Μπορεί η Ελληνική Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να έχει «μαυρογιαλούρικα» χαρακτηριστικά; Μπορεί η στρατηγική ενός Συμβουλίου Υπουργών που προεδρεύει να είναι του στιλ «και με τον χωροφύλαξ και με τον αστυφύλαξ»;

Η απάντηση είναι «ναι», όσον αφορά, τουλάχιστον, τον Γιάννη Μανιάτη, υπουργό ΠΕΚΑ και προεδρεύοντα του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας, ο οποίος έχει αναλάβει τον κρίσιμο ρόλο να οδηγήσει, με σύνεση και με το βλέμμα στο μέλλον, τις κρίσιμες συζητήσεις για τη συμφωνία που αφορά την κλιματική αλλαγή. Μόνο που, όπως λένε στους διαδρόμους των Βρυξελλών – και όχι μόνο –, τα μέχρι στιγμής δείγματα γραφής του Έλληνα υπουργού δεν συνάδουν με την κρισιμότητα του θέματος και έχουν παλαιομοδίτικα, κωλοτουμπίστικα χαρακτηριστικά.
Το μέγα θέμα στο οποίο καλείται να απαντήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και ενώ οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις τρομακτικές επιπτώσεις από την αλλαγή του κλίματος και την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, είναι εάν τα κράτη – μέλη θα συμφωνήσουν σε μια γενναία μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, στην περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ και στην ενίσχυση των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας.

«Μάχη» συμφερόντων
Η «μάχη» είναι σκληρή με τις ενεργοβόρες βιομηχανίες να διαπρέπουν στο λόμπιγκ, να έχουν στυλώσει τα πόδια και να προσπαθούν με νύχια και με δόντια να μην ληφθούν δεσμευτικές αποφάσεις, να μην αποφασιστεί γενναία μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με πρόσχημα την ανταγωνιστικότητα και την αύξηση του ενεργειακού κόστους των επιχειρήσεων. Και λέμε με «πρόσχημα» γιατί το ακριβό ενεργειακό κόστος είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ξεπερασμένη τεχνολογία, με την εμμονή στον άνθρακα και με τη στρατηγική των μηδενικών επενδύσεων στους τομείς του εκσυγχρονισμού.
Στην άλλη πλευρά του μετώπου βρίσκεται η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις αλλά και στελέχη των Βρυξελλών, που υπογραμμίζουν ότι εάν η Ε.Ε. χάσει αυτή την ευκαιρία, τότε θα είναι αργά για δάκρυα, Στέλλα…
Αυτή την κρίσιμη στιγμή, τα ηνία της Ε.Ε. ανέλαβε η χώρα μας και, όπως δείχνουν τα πράγματα, δεν στέκεται στο ύψος των περιστάσεων. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό που αφορά τη στρατηγική για τα δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα. Στις 16 Δεκεμβρίου 2013, το Συμβούλιο Υπουργών αποφάσισε την αναβολή της δημοπράτησης των δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα (είναι το λεγόμενο «backloading») με σκοπό την απόσυρση των πλεοναζόντων δικαιωμάτων από την αγορά, ώστε να αυξηθεί η τιμή του άνθρακα και να παρασχεθούν κίνητρα για επενδύσεις σε πιο αποδοτικές πηγές και τεχνολογίες χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών.
Ο Γιάννης Μανιάτης που συμμετείχε στο Συμβούλιο Υπουργών υπερψήφισε το «backloading». Μόνο που φαίνεται ότι κατά την επιστροφή του στην Ελλάδα δέχθηκε πιέσεις επί πιέσεων και 40 μέρες μετά, ως προεδρεύων πλέον, έκανε μια τριφασική κωλοτούμπα και ανέλαβε πρωτοβουλία με στόχο επί της ουσίας την απενεργοποίηση του «backloading». Έτσι, μια πολιτική που υπερψήφισε τώρα εμφανίζεται να την απορρίπτει.
Την υπουργική κωλοτούμπα κατήγγειλε ο ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων Νίκος Χρυσόγελος, ο οποίος ευθέως κατηγόρησε τον υπουργό ΠΕΚΑ για ευθυγράμμιση με μέρος της βιομηχανίας: «Ευθυγραμμιζόμενος με ένα μέρος της βιομηχανίας που δεν θέλει αλλαγές και βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητάς της, ισχυρίζεται ουσιαστικά ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να εφαρμόσει αυτά που συνυπογράφει στα Συμβούλια Υπουργών όπου συμμετέχει».
Ο υπουργός ΠΕΚΑ στήριξε την αλλαγή της θέσης του σε μια μελέτη, σύμφωνα με την οποία οι επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας από την αλλαγή του «backloading» θα οδηγήσει στην απώλεια 32.700 θέσεων εργασίας και πιθανώς 1.200 – 7.600 επιπλέον. Οι Οικολόγοι Πράσινοι αμφισβητούν ευθέως τη μελέτη – η οποία να σημειωθεί δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα – και αντιπαραθέτουν την εκτίμηση της Κομισιόν ότι η υιοθέτηση στόχων για μείωση εκπομπών 40%, για μερίδιο ΑΠΕ 30% και για εξοικονόμηση ενέργειας, συνεπάγεται αύξηση των θέσεων εργασίας στην Ε.Ε. κατά 1,25 εκατομμύρια.

Παιχνίδια από Κομισιόν
 
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις προτάσεις που κατέθεσε για την κλιματική και ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης προσπαθεί να ισορροπήσει και να ικανοποιήσει – πράγμα αδύνατο – και την κοινή λογική και τα πανίσχυρα λόμπι. Έτσι πρότεινε τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% σε σχέση με τις εκπομπές του 1990 και τη διείσδυση των ΑΠΕ σε ποσοστό 27% έως το 2030.
Η πρόταση της Κομισιόν, που θα δεχθεί ισχυρές πιέσεις από τα κράτη – μέλη προκειμένου να πέσουν ακόμα περαιτέρω οι στόχοι, χαρακτηρίστηκε από το σύνολο των περιβαλλοντικών οργανώσεων αλλά και από επιστημονικούς φορείς ως απογοητευτική, αφού, όπως για παράδειγμα επεσήμανε η Greenpeace, «οι προτεινόμενοι στόχοι υπολείπονται κατά πολύ αυτού που επιτάσσει η επιστήμη και ακυρώνουν την ίδια τη δέσμευση της Ευρώπης για συγκράτηση της πλανητικής θερμοκρασίας κάτω από τους +2°C».
Ένα άλλο κρίσιμο σημείο είναι ότι η Κομισιόν προτείνει ο στόχος για τις ΑΠΕ να είναι ο ανώτατος δεσμευτικός για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι για κάθε κράτος – μέλος χωριστά.
Τη «χειρουργική» αλλαγή πλεύσης της Επιτροπής επεσήμανε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τις ΑΠΕ (EREC), παρουσιάζοντας παράλληλα έγγραφα της ίδιας της Κομισιόν, από τα οποία προκύπτει ότι εάν ο στόχος για τις ΑΠΕ ανερχόταν σε 30%, περίπου 600.000 περισσότερες θέσεις εργασίας θα δημιουργούνταν, ενώ θα εξοικονομούνταν περίπου 258 δισ. ευρώ από τις εισαγωγές καυσίμων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τα στοιχεία και την πρόταση της Κομισιόν όλες οι διεθνείς περιβαλλοντικές οργανώσεις μιλούν για νίκη στον πρώτο γύρο του λόμπι των ορυκτών καυσίμων και της βαριάς βιομηχανίας. Και μέσα σε αυτό το άγριο σκηνικό που έχει στηθεί στο προσκήνιο αλλά κυρίως στο παρασκήνιο, το στοίχημα είναι εάν η Ελληνική Προεδρία μπορεί και θέλει να αναλάβει σοβαρές πρωτοβουλίες, ώστε η τελική συμφωνία να εγγυάται αποτελεσματική δράση για το κλίμα αλλά και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με σύγχρονους όρους. Αλλά είπαμε, το πρώτο δείγμα γραφής είναι φάλτσο…