Δεν είναι τυχαίο που η Ελλάδα έχει ονομαστεί «χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας». Για όσους νεότερους δεν το έχουν ακούσει, πρόκειται για μια έκφραση που υπονοεί όλα τα παράξενα, τα παράλογα, τα πρωτάκουστα και τα φαιδρά που συνέβησαν, συμβαίνουν και τείνουν να συμβούν στο άμεσο ή απώτερο μέλλον στη χώρα μας.

Δεν είναι τυχαίο που η Ελλάδα έχει ονομαστεί «χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας». Για όσους νεότερους δεν το έχουν ακούσει, πρόκειται για μια έκφραση που υπονοεί όλα τα παράξενα, τα παράλογα, τα πρωτάκουστα και τα φαιδρά που συνέβησαν, συμβαίνουν και τείνουν να συμβούν στο άμεσο ή απώτερο μέλλον στη χώρα μας.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει και στον χώρο των ιδιωτικοποιήσεων. Εκεί όπου ΤΑΙΠΕΔ και κυβέρνηση δίνουν πραγματικό… ρεσιτάλ, με τελικό αποτέλεσμα την πλήρη απαξίωση της ελληνικής δημόσιας περιουσίας. Ο στόχος είναι πλέον προφανής: ό,τι έχει αξία θα εξευτελιστεί ώστε να αγοραστεί φθηνά και για ό,τι δεν έχει την αξία που πιστεύαμε δεν θα υπάρχει ενδιαφέρον. Έτσι και αυτό θα αγοραστεί φθηνά.
Το αποτέλεσμα θα είναι ότι η μεν κυβέρνηση ακόμη μια φορά δεν πρόκειται να πιάσει τους στόχους που έχει θέσει η τρόικα, από την άλλη οτιδήποτε πωλείται θα πάει τζάμπα σε χέρια «κολλητών», ενώ έτσι κι αλλιώς η Ελλάδα θα απολέσει κάθε είδους αναπτυξιακό εργαλείο για το μέλλον. Με έναν σμπάρο… τρία τρυγόνια.
Στη συνέχεια του έργου, βεβαίως, αφού οι μνημονιακές δεσμεύσεις παραμένουν στο ακέραιο, με μείον 2,6 δισ. ευρώ για το 2013, οι… έκπληκτοι (δήθεν) κυβερνώντες θα… αναγκαστούν να ενεργοποιήσουν τη ρήτρα των αυτόματων πρόσθετων μέτρων. Ένας απίστευτος φαύλος κύκλος…
Καθοριστικός μήνας
Το τελευταίο εξάμηνο το φεστιβάλ των απίστευτων χειρισμών απέδειξε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις το… πάρτι των ιδιωτικοποιήσεων αποσκοπεί κυρίως στην είσπραξη των αμοιβών από την πλευρά των συμβούλων.
Σε κάθε περίπτωση ο Απρίλιος θα αποδειχτεί ένας καθοριστικός μήνας. Τις επόμενες ημέρες η λήξη στις προθεσμίες υποβολής προσφορών για τον ΟΠΑΠ και τη ΔΕΠΑ / ΔΕΣΦΑ θα αποκαλύψει τι προσφέρουν οι μνηστήρες για τα δυο πιο μεγάλα και σοβαρά προγράμματα των αποκρατικοποιήσεων. Όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, οι ενδιαφερόμενοι δεν θα (χρειαστεί να) βάλουν τόσο βαθιά το χέρι στην τσέπη. Εάν τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν από τους δύο οργανισμούς δεν φτάνουν για να καλυφθεί ο στόχος, όλοι θα αρχίσουν να τρέχουν για να τα βρουν από τα υπόλοιπα προγράμματα. Μόνο που ούτε εκεί επαρκεί ο χρόνος. Ας δούμε όμως ποιοι παράγοντες οδήγησαν στην αποτυχία το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Όσο να ’ναι, πέρα από την τραγωδία του ξεπουλήματος, έχει την πλάκα της – αν μπορούμε σε αυτή τη χώρα να μιλάμε πλέον για… «πλάκα» – και η αποτυχία των επίδοξων πωλητών.
Διοικητική κρίση
Το ΤΑΙΠΕΔ, από την εποχή της ίδρυσής του, δεν βρέθηκε με ηγεσία αντάξια των περιστάσεων. Ούτε η διοίκηση Μητρόπουλου, που προηγήθηκε, ούτε αυτή των Αθανασόπουλου – Εμίρη, που ακολούθησε, κατάφεραν να βάλουν το πρόγραμμα σε τάξη.
Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα πεπραγμένα Αθανασόπουλου, από την εποχή που ανέλαβε, το περασμένο καλοκαίρι, βρέθηκε σε αντιπαράθεση με πολλά στελέχη, ιδιαίτερα της κυβέρνησης. Τα «ραβασάκια» εναντίον του πήγαιναν κι έρχονταν στο Μαξίμου (και όχι άδικα, εάν κρίνουμε από τον ρόλο του στον ΟΠΑΠ), ενώ άλλη τόση… αλληλογραφία έστελνε και ο ίδιος εις βάρος όσων τον αμφισβητούσαν. Για το ίδιο το ΤΑΙΠΕΔ, οι ικανότητες του επικεφαλής κρίνονται από το αποτέλεσμα.
Ανεξάρτητα, όμως, από το ποιος έχει δίκιο, σε αυτές τις διαδικασίες τους αγοραστές ενδιαφέρει το σταθερό περιβάλλον και ένας συνεργάτης που να γνωρίζει τη «δουλειά». Έτσι, μπορεί οι αντίπαλοι του «καθηγητή» να κατάφεραν να απαλλαγούν από την παρουσία του, αλλά για τους αγοραστές η εικόνα ενός ταμείου αποκρατικοποιήσεων που αλλάζει διοίκηση κάθε οκτώ μήνες, και μάλιστα με έντονο παρασκήνιο και φήμες που δεν διαψεύδονται, δεν είναι ό,τι καλύτερο…
Ανατροπή προθεσμιών
Η εσωστρέφεια και η πλημμελής επεξεργασία των προγραμμάτων οδήγησαν από τη μια αναβολή στην άλλη. Ακόμη και τα λεγόμενα «ώριμα» προγράμματα, όπως η ΔΕΠΑ και ο ΟΠΑΠ, καθυστέρησαν και μεταφέρθηκαν από τα τέλη του 2012 στην άνοιξη του 2013.
Ο κυπριακός ιός
Η καθυστέρηση έδωσε τον χρόνο να αναπτυχθούν κι άλλοι αρνητικοί παράγοντες. Σημαντικότερες είναι οι επιπτώσεις της κυπριακής κρίσης. Σε στρατηγικό επίπεδο η κρίση της Κύπρου καθιστά την ευρύτερη ζώνη πιο ανασφαλή για αγορές, ιδιαίτερα για τους Ρώσους, που μετρούν την απώλεια ενός σημαντικού προπυργίου τους. Για το μέλλον, και με δύο χώρες σε αστάθεια, είναι δύσκολο για τους αγοραστές να εμπιστευθούν μεγάλα κεφάλαια.
Επιπρόσθετα η απώλεια των ελληνικών κεφαλαίων που «κουρεύτηκαν» στην Κύπρο είναι πολύ πιο σημαντική απ’ ό,τι αρχικά υπολογιζόταν. Τα κεφάλαια αυτά, που υπολογίζονται σε δεκάδες δισ. ευρώ, δεν είναι μόνο επιχειρηματικά, αλλά και ιδιωτικά. Η επιστροφή τους είχε υπολογιστεί ότι αρχικά θα στήριζε και στη συνέχεια θα συντηρούσε την ανάπτυξη των προσεχών ετών.
Με τις νέες συνθήκες αυτό δεν θα συμβεί, επομένως ενισχύεται ο προβληματισμός των ξένων, που αντιλαμβάνονται (όπως οι ίδιοι υποστηρίζουν) πως ύστερα από λίγους μήνες αισιοδοξίας (τους) η Ελλάδα γίνεται πάλι ένα ερωτηματικό. Βέβαια, όπως έχει φανεί από τα γεγονότα, δεν χρειάζεται να εξελιχθούν κρίσεις σε άλλες χώρες για να αμφισβητηθεί η αξιοπιστία της Ελλάδας ως εταίρου. Τις περισσότερες φορές τα καταφέρνουμε και μόνοι μας.
Βέβαια, με τέτοιες διαδικασίες και εξελίξεις, το μόνο που επιβεβαιώνεται είναι πως η Ελλάδα δεν είναι ένας αξιόπιστος εταίρος σε διεθνείς διαγωνισμούς και ως εκ τούτου δεν μπορεί να προσελκύσει σοβαρές επενδύσεις. Κι έτσι το μόνο που μένει είναι οι λεγόμενες μπίζνες α λα γκρέκα. Δηλαδή το μοίρασμα των «δουλειών» σε εσωτερικούς παίκτες και κυρίως με ελληνικές μεθόδους. Κάτι τέτοιο φαίνεται πως θα γίνει σε μεγάλο βαθμό στις περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις, όπου οι ξένοι είτε απομακρύνονται είτε είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί…
ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ
Το πρώτο παράδειγμα, και σε κάθε περίπτωση αυτό που θα διαπιστώσουμε πιο σύντομα, είναι αυτό της ΔΕΠΑ και του ΔΕΣΦΑ. Το προηγούμενο δεκαήμερο οι υποψήφιοι ολοκλήρωσαν τον έλεγχο του data room, δηλαδή του λογιστηρίου, και μέχρι τις 19 Απριλίου θα υποβάλουν τελικές και δεσμευτικές προσφορές. Στην τελική φάση παραμένουν οι πέντε όμιλοι ή κοινοπραξίες που είχαν ξεχωρίσει από την αρχή. Δηλαδή, η Gazprom (για τη ΔΕΠΑ), η κοινοπραξία Μ&Μ GasCo (επίσης για τη ΔΕΠΑ), η αζερική Socar, η Negusneft του ομίλου Sintez (για ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ) και η κοινοπραξία του τσεχικού PPF με τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ μόνο για τον ΔΕΣΦΑ.
Παρά την έντονη φημολογία ότι άνοιγμα του διαγωνισμού στην τελική φάση και σε άλλους υποψήφιους – ώστε να ενισχυθούν ή να τροποποιηθούν τα σημερινά σχήματα – θα φέρει κι άλλα ηχηρά ονόματα στον διαγωνισμό, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον.
Σύμφωνα με ενημερωμένους κύκλους, είναι πιθανό να υπάρξει ένας νέος παίκτης στο σχήμα του PPF για τον ΔΕΣΦΑ, αλλά τα μεγάλα ονόματα (όπως η ΕΝΙ), που κάποιοι στην κυβέρνηση περίμεναν για να δώσουν λύσεις στις γεωπολιτικές εμπλοκές της πώλησης, μάλλον γύρισαν την πλάτη. Αυτό αποδεικνύει ότι η βιασύνη με την οποία στήθηκε ο διαγωνισμός δεν έφερε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Επιπλέον το κυπριακό ναυάγιο μάλλον αποθαρρύνει και τις ρωσικές συμμετοχές, καθώς οι εταιρείες της χώρας μετρούν τις ζημιές τους από το «κούρεμα» και βρίσκονται σε επιφυλακτική στάση. Ακόμη κι αν η εξέλιξη στη Μεγαλόνησο δεν επηρεάσει τις υποψηφιότητες, αναμένεται να έχει επίπτωση στις προσφορές τους, που σίγουρα δεν θα είναι όσο… γαλαντόμες ακουγόταν.
Άλλωστε και το πρόσφατο ραντεβού του ισχυρού άνδρα της Gazprom Αλεξέι Μίλερ με τον Σαμαρά για την περιβόητη υπόθεση της εγγυητικής (η ρωσική εταιρεία ήθελε να λάβει μέρος στον διαγωνισμό πρακτικά χωρίς εγγυητική επιστολή) δεν είχε το προσδοκώμενο για τη ρωσική πλευρά αποτέλεσμα, ενώ και ο πρωθυπουργός ήταν πολύ επιφυλακτικός.
Την ίδια στιγμή ο Σαμαράς δεν «μπόρεσε» να κάνει τα ταξίδια σε Μόσχα και Ουάσιγκτον, που πιθανόν να έδιναν «λύσεις» στα ζητήματα του ευρύτερου ενεργειακού παιχνιδιού που ταλαιπωρούν την πώληση της ΔΕΠΑ, και πλέον, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ο διαγωνισμός θα προχωρήσει ως ένα μικρότερης σημασίας «πιόνι». Αυτό ευνοεί τους Έλληνες παίκτες, αλλά παράλληλα μειώνει δραστικά την προσδοκία για το τελικό τίμημα.
Κεσάτια
Αντιμέτωπη με ένα εισπρακτικό ναυάγιο (που θα προκαλέσει η συρρίκνωση των προσδοκώμενων τιμημάτων για ΟΠΑΠ και ΔΕΠΑ είτε η ακύρωση ενός από τους δύο διαγωνισμούς) η κυβέρνηση και το ΤΑΙΠΕΔ προσπάθησαν να καλύψουν το κενό. Την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε η πώληση τεσσάρων από τα έξι ακίνητα του Δημοσίου στο εξωτερικό (Λονδίνο, Λευκωσία, Βελιγράδι, Βρυξέλλες) αντί 41,1 εκατ. ευρώ. Το ποσό όμως είναι ελάχιστο για να μπαλώσει τις τρύπες.
Παράλληλα ξεκίνησαν ένα σπριντ στους διαγωνισμούς, ώστε να κερδίσουν τον χαμένο χρόνο και να αμβλύνουν τις επιπτώσεις από τις αστοχίες μηνών. Έτσι ξεκίνησαν επίσημα τις διαδικασίες για την παραχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων της χώρας (που χωρίστηκαν σε δύο ομάδες) και των πρώτων τεσσάρων τουριστικών λιμανιών (Αλίμου, Ύδρας, Πόρου και Επιδαύρου), ενώ πούλησαν επικοινωνιακά την υποβολή των 14 προσφορών για τον «Αστέρα» ως ένα θετικό τεστ.
Βέβαια το συγκεκριμένο πρόγραμμα βρίσκεται ακόμη σε μη δεσμευτική φάση και οι υποψηφιότητες υποβάλλονται για να διαπιστωθεί «τι πωλείται». Ας μην ξεχνάμε ότι, για να γίνει αυτό, το ακίνητο του «Αστέρα» είχε καθαριστεί προηγουμένως και από κάθε πιθανό εμπόδιο, ώστε να αποφευχθούν τα παρατράγουδα. Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει στα υπόλοιπα προγράμματα, όπου το τοπίο παραμένει ιδιαίτερα θολό.
Με βάση τον αρχικό προγραμματισμό, μέχρι και το τέλος του πρώτου τριμήνου θα έπρεπε να έχουν ξεκινήσει οι διαγωνισμοί για τα δύο μεγάλα λιμάνια (OΛΠ, OΛΘ), τις δύο εταιρείες ύδρευσης (EYΔAΠ, EYAΘ), τα ΕΑΣ, τις συμβάσεις παραχώρησης για τις μαρίνες και τα περιφερειακά αεροδρόμια, τον OΔIE, τα EΛTA, την TPAINOΣE, τη ΛAPKO, την EΛBO και την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού. Θα ακολουθούσαν τα ΕΛΠΕ και προς το τέλος του χρόνου η ΔΕΗ. Από αυτά, έχουν προχωρήσει η ΕΥΑΘ, ο ΟΔΙΕ και τα μικρά αεροδρόμια. Στον αντίποδα…
• Οι μαρίνες μπορεί να ξεκίνησαν, αλλά για να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα θα πρέπει να προκηρυχθούν άλλοι οκτώ διαγωνισμοί.
• Για την ΕΥΑΘ, πέραν του γαλλικού ενδιαφέροντος, δεν φαίνεται στον ορίζοντα άλλος υποψήφιος, ενώ για την ΕΥΔΑΠ το ενδιαφέρον είναι… στάσιμο.
• Για τη ΛΑΡΚΟ το πρόβλημα με τις κρατικές ενισχύσεις αποδεικνύεται πολύ πιο σύνθετο απ’ όσο είχε υπολογιστεί, με αποτέλεσμα η μεν σύμβαση των συμβούλων να παραταθεί για έναν ακόμη χρόνο, ενώ οι υποψήφιοι που πλησίασαν θεωρούν σχεδόν ότι θα πρέπει να… πληρωθούν για να αναλάβουν την εταιρεία.
• Για τις αμυντικές βιομηχανίες ΕΛΒΟ και ΕΑΣ δεν φαίνεται κανένας ενδιαφερόμενος, μια και τα εξοπλιστικά έχουν τελειώσει για την Ελλάδα, ενώ ο εξαγωγικός τους χαρακτήρας είναι ανύπαρκτος.
• Μικρό φαίνεται να είναι και το ενδιαφέρον για τα ΕΛΤΑ, ενώ στα αεροδρόμια, ακόμη και να υπάρξει ανάδοχος, τα έργα υποδομής που θα απαιτηθούν για την αναβάθμιση των αεροσταθμών της επαρχίας θα ανεβάσουν τα τέλη χρήσης και τελικά τα εισιτήρια.
• Για τα τρένα υπάρχει το θεωρητικό ενδιαφέρον Κινέζων και Ρώσων, αλλά οι χρόνοι για την αποκρατικοποίηση θα είναι πολύ πιο… μακρινοί, ενώ ακόμη και σε εταιρείες που χαρακτηρίστηκαν «πολύφερνες νύφες» το ενδιαφέρον είναι περιορισμένο (όπως στα «νερά» και τα ταχυδρομεία).
Κατά συνέπεια, το εγχείρημα των ιδιωτικοποιήσεων εξελίσσεται σε μια δύσκολη παρτίδα σκάκι. Σήμερα, ύστερα από παλινωδίες τριών ετών και τη διαφήμιση εισπρακτικών δυνατοτήτων της τάξης των 50 δισ., θεωρείται δύσκολο να διασφαλιστεί ακόμη και η συλλογή 2,6 δισ. για φέτος. Μια πλήρης αστοχία είναι πια πολύ κοντά.
Πέραν όμως της όποιας ανικανότητας των αρμοδίων για το ξεπούλημα, μια πικρή αλήθεια ξεπροβάλλει: όταν καταστρέφεις πλήρως μια οικονομία, δεν μπορείς να μιλάς για την εκμετάλλευση οποιαδήποτε περιουσίας συνδέεται με αυτήν. Κάπως έτσι ακυρώνεται και το παραμύθι ότι οι ιδιωτικοποιήσεις είναι δυνατόν να προσφέρουν ανακούφιση όταν όλα γύρω καταρρέουν…

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.