Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι πολύπαθο. Στην Ελλάδα της κρίσης βυθίζεται κι αυτό, μαζί με τους θησαυρούς του, στην κινούμενη άμμο της μνημονιακής πολιτικής, που καταπίνει τα πάντα στο πέρασμά της. Κι όμως.

Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι πολύπαθο. Στην Ελλάδα της κρίσης βυθίζεται κι αυτό, μαζί με τους θησαυρούς του, στην κινούμενη άμμο της μνημονιακής πολιτικής, που καταπίνει τα πάντα στο πέρασμά της. Κι όμως. Ένα από τα εξαιρετικότερα μουσεία του κόσμου, το οποίο περικλείει μέσα στους χοντρούς τοίχους του δείγματα της υψηλότερης τέχνης, αλλά και όλους τους πολιτισμούς που εκφράστηκαν δημιουργικά στον ελλαδικό χώρο, θα μπορούσε να είναι μια ανεξάντλητη πηγή πλούτου. Όχι μονάχα οικονομικού, μα και παιδείας. Ένα τέτοιο μουσείο θα έπρεπε να είναι ανοιχτό, προσβάσιμο και οικείο τόσο στους τουρίστες όσο και στους κατοίκους της Αθήνας.
Συναντήσαμε τον σημερινό αναπληρωτή προϊστάμενο του μουσείου στο ηλιόλουστο γραφείο του. Μας φάνηκε ορεξάτος, έτοιμος για δουλειά, με φαντασία. Αρκεί αυτό; Ενδεχομένως να είναι μια καλή αρχή. Ένας μοχλός πίεσης για να ξαναδεί η πολιτεία τα μεγάλα προβλήματα, μπας και κατορθώσει να βρει και τις λύσεις.

H περιοχή
Το υποβαθμισμένο τετράγωνο Πατησίων – Τοσίτσα – Μπουμπουλίνας – Λ. Ηρακλείου με τις θολές φιγούρες που τρεκλίζουν, τις μέχρι πρότινος χρησιμοποιημένες σύριγγες και τα υπολείμματα από τις αυτοσχέδιες μολότοφ, αποθαρρύνει τους δυνητικούς επισκέπτες. «Οραματιζόμαστε», μας λέει ο Γιώργος Κακαβάς, «να κάνουμε τον περιβάλλοντα χώρο τόπο αναψυχής, μια υπαίθρια σκηνή καθημερινών δρώμενων για την προβολή πολιτιστικών δημιουργιών, που θα φέρουν τον κόσμο κοντά μας. Με την υπάρχουσα κατάσταση πώς θα γίνει αυτό; Ένα στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε είναι αυτό της ασφαλούς πρόσβασης, η οποία, βεβαίως, για να επιτευχθεί χρειάζεται τη συνεργασία πολλών φορέων. Αν υπάρχει, για παράδειγμα, ελεγχόμενη διέλευση στο κομμάτι της Τοσίτσα στο πλάι του μουσείου, θα μπορούμε να κάνουμε στον πεζόδρομο κάθε μέρα μια δράση, ολόκληρο τον χρόνο. Ή αν πεζοδρομηθούν οι δρόμοι πέριξ του μουσείου, που είναι η δική μας πρόταση, ο χώρος θα αποκτήσει νέα πνοή, θα γίνει τόπος συνάθροισης και ζωής, ενάντια στον κοινωνικό και πολιτιστικό αποκλεισμό. Ρόλο θα μπορούσε να παίξει και η αναβάθμιση του καφέ και του κήπου».

Τα κάγκελα
Κάγκελα παντού; Πολύ μελάνι έχει χυθεί εναντίον της σιδερένιας περίφραξης του μουσείου για να προστατευτεί από εισβολείς. Ο διευθυντής του μουσείου διαφωνεί και σκέφτεται να επαναφέρει το θέμα στο ΚΑΣ. «Το μουσείο δεν μπορεί να είναι έρμαιο στον καθένα. Έτσι κι αλλιώς έχει κάγκελα – πίσω και στις δύο πλευρές του –, τα οποία είναι ακαλαίσθητα και σχεδόν άχρηστα, αφού δεν εμποδίζουν τον οποιονδήποτε να πετάξει πέτρες ή να σκαρφαλώσει. Μιλάω για μια περίφραξη απαραίτητη και πιο λειτουργική, η οποία δεν θα δημιουργεί σε καμιά περίπτωση την αίσθηση της φυλακής».

Άνοιγμα στο ευρύ κοινό
Ήδη ο διευθυντής ανακοίνωσε την επιμήκυνση της εξαιρετικά επιτυχημένης περιοδικής έκθεσης του «Ναυαγίου των Αντικυθήρων» μέχρι τουλάχιστον το τέλος Αυγούστου. «Με δεδομένα ότι η έκθεση έχει αυξήσει την επισκεψιμότητα του μουσείου από το 41% στο 71% και τις εξαιρετικές κριτικές που έχει πάρει από τον διεθνή Τύπο, σκεφτόμαστε να γίνει και μόνιμη.
Παράλληλα, προσπαθούμε να συνδέσουμε το μουσείο με τον σύγχρονο πολιτισμό, όπως κάναμε και στο Νομισματικό Μουσείο, με τη φιλοξενία πολλών εκδηλώσεων, όπως εκθέσεις φωτογραφίας, γλυπτικής, σύγχρονων ψηφιδωτών κ.λπ., που θα συμβάλουν στην εξωστρέφειά του. Δεχόμαστε πολλές προτάσεις, στις οποίες είμαστε ανοιχτοί. Μια άλλη πρωτοποριακή δράση που μας ενδιαφέρει είναι οι δημοπρασίες έργων σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών, αφού εκτεθούν πρώτα στον χώρο μας, με μέρος των εσόδων τους υπέρ του μουσείου. Και πρέπει να πούμε, βεβαίως, ότι κάθε τέτοια δράση μας δεν επιβαρύνει διόλου τον κρατικό προϋπολογισμό, αφού γίνεται με ιδιωτικές χορηγίες. Αμέριστη συμπαράσταση έχουμε επίσης από τους Φίλους του Μουσείου, έναν θεσμό που φέτος κλείνει τα 80 χρόνια παρουσίας. Στις 9 Μαΐου θα πάμε στη Φιλιπούπολη με μια έκθεση με τίτλο ‘‘Σφραγίζοντας την Ιστορία, Θησαυροί από τα ελληνικά μουσεία’’. Πάντα με χορηγούς, στους οποίους χτυπάμε την πόρτα ευγενικά, αλλά σταθερά».

Φύλαξη
«Το μουσείο χρειάζεται τους διπλάσιους φύλακες, ώστε να μπορέσει να λειτουργεί με διευρυμένο ωράριο», παραδέχεται ο διευθυντής. «Σήμερα έχει 126 φύλακες, είναι απολύτως ασφαλές, διαθέτει τέλεια ηλεκτρονικά συστήματα φύλαξης και λειτουργεί όλες τις μέρες της εβδομάδας. (Τη Δευτέρα από τη 1 το μεσημέρι ώς τις 8 το βράδυ και μέχρι Κυριακή από τις 8 το πρωί ώς τις 3 το μεσημέρι)». Τονίζει επίσης ότι το φυλακτικό προσωπικό πρέπει να είναι αυξημένων προσόντων και ειδικής εκπαίδευσης. Στην παρούσα κατάσταση, όμως, εμείς δεν βλέπουμε πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο σε μόνιμη βάση, όπως συμβαίνει σε όλα τα μεγάλα μουσεία του κόσμου. Και είναι κρίμα.

Προβολή – Διαφήμιση
Είναι κοινός τόπος ότι το μουσείο δεν έχει την προβολή που χρειάζεται ούτε στην Ελλάδα ούτε στο εξωτερικό. Ο διευθυντής δεν διαφωνεί. Όμως, για μια σωστή καμπάνια χρειάζονται χρήματα. «Γι’ αυτό και συζητάμε πρόταση μεγάλης βιομηχανίας, θυγατρική της οποίας είναι γνωστή μάρκα εμφιαλωμένου νερού, που πουλάει 20.000.000 μπουκάλια νερό τους καλοκαιρινούς μήνες και εξάγει το προϊόν σε Γερμανία, Αγγλία, Δανία, Αυστρία, Κύπρο, να κοσμούν τις ετικέτες της έξι εκθέματα από το Εθνικό Αρχαιολογικό και άλλα μουσεία.
Επίσης, υπάρχει η πρόταση για 3λεπτα φιλμάκια με εκθέματα (από την ιστορία τους μέχρι τον τόπο καταγωγής τους), τα οποία θα μπορούσαν να διοχετευτούν σε αεροπορικές εταιρείες και αλλού, με τη συνεργασία του υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης, με χρήματα από κοινοτικά κονδύλια», λέει ο διευθυντής, προσθέτοντας ότι θα βοηθούσε πολύ οπτικοακουστικό υλικό σε αεροδρόμια καθώς και εύχρηστα και πολύγλωσσα φυλλάδια. Σημαντικό θεωρεί επίσης την είσοδο του μουσείου στο Google Art Project. «Εντός των τειχών είμαστε ανοιχτοί να επικοινωνήσουμε το μουσείο στα ΜΜΕ, και ήδη ετοιμάζουμε ένα τρίωρο αφιέρωμα στο ‘‘Ναυάγιο των Αντικυθήρων’’, στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ».

Εθελοντισμός
«Ελλείψει κονδυλίων για αύξηση του προσωπικού, ένα ευρύ πρόγραμμα εθελοντισμού για μαθητές και σπουδαστές μπορεί, όχι να επιλύσει, αλλά να εξομαλύνει τα προβλήματα. Επίσης, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν συνταξιούχοι ξεναγοί για τη δράση των δωρεάν ξεναγήσεων στο μουσείο, καθώς και Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες για ποικίλες δράσεις», μας λέει.

Πως μπορούμε να δούμε «ουρές» έξω από το Μουσείο
«Όταν αναβαθμιστεί η περιοχή, εξασφαλιστεί η ασφαλής πρόσβαση του κοινού, βρεθούν τα κονδύλια για παραπάνω προσωπικό, διαφημιστούν οι εκθέσεις του μουσείου διεθνώς, αλλά και στη χώρα μας, και αναβαθμιστεί το πωλητήριο, τότε θα τις δείτε και τις ‘‘ουρές’’.
Μέχρι τότε κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να ξεφύγουμε από τη στενή γραφειοκρατική λογική σε όλους τους τομείς: από την εξεύρεση χορηγών μέχρι τη σχέση του μουσείου με όλες τις σύγχρονες τάσεις της δημιουργικότητας. Πρέπει να διαχειριστούμε την κρίση όπως μπορούμε, αλλά και η πολιτεία πρέπει να μας βοηθήσει να αναβαθμίσουμε το μουσείο, το οποίο είναι ένας γίγαντας που κοιμάται και πρέπει να ξυπνήσει. Κανένας δεν μπορεί μόνος του να κάνει θαύματα…».