Αν και το περιβάλλον στο Άνκορατζ της Αλάσκας ήταν, όπως λέει και ο Νίκος Καββαδίας, παγωμένο, το κλίμα μέσα στην αίθουσα όπου πραγματοποιήθηκε η συνάντηση (σχεδόν) κορυφής αντιπροσωπειών της Κίνας και των ΗΠΑ ήταν θερμό σε βαθμό τήξης.

Οι επικεφαλής της διπλωματίας της Ουάσιγκτον και του Πεκίνου «έβγαλαν μαχαίρια» με την πρώτη επαφή τους, θέτοντας τον τόνο για το τι πρόκειται να επακολουθήσει κατά την τετραετία διακυβέρνησης των ΗΠΑ από τον Τζο Μπάιντεν. Άλλωστε, σε αντίθεση με πολλές άλλες πολιτικές, στο θέμα της Κίνας τόσο ο νυν όσο και ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ έχουν ταυτόσημες απόψεις και ο Μπάιντεν φαίνεται ότι αρχίζει από εκεί που σταμάτησε ο Τραμπ.

Άνοιξε την ατζέντα

Η συνάντηση στο Άνκορατζ υποτίθεται ότι είχε στόχο οι δύο πλευρές να κάνουν μια πρώτη επαφή, ώστε να αναπτύξουν η καθεμιά τις θέσεις και απόψεις τους για ζητήματα που προκαλούν τριβές.

Σύντομα, όμως, παρουσία τηλεοπτικών συνεργείων, κατόπιν αιτήματος του Αμερικανού ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν, η συζήτηση μετατράπηκε σε ευθεία σύγκρουση, με τον επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ να δηλώνει ότι «θα συζητήσουμε τις βαθιές ανησυχίες μας […] για τις ενέργειες της Κίνας στη Σιντζιάνγκ», επαρχία όπου η Ουάσιγκτον κατηγορεί το Πεκίνο πως διαπράττει «γενοκτονία» των μουσουλμάνων μειονοτικών Ουιγούρων, «στο Χονγκ Κονγκ, στην Ταϊβάν», αλλά και τις «κυβερνοεπιθέσεις εναντίον των ΗΠΑ», όπως και τους «οικονομικούς εξαναγκασμούς συμμάχων μας».

Σκληρή αντίδραση

Στην εισαγωγική του τοποθέτηση ο Μπλίνκεν άνοιξε σχεδόν ολόκληρη την ατζέντα των ΗΠΑ όσον αφορά στην Κίνα (έλειψε μόνο το κομμάτι του εμπορίου, το οποίο όμως, κατά τα φαινόμενα, δεν θα αργήσει) και προκάλεσε την άμεση και εξίσου σκληρή αντίδραση της κινεζικής αντιπροσωπείας. «Έτσι νομίζατε ότι θα διεξαχθεί αυτός ο διάλογος; Νομίζω ότι είχαμε τις ΗΠΑ σε μεγάλη υπόληψη» απάντησε ο επικεφαλής της κινεζικής διπλωματίας Γιανγκ Τζιεντσί προσθέτοντας ότι «η Κίνα εναντιώνεται σθεναρά στην αμερικανική ανάμειξη στις εσωτερικές της υποθέσεις. Έχουμε εκφράσει την ισχυρή αντίθεσή μας σε κάθε τέτοια ανάμειξη και θα λάβουμε αυστηρά μέτρα σε αντίδραση».

Επίσης κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι επιδιώκουν «να επιβάλουν τη δική τους δημοκρατία στον υπόλοιπο κόσμο», ότι χρησιμοποιούν τη στρατιωτική τους ισχύ και την οικονομική τους ηγεμονία για να καταστέλλουν και να καταναγκάζουν άλλες χώρες, ενώ για το θέμα των δικαιωμάτων έκανε αναφορά στο κίνημα Black Lives Matter, σε μια… σουρεαλιστική διασκευή του γνωστού ανεκδότου «ναι, αλλά κι εσείς καταπιέζετε τους μαύρους».

Θερμοκρασία υπό το μηδέν

Μετά την αρχική αψιμαχία, οι δύο πλευρές έκαναν λόγο για «ειλικρινείς και ευθείες συζητήσεις» για «όλα τα θέματα», ωστόσο η αίσθηση που άφησε η πρώτη αυτή συνάντηση ήταν ότι οι σχέσεις της Ουάσιγκτον και του Πεκίνου βρίσκονται σε θερμοκρασίες υπό το μηδέν και ότι δύσκολα θα βελτιωθούν στο ορατό μέλλον.
Άλλωστε o ίδιος ο Μπάιντεν, στις 4 Φεβρουαρίου, είχε χαρακτηρίσει την Κίνα ως τον πιο σοβαρό ανταγωνιστή των ΗΠΑ στο παγκόσμιο πεδίο, δηλώνοντας ότι είναι έτοιμος να την αντιμετωπίσει σε μια σειρά πεδίων, αλλά και «να συνεργαστεί μαζί της, όταν αυτό επιτάσσουν τα αμερικανικά συμφέροντα». Ταυτόχρονα, πραγματοποίησε την πρώτη Σύνοδο Κορυφής του Τετράδυμου, με τους ηγέτες της Αυστραλίας, της Ινδίας και της Ιαπωνίας, με αντικείμενο την από θαλάσσης πίεση στην Κίνα.

Πολύ πιο θετικά

Αν η προηγούμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ έριξε το βάρος της πίεσής της στον τομέα του εμπορίου και κυρίως της υψηλής τεχνολογίας – ουσιαστικά επιβάλλοντας στους συμμάχους της να εξαιρέσουν τους κινεζικούς κολοσσούς Huawei και ΖΤΕ από τις υποδομές για το 5G –, φαίνεται ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν κινείται πολύ πιο επιθετικά έναντι του Πεκίνου ανοίγοντας θέματα που ώς σήμερα έμοιαζαν ταμπού, αλλά και ανατρέποντας πλήρως την πολιτική του Μπάρακ Ομπάμα, που θα μπορούσε να περιγραφεί ως μια προσπάθεια διακριτικού ελέγχου της διαρκώς αυξανόμενης επιρροής της Κίνας σε διάφορους τομείς.

Οι κινήσεις στη σκακιέρα

Τι επιδιώκει, όμως, ο Μπάιντεν με την πολιτική αυτή; Ο πρώτος και προφανής στόχος είναι να επανεπιβεβαιώσει ότι οι ΗΠΑ παραμένουν ο θεματοφύλακας της δυτικής δημοκρατίας απέναντι σε καθεστώτα που θεωρούνται αυταρχικά και καταπιεστικά και τα οποία, λόγω Τραμπ, ενίσχυσαν τον γεωστρατηγικό τους ρόλο σε κρίσιμες περιοχές του πλανήτη.

Σε δεύτερο επίπεδο αρκετοί αξιωματούχοι του Πενταγώνου θεωρούν ότι η Κίνα και η Ταϊβάν βαίνουν ταχέως προς σύγκρουση και ότι σε αυτή την περίπτωση οι ΗΠΑ θα υποχρεωθούν να παρέμβουν στρατιωτικά για να βοηθήσουν τη σύμμαχό τους νησιωτική χώρα. Τέλος, ο Λευκός Οίκος, αισθανόμενος ότι η οικονομική επιρροή της Κίνας μετατρέπεται σταδιακά σε πολιτική επιρροή, επιδιώκει να φρενάρει τις φιλοδοξίες του Πεκίνου να δημιουργήσει χώρες-δορυφόρους.

Από την πλευρά του το Πεκίνο επιδιώκει μια επανέναρξη των σχέσεών του με την Ουάσιγκτον μετά τα τέσσερα θυελλώδη χρόνια του Τραμπ. Ο Κινέζος ΥΠΕΞ Γουανγκ Γι έχει επανειλημμένα τονίσει ότι το Πεκίνο είναι έτοιμο για ειλικρινή διάλογο με την Ουάσιγκτον, ώστε να γεφυρωθούν οι διαφορές και να υπάρξει εμβάθυνση της συνεργασίας των δύο χωρών.

Ωστόσο ούτε η Κίνα είναι διατεθειμένη να κάνει πίσω σε ζητήματα που θεωρεί ότι άπτονται των κυριαρχικών της δικαιωμάτων ή των συμφερόντων της, όπως αυτά εκδηλώνονται κάθε φορά. Αντιθέτως το Πεκίνο είναι κατηγορηματικό σε ζητήματα όπως το Χονγκ Κονγκ, ξεκαθαρίζοντας ότι αποτελεί εσωτερικό ζήτημα της Κίνας και ότι δεν επιτρέπει έξωθεν παρεμβάσεις.

Στην ουσία, σύμφωνα με διάφορους αναλυτές, η «καυτή» συνάντηση στο Άνκορατζ αποτελεί ένα προανάκρουσμα του τι θα ακολουθήσει και θα είναι έκπληξη αν οι σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας παρουσιάσουν βελτίωση στο ορατό μέλλον.