Μόλις τον περασμένο Ιούνιο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μάς προειδοποιούσε με έκθεσή του ότι το 2015 θα πρέπει να ληφθούν μέτρα της τάξεως του 1% του ΑΕΠ προκειμένου να κλείσει το δημοσιονομικό κενό της επόμενης χρονιάς.

Μόλις τον περασμένο Ιούνιο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μάς προειδοποιούσε με έκθεσή του ότι το 2015 θα πρέπει να ληφθούν μέτρα της τάξεως του 1% του ΑΕΠ προκειμένου να κλείσει το δημοσιονομικό κενό της επόμενης χρονιάς.

Η ίδια έκθεση μας υπενθύμιζε ότι την επόμενη χρονιά το πρωτογενές πλεόνασμα θα πρέπει να αναρριχηθεί σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα, της τάξεως των 4,5 δισ. ευρώ.

Δεν έχουν περάσει λίγες ημέρες από τότε που ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων, ύστερα από επεξεργασία των στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι οι εξαγωγές υποχωρούν περίπου κατά 8% στο πεντάμηνο σε σχέση με το αντίστοιχο πεντάμηνο του 2013. Όσο για την Ελληνική Στατιστική Αρχή, αυτή ήταν που μας ενημέρωνε ότι η ανεργία τον Μάιο παρέμεινε σε επίπεδα υψηλότερα του 27% για έναν ακόμη μήνα (27,2% τον Μάιο και 27,3% τον Απρίλιο), όταν προϋπολογίζαμε ότι το 2014 ο δείκτης θα κατέβαινε χαμηλότερα του 26%.

Όλοι αυτοί οι αριθμοί φαίνεται ότι δεν απασχολούν κανέναν. Το ζητούμενο για την κυβέρνηση είναι ένα: να πείσει την κοινή γνώμη ότι η «αποστολή» που θα διαπραγματευτεί… σκληρά στο Παρίσι από τις 2 έως τις 4 Σεπτεμβρίου θα γυρίσει με τα χέρια γεμάτα επιτρέποντας έτσι στον πρωθυπουργό να εξαγγείλει γενναίες φοροαπαλλαγές από το βήμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.

Σε πολλές μικρές δόσεις

Το έργο το έχουμε ξαναδεί: κάθε φορά που πλησιάζει η ώρα της αξιολόγησης από την τρόικα, βιώνουμε μια πλειοδοσία παροχών χωρίς ουδείς να στέκεται στο πόσο κοστίζουν αυτές οι παροχές και ποιος ακριβώς θα τις… πληρώσει. Βάσει λοιπόν του ημερήσιου δελτίου φορολογικών ελαφρύνσεων, σε εκατομμύρια φορολογουμένους πρόκειται να συμβούν μια σειρά από… καλά.

Για ευνόητους λόγους, βεβαίως, η απάντηση στο θεμελιώδες ερώτημα πότε θα συμβούν όλα αυτά δεν δίνεται. Και δεν δίνεται επειδή στην άκρη του μυαλού τους οι εισηγητές των ελαφρύνσεων έχουν «σπάσει» το πακέτο σε βάθος μιας εξαετίας, ώστε και το δημοσιονομικό κόστος να επιμεριστεί μέχρι και το… 2020. Επιμερισμός του δημοσιονομικού κόστους σημαίνει, βέβαια, και επιμερισμός των παροχών: μικρές δόσεις μην τυχόν και… καλομάθουμε.

Ως προς το περιεχόμενο των… προφορικών ελαφρύνσεων, απ’ όλα έχει το καλάθι:

1Μείωση του φορολογικού συντελεστή για τα νομικά πρόσωπα από το 26% που είναι σήμερα. Ο πρωθυπουργός έχει μιλήσει ακόμη και για 15%. Προφανώς, όταν θα του καταστήσουν σαφές ότι τα νομικά πρόσωπα αποδίδουν φόρους της τάξεως των 3,8 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση και ότι το 2015 τα έσοδα από τη συγκεκριμένη κατηγορία θα είναι ούτως ή άλλως λιγότερα επειδή έχουν προεισπράξει από φέτος μεγάλο μέρος των εσόδων της επόμενης χρονιάς, μάλλον δεν θα επιμείνει στο 15%. Το πολύ πολύ να το θέσει ως στόχο για το… 2020.

2Η εισφορά αλληλεγγύης επίσης αποδίδει έσοδα 1,3 δισ. ευρώ και κανονικά πρέπει να καταργηθεί από φέτος. Το μέτρο θα διατηρηθεί και θα γίνει «παιχνίδι» με τους συντελεστές και τις εξαιρέσεις. Άντε το εισοδηματικό όριο των 12.000 ευρώ να ανέβει λίγο ψηλότερα. Όσο για τη διαρροή περί μείωσης των συντελεστών υπολογισμού κατά 50% (σ.σ.: η εισφορά υπολογίζεται με συντελεστή 1% έως 4%), θα γίνει μια μικρή αλλαγή: η λέξη «κατά» θα αντικατασταθεί με τη λέξη «έως».

3Για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης, οι εξελίξεις φαίνεται να είναι δρομολογημένες. Οι μόνοι στην κυβέρνηση που πίστευαν ότι το να εξισωθεί ο φόρος στο πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης είναι απαραίτητο για να παταχθεί το λαθρεμπόριο ήταν ο Γιάννης Στουρνάρας και ο σύμβουλός του Νίκος Καραβίτης. Και οι δύο δεν μετέχουν πλέον στο οικονομικό επιτελείο, οπότε θα περάσει η άποψη του Χρήστου Σταϊκούρα και ο φόρος θα μειωθεί κατά 20%.

Προσοχή: Πριν βγούμε στους δρόμους να πανηγυρίσουμε, να αναλογιστούμε ότι αυτή η πομπώδης ποσοστιαία μείωση συνεπάγεται μείωση της τιμής λιανικής κατά 8-9 λεπτά το λίτρο, η οποία θα περάσει στην τσέπη των καταναλωτών μόνο αν διατηρηθεί ως έχει το επίδομα θέρμανσης.

4Τι άλλο περιλαμβάνει ο κατάλογος; Αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των τελών κυκλοφορίας, κατάργηση του φόρου πολυτελείας, επανεξέταση των τεκμηρίων (σ.σ.: ειδικά το τελευταίο το ακούμε εδώ και χρόνια αλλά το περιουσιολόγιο, που υποτίθεται ότι θα άνοιγε τον δρόμο, δεν υπάρχει. Μάλλον και αυτό το μέτρο θα αναβληθεί για το… 2016 και βλέπουμε, όπως και οι αντικειμενικές αξίες), μείωση του ανώτατου συντελεστή φορολόγησης των μισθωτών και των συνταξιούχων μέχρι και αύξηση του αφορολογήτου.

Τι από όλα αυτά θα γίνει πράξη; Ούτε οι ίδιοι στην κυβέρνηση δεν γνωρίζουν. Πολύ απλά διότι αυτήν τη στιγμή δεν έχουν στα χέρια τους το κονδύλι που μπορούν να διαθέσουν για τη χρηματοδότηση των όποιων φορολογικών ελαφρύνσεων.

Εμμέσως πλην σαφώς, ο υπουργός Οικονομικών το ομολόγησε στη συνάντησή του με τον πρόεδρο της ΕΣΕΕ: Για όποιες ελαφρύνσεις αποφασιστούν, θα υπάρξουν ισοδύναμα. Άρα, δεν θα υπάρξουν ελαφρύνσεις. Ανακατανομή βαρών θα υπάρξει. Και είναι λογικό: Το μνημόνιο προβλέπει πλεονάσματα. Άλλαξε κάτι ως προς αυτό; Σκίσαμε τα μνημόνια και δεν το αντιληφθήκαμε;

Οι εκκρεμότητες

Για να μάθουν στην κυβέρνηση τον «λογαριασμό» της ομιλίας στη ΔΕΘ θα πρέπει προηγουμένως να έχουν «κλειδώσει» διάφορα. Κατ’ αρχάς, η εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού παραμένει άγνωστος Χ. Οι πανηγυρισμοί για τα πλεονάσματα του επταμήνου συνοδεύονται από προβληματισμό, τουλάχιστον από όσους ξέρουν να διαβάζουν αριθμούς. Απλά επιχειρήματα:

1Μήπως ένα μέρος του πλεονάσματος στο σκέλος των εσόδων οφείλεται στο ότι πολλοί επέλεξαν να πληρώσουν φόρο εισοδήματος με πιστωτική κάρτα για να κάνουν χρήση των δόσεων; Αν αυτό συνέβη, τότε το υπουργείο Οικονομικών έχει εισπράξει τον φόρο εφάπαξ και η οφειλή των φορολογουμένων έχει μεταφερθεί στην τράπεζα.

Μήπως, επίσης, δεν έχουν αποδοθεί οι επιστροφές φόρου στους δικαιούχους με το επιχείρημα ότι πρέπει να ελεγχθούν αν υπάρχουν οφειλές στα ασφαλιστικά ταμεία; Διότι το ποσό που δικαιούνται οι φορολογούμενοι αγγίζει τα 314 εκατομμύρια ευρώ. Πόσα από αυτά αποδόθηκαν τον Ιούλιο;

2Για το τελευταίο πεντάμηνο του 2014 έχουν μεταφερθεί να εισπραχθούν περίπου 26 δισ. ευρώ. Θα εισπράττει το Δημόσιο 5,2 δισ. ευρώ κάθε μήνα;

3Θα αποδώσει εισπρακτικά ο ΕΝΦΙΑ; Παρά τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης, όλη η χώρα είναι πλέον πεπεισμένη ότι ο φόρος είναι λάθος. Όταν το 90% των ιδιοκτητών αντιληφθεί ότι, παρά τις όποιες ανακοινώσεις περί διόρθωσης των λαθών, ο φόρος παραμένει ο ίδιος, πώς ακριβώς θα αντιδράσει; Μόνο από τον ΕΝΦΙΑ διακυβεύονται έσοδα 2,65 δισ. ευρώ.

4Θα υπάρξει επίπτωση στο σκέλος των δαπανών εξαιτίας των δικαστικών αποφάσεων που έχουν κερδίσει ένστολοι και λοιπές κοινωνικές ομάδες;

«Αγκάθια» χρέος – πλεόνασμα

Όμως δεν είναι μόνο η εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού. Υπάρχουν και άλλα αγκάθια στον δρόμο των… φοροελαφρύνσεων και ας τον εμφανίζουμε επικοινωνιακά να είναι ήδη στρωμένος με κόκκινα χαλιά.

Πόσα θα πληρώσουμε σε τόκους για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους; Το μεσοπρόθεσμο προβλέπει ότι η δαπάνη το 2015 θα διαμορφωθεί στα 7,2 δισ. ευρώ και το 2016 στα 7,3 δισ. ευρώ. Θα πειστούν οι δανειστές να μειώσουν τα επιτόκια ή να επιμηκύνουν τη διάρκεια αποπληρωμής του χρέους ώστε να περιοριστεί η δαπάνη; Και αν συμβεί αυτό, πόσα χρήματα θα μπορέσουν να εξυπηρετηθούν σε ετήσια βάση;

Μην ξεχνάμε ότι σε απόλυτους αριθμούς το χρέος αναμένεται να κλείσει φέτος στα 319 δισ. ευρώ ενώ για το 2015 προβλέπεται περαιτέρω αύξηση στα 322 δισ. ευρώ.
Θα χαλαρώσει ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα; Για το 2014 ο στόχος είναι να εμφανιστεί πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ, δηλαδή 2,7 δισ. ευρώ. Για το 2015, το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να διπλασιαστεί και να φτάσει στο 3% του ΑΕΠ, δηλαδή στα 5,6 δισ. ευρώ.

Θα γυρίσει από το Παρίσι η κυβέρνηση με μια συμφωνία στις αποσκευές της που θα λέει ότι θα χαλαρώσει ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος; Πρακτικά, αυτό ισοδυναμεί με αλλαγή του μνημονίου. Έχει αναπτυχθεί τέτοια δυναμική υπέρ της Ελλάδας στους κόλπους της Ευρώπης και δεν έχει γίνει αντιληπτό;

Στην τελευταία του έκθεση για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, το ΔΝΤ μιλάει για δημοσιονομικό κενό της τάξεως του 1% του ΑΕΠ προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2015. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα ποσό που προσεγγίζει τα 1,8 δισ. ευρώ. Έκλεισε με κάποιον τρόπο αυτό το δημοσιονομικό κενό και δεν το έχουμε αντιληφθεί;

Τα βαρίδια της οικονομίας

Θα επιβεβαιωθεί ο στόχος για την πορεία του ΑΕΠ; Για το 2014 η πρόβλεψη κάνει λόγο για επαναφορά σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Έχουν καταγραφεί ήδη 24 αρνητικά τρίμηνα. Αρνητικό ήταν τόσο το πρώτο όσο και το δεύτερο τρίμηνο του 2014. Θα ανατραπεί ξαφνικά αυτή η πτωτική πορεία κατά το 3ο και το 4ο τρίμηνο του 2014;

Με μοναδικό ουσιαστικό επιχείρημα την πορεία του τουρισμού, η κυβέρνηση δηλώνει αισιόδοξη ότι μέχρι το τέλος του έτους θα εξασφαλίσει τριμηνιαίο ρυθμό ανάπτυξης άνω του 1%, ώστε και το «κενό» του πρώτου εξαμήνου να κλείσει και να εμφανιστεί και το θετικό πρόσημο του 0,6%. Υπάρχουν όμως «βαρίδια» στην πορεία της οικονομίας τα οποία στην πράξη θα φανεί κατά πόσο θα μπλοκάρουν την προσπάθεια για επιστροφή στο «συν».

Το πρώτο βαρίδι έχει να κάνει με την πορεία των εξαγωγών. Με βάση το ΔΝΤ, θα πρέπει να αυξηθούν κατά 4,6% το 2014 προκειμένου να υπάρξει ουσιαστική συμβολή στη διαμόρφωση του ΑΕΠ. Η μέχρι τώρα πραγματικότητα, όμως, είναι εντελώς διαφορετική. Οι εξαγωγές μειώνονται αντί να αυξάνονται.

Οι ανακοινώσεις του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων για την πορεία κατά το πρώτο πεντάμηνο είναι σαφής: Στο διάστημα Ιανουαρίου – Μαΐου του 2014 η αξία των εξαγωγών περιορίστηκε στα 10,65 δισ. ευρώ από 11,55 δισ. ευρώ στο πεντάμηνο του 2013, με το ποσοστό της μείωσης να φτάνει το 7,8%. Μόνο τον Μάιο, η αξία των εξαγωγών περιορίστηκε κατά 200 εκατ. ευρώ: από τα 2,45 δισ. ευρώ τον Μάιο του 2013 στα 2,25 δισ. ευρώ τον Μάιο του 2014. Τα στοιχεία του πενταμήνου, να σημειωθεί, δεν αποτυπώνουν τις όποιες συνέπειες από το ρωσικό εμπάργκο. Περαιτέρω επιβράδυνση, θα περιορίσει δραστικά τις πιθανότητες να κλείσει το 2014 με το πολυπόθητο +0,6%.

Να σημειωθεί ότι οι όποιες «αστοχίες» σε έναν τόσο βασικό στόχο, όπως είναι η διαμόρφωση του ΑΕΠ, επηρεάζουν και την επόμενη χρονιά. Τι έχει προϋπολογιστεί για το 2015; Αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,9%. Οι εξαγωγές δεν είναι το μοναδικό πεδίο στο οποίο εντοπίζονται προβλήματα. Λόγω ευρωεκλογών και αστοχιών (με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό του ΕΝΦΙΑ), όλοι οι φόροι έχουν μαζευτεί να εισπραχθούν στο τελευταίο πεντάμηνο του 2014.

Για να επιτευχθεί ο στόχος του προϋπολογισμού στο σκέλος των εσόδων, τους τελευταίους πέντε μήνες του έτους θα πρέπει να εισπραχθούν περί τα 26 δισ. ευρώ ή περίπου 5,2 δισ. ανά μήνα. Ακόμη και αν υποτεθεί ότι τα έσοδα θα εισπραχθούν, ποια θα είναι η επίπτωση στην ιδιωτική κατανάλωση; Ο αρχικός στόχος έκανε λόγο για μείωση κατά 1,6%. Έχει ήδη αναθεωρηθεί από το ΔΝΤ προς το χειρότερο φτάνοντας στο 1,8%. Μήπως και αυτή η πρόβλεψη είναι συντηρητική;

Εκτός στόχων δείχνει να κινείται και ο δείκτης της ανεργίας. Για το 2014 έχει προβλεφθεί η μέση ανεργία να διαμορφωθεί στο 25,8%. Πώς θα συμβεί αυτό όταν και τους πέντε πρώτους μήνες του 2014 έχουν καταγραφεί ποσοστά άνω του 27%;