουν σπουδάσει κανονικά το αντικείμενό τους.

Η Αγγελική Μερεντίτη, δημιουργός της ομάδας «Cirque de Votanique», από το 2010 βγαίνει στα φανάρια, όπως λέει, «όταν δεν με καλεί κάποια εταιρεία που οργανώνει εκδηλώσεις, και δεν το θεωρώ καθόλου περιθωριακό».
Η ομάδα «Cirque de Votanique» εδρεύει φυσικά στον Βοτανικό και αυτόν τον καιρό τα μέλη της παραδίδουν μαθήματα κατακόρυφου, δηλαδή στήριξης μόνο με τα χέρια.

Η Αγγελική Μερεντίτη προτιμά τον χαρακτηρισμό «ομάδα» απ’ αυτόν της «σχολής», αφού για την ώρα οι νέοι ακροβάτες μαθαίνουν απλώς κάτι που αγαπούν, χωρίς να προωθούνται εργασιακά σε τσίρκα. Δεν είναι όμως μόνη της στη διεύθυνση του «Cirque de Votanique», εφόσον υπάρχει και ο Πολυχρόνης Τόμπορης, ο οποίος, έχοντας παρακολουθήσει κύκλους σεμιναρίων στο εξωτερικό, παίζει τώρα τον ρόλο του εισηγητή σε κάθε παράδοση «μαθήματος».

Λίγα μέτρα παραπέρα από το «Cirque de Votanique», σε έναν άλλο χώρο που θυμίζει αρτίστικο χίπικο κοινόβιο, συναντήσαμε τον Μανώλη Καρυωτάκη – γνωστό στον χώρο ως Fu Manchu – με τον καλλιτεχνικό του σύντροφο Αλβάρο Ραμίρεζ από το Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης.

Οι δυο τους ηγούνται του «Cirko Cachivache» και διευθύνουν τον χώρο «Δυναμό», όπου μπορεί κανείς να εξασκηθεί στα ακροβατικά, ακόμη και να παρακολουθήσει θεατρικές παραστάσεις της ομάδας Τζιριντζάντζουλες και άλλων αυτόνομων θιάσων. Τόσο το στούντιο «Δυναμό» όσο και το «Cirko Cachivache» άρχισαν να λειτουργούν από το 2011. Κι αν επίσης δεν θεωρείται σχολή το πρώτο, δίνονται ορισμένα μαθήματα ακροβατικών για ενήλικες και για παιδιά, κυρίως από τη Χρύσα Τραϊκοπούλου, η οποία σπούδασε το αντικείμενο στο Βέλγιο, στην Αργεντινή και αλλού.  

«Εναλλακτικός τρόπος εργασίας δεν υπάρχει, εσύ τον ασκείς εναλλακτικά, είτε κάνεις ακροβατικά, είτε καλλιεργείς πατάτες», τονίζει ο Fu Manchu. Και αποσαφηνίζει πως ακόμη και ένας ζογκλέρ μπορεί να ασκεί συμβατικά την τέχνη του: να δουλεύει με γραφεία, να υπογράφει παραστατικά και να εμφανίζεται σε «κυριλέ» εκδηλώσεις, εκεί που ένας άλλος προτιμά να παίζει στα φανάρια ή στους πεζόδρομους. Ο ίδιος ωστόσο θεωρεί τον εαυτό του «παλιάτσο» και όχι «ζογκλέρ», εξ ου και δεν βγαίνει στα φανάρια για μία «επίδειξη του μισού λεπτού».

Το Circus Day του Βαζαίου

Πιο οργανωμένος μέσα σ’ αυτές τις λιγοστές ομάδες – σχολές για επίδοξους ζογκλέρ παραμένει σαφώς ο Κωστής Βαζαίος με τη «Circus Days». Το 1992, σε ηλικία 20 ετών, έφερε ένα ζευγάρι μπαλάκια από την Αγγλία και κόλλησε άσχημα! Ήταν και τα μόνα αντικείμενα που του κράτησαν στην πύλη του στρατοπέδου όταν παρουσιάστηκε! Σύντομα, μέσα σε τρία χρόνια, κατάλαβε πως μπορεί να βιοπορίζεται απ’ αυτό, δεδομένων των προτάσεων που του γίνονταν. Στον Βαζαίο οφείλει η ελληνική ζογκλερική τέχνη τα πρώτα επαγγελματικά τρικ της, που έφερε ως ιδιώτης από το Λονδίνο μαζί με τον φίλο του, Μπλέικ.

Με προγονική καταγωγή από την Οδησσό, έναν τόπο που εξάγει μέχρι σήμερα ακροβάτες, ο Βαζαίος ευελπιστεί μέσα στο 2013 να κάνει την ομάδα «Circus Days» μέλος του Πανευρωπαϊκού Οργανισμού Σχολών Τσίρκου. Και μάλλον θα τα καταφέρει, εφόσον στα μαθήματα που παραδίδονται στην ομάδα του συχνά διδάσκουν διακεκριμένοι καλλιτέχνες από το εξωτερικό. Συνεργάζεται μόνιμα με τον Δήμο Αθηναίων, ενώ μέχρι τις 7 Ιανουαρίου θα υπάρχει περίπτερο της «Circus Days» μέσα στην Τεχνόπολη, όπου θα γίνονται δωρεάν μαθήματα και επιδείξεις με φωτιές και ξυλοπόδαρους! «Ο Δήμος Αθηναίων έχει αλλάξει στάση τα τελευταία χρόνια και αγκαλιάζει την τέχνη του τσίρκου», μας ενημερώνει. Όσο για την τέχνη των φαναριών, πιστεύει ότι δεν πρέπει να περιορίζεται σε στεγανά: «Δεν είναι εύκολο να ολοκληρώνεις ένα κόνσεπτ μέσα σε ελάχιστα λεπτά, ούτε σημαίνει ότι μόνο μπαλάκια πετάει ο ζογκλέρ στο φανάρι. Χώρια που ‘‘παίζει’’ και το ενδεχόμενο να περάσει, να σε δει κάποιος μάνατζερ – παραγωγός και να σου προσφέρει μεγάλες καλλιτεχνικές ευκαιρίες».