Οι ακρότατες πυραυλικές επιθέσεις της Ρωσίας σε βάρος Ουκρανών αμάχων περιέργως δεν προκαλούν τις ίδιες αντιδράσεις σε βάρος των Ρώσων, στρατιωτικών και παραστρατιωτικών εισβολέων. 

«Σιγή ιχθύος» όταν η Ρωσία με τον σύγχρονο εξοπλισμό της όχι μόνο σκοτώνει εκατοντάδες αμάχους στο ουκρανικό έδαφος, στο οποίο απρόκλητα έχει εισβάλει θεωρώντας ότι θα καταλάμβανε την Ουκρανία σε τρεις ημέρες, αλλά και όταν απειλεί με πυρηνικό όλεθρο οποιονδήποτε ενισχύει αμυντικά τον Πρόεδρο Ζελένσκι και τον δοκιμαζόμενο ορθόδοξο ουκρανικό λαό.

Διαφορετικά, με μεγαλύτερη εχθρότητα, αντιμετωπίζεται η επιθετικότητα του Ισραήλ που προκλήθηκε με ακραίο τρομοκρατικό τρόπο στις 7 Οκτωβρίου 2023 και από τότε ενεργοποίησε την εξ ίσου πολύ σύγχρονη πολεμική μηχανή του για να «εξαφανίσει» τους τρομοκράτες. Η Χαμάς και οι διοικητές της μέσα από τα λαγούμια κατέσφαξαν χωρίς διάκριση νέους και γυναικόπαιδα, 1.300 αμάχους, συνεχίζοντας να εκτελούν ομήρους που πήραν ως αιχμαλώτους.

Αντιμέτωπη με τη σκληρότητα των προκλήσεων, η διεθνής κοινότητα αγωνίζεται, με μερική επιτυχία, να ευαισθητοποιήσει το σύνολο των κρατών για ταχύτερες συγκλίσεις προκειμένου να τερματισθούν οι τυφλές επιχειρήσεις κατά παντός στόχου, να ενεργοποιηθούν αποτελεσματικότερα σχηματισμοί όπως το ΝΑΤΟ, η Ε.Ε., ο ΟΟΣΑ, ο Αραβικός Σύνδεσμος, ο Οργανισμός της Ισλαμικής Διάσκεψης.

Στο πλαίσιο της γενικότερης προσπάθειας η Ελλάδα συμβάλλει παντοιοτρόπως χωρίς να αφίσταται των εθνικών της προτεραιοτήτων τις οποίες ήδη από τη δεκαετία του ’90 έχει διασυνδέσει και όχι εξαρτήσει από ευρύτερες επιδιώξεις πολιτικές, οικονομικές, αμυντικές και ενεργειακές, τόσο ευρωατλαντικές όσο και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Περισσεύουν οι αναλύσεις

Η ανάλυση των διεθνών εξελίξεων από την πλευρά των ακαδημαϊκών, των αναλυτών, αλλά ακόμη και των στρατιωτικών, διαφοροποιούνται σημαντικά από όλα όσα προκρίνει και εισηγείται η διπλωματική Υπηρεσία της χώρας μας. Όμως διαπιστώνεται, άμεσα ή με κάποια χρονοκαθυστέρηση, ότι κάθε φορά που εκλεγμένοι ηγέτες συμπεριέλαβαν στην ανάλυσή τους τις υπηρεσιακές εισηγήσεις τα αποτελέσματα της εξωτερικής πολιτικής ήταν θετικά για τις εθνικές μας προτεραιότητες.

Πολλές φορές, χωρίς την παραμικρή διάθεση απομείωσης της συμβολής και άλλων συντελεστών στην ουσιαστικότερη κατανόηση του διεθνούς περιβάλλοντος, προβλήθηκε στην αρθρογραφία η σημασία των υπηρεσιακών εισηγήσεων, ακόμη και σε στιγμές που ισοπεδωτικά απομειωνόταν το έργο της ελληνικής διπλωματικής υπηρεσίας. Είναι πολύ άχαρο και επικίνδυνο να ανταγωνίζονται οι οποιοιδήποτε αναλυτές τους επαγγελματίες της διπλωματίας. Μάλλον περισσότερο συμφέρει τη χώρα η ταυτόχρονη, ψύχραιμη αξιολόγηση των εισηγήσεων και πληροφοριών, όπως εμφανίζονται σε πραγματικό χρόνο, με την επιρροή προηγουμένων εμπειριών και την προβολή τους στο μέλλον.

Τουρκικός χαβάς

Η συμπεριφορά του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών και του Προέδρου Ερντογάν μετά και τις συναντήσεις με την Ε.Ε. δεν αποτελεί έκπληξη για όσους παρακολουθούν τη σχέση Αγκύρας – Βρυξελλών.

Ο εκπρόσωπος της Εξωτερικής Υπηρεσίας σχολίασε άμεσα με ουσιαστικές και αυστηρές τοποθετήσεις τη συμπεριφορά της Άγκυρας και τις επιλογές της, όπως πράττουν καθημερινά και οι ΗΠΑ, οι οποίες με ανησυχία διαπιστώνουν τη συμμαχική ασυνέπεια της Άγκυρας, καθώς και την πολιτική της απόγνωση. Κανείς δεν αισθάνεται ασφαλής όταν σύμμαχος και μελλοντικός εταίρος στην Ε.Ε. αναγκάζεται να λαμβάνει σοβαρές αποφάσεις υπό το κράτος πολιτικού πανικού. 

Ούτε όμως αποτελεί έκπληξη και η δημόσια τοποθέτηση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών που υπενθυμίζει από την πλευρά του στην Τουρκία ότι η ένταξη στους BRICS προϋποθέτει προσαρμογή στις αρχές του συστήματος που αντιστρατεύεται τις ευρωατλαντικές πολιτικές.

Πρόβλημα στο ΝΑΤΟ

Όσοι με συνέπεια διαβάζουν το «Ποντίκι» ενθυμούνται ότι επιμόνως επισημαίνεται πως δεν αποτελεί πλέον μόνο διμερές ελληνοτουρκικό πρόβλημα, αλλά μάλλον ευρωατλαντικό πονοκέφαλο η τουρκική συμπεριφορά, και εγκαίρως έχουν υπογραμμισθεί:

1. Η ανάγκη να ηγηθεί η Ελλάδα διεθνούς διάσκεψης για τα θέματα των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο. Εκτιμάται από πολλές πλευρές ότι η Τουρκία θα απορρίψει την πρόσκληση, αλλά όταν κάνουμε τη δουλειά μας με αποτελεσματικότητα προς τους συμμάχους, φίλους και εταίρους και δεν διαφαίνεται διάθεση συναντίληψης από τους ανταγωνιστές στην περιοχή μας, τότε αξίζει να ξεπεράσουμε περιορισμούς χρήσης διπλωματικής γλώσσας και να αναλογισθούμε «κέχωδεν η φορβάς εν τη άλω» κρίνοντας αυστηρά επιλογές αποχής από κοινές δραστηριότητες συγκλήσεων και καλής γειτονίας. Ταυτοχρόνως απορούμε πως ημεδαποί ακαδημαϊκοί και διαμορφωτές κοινής γνώμης τοποθετούνται με τόσο απόλυτο τρόπο για τη συμπεριφορά γειτονικών κρατών ενώ η εμπειρία διδάσκει ότι συνηθίζουν να συμμετέχουν σε κάθε καλά προετοιμασμένη διάσκεψη, άτυπης μορφής, όταν δεν κυριαρχούν εθνικά σύμβολα και κάρτες αναγνώρισης των αντιπροσωπειών. Το έργο όλων διευκολύνεται ακόμη περισσότερο αν προηγείται συνολικό ερώτημα των συμμετεχόντων προς το Διεθνές Δικαστήριο του Δικαίου της Θάλασσας, στο Αμβούργο, το οποίο γνωμοδοτεί χωρίς να απαιτούνται συνυποσχετικά, χωρίς οι γνωμοδοτήσεις του να δεσμεύουν τους ερωτώντες, όπως τόσο εύστοχα έχει επισημανθεί με δημόσιες τοποθετήσεις από πολιτικούς και ειδικούς στα θέματα του Δικαίου της Θάλασσας, άποψη που συγκρατείται και από το Γραφείο Πρωθυπουργού.

• Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Τουρκία τόσο με την αγορά των S-400, όσο και με τα πυρηνικά εργοστάσια απόλυτης ρωσικής ιδιοκτησίας και εξαιρετικών πλεονεκτημάτων και ασυλιών που εξασφάλισε η Μόσχα στο έδαφος χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ.

• Η έγκριση, έστω και με κάποιες καθυστερήσεις, αγοράς και αναβάθμισης μαχητικών αεροσκαφών F-16, επειδή η Τουρκία παραμένει στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, που για τη συνοχή της απαιτείται όλα τα μέλη να διαθέτουν και να ασκούνται στα ίδια οπλικά συστήματα. Με την προσπάθεια ενδυνάμωσης, ανανέωσης της αμυντική στρατηγικής και των σχετικών αμυντικών δογμάτων δεν σημαίνει ότι παραβλέπεται η αναθεωρητική σε βάρος της συμμαχίας συμπεριφορά της Άγκυρας, που αποδυναμώνει τη συνοχή της Νοτιοανατολικής Πτέρυγας του ΝΑΤΟ, ναρκοθετώντας στρατηγικές επιλογές για ευρύτερες συνεργασίες με Κύπρο, Ισραήλ, χώρες του Κόλπου, της Μέσης Ανατολής, αλλά και την Αίγυπτο.

• Η προσέγγιση Άγκυρας – Καΐρου, που δεν σηματοδοτεί αλλαγή ταχύτητας των σχέσεων Αθηνών – Καΐρου. Αντιθέτως, κάθε νέα βαλβίδα αποσυμπίεσης που παρέχεται στην Άγκυρα πιθανώς να διευκολύνει αναπροσαρμογή των διεθνών τουρκικών προσανατολισμών, ώστε με αξιοπρέπεια να επιστρέψει στη Μόσχα τους S-400, όρο που εγκαίρως έθεσαν οι ΗΠΑ, και βεβαίως να επαναπροσδιορίσει τα συμβόλαια πυρηνικής συνεργασίας Άγκυρας – Μόσχας.

• Η διατήρηση της διασύνδεσης του Κυπριακού με την εξέλιξη των σχέσεων Ε.Ε. – Τουρκίας, παρά την επιμονή της Άγκυρας να αποσυνδεθούν τα θέματα που αφορούν στην ενταξιακή της πορεία από το Κυπριακό.

Η απόκλιση της Τουρκίας από την πραγματικότητα της Ε.Ε. την εμποδίζει να αντιληφθεί:

α. την πολιτική σημασία της Κύπρου στην Ε.Ε.,

β. την υποχρέωση της τουρκικής κυβέρνησης να εφαρμόσει άμεσα το πρωτόκολλο της Άγκυρας, τερματίζοντας κάθε αμφισβήτηση της κυπριακής κυριαρχίας στο σύνολο της επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας,

γ. το αδιανόητο της λύσης δύο κρατών για κράτος-μέλος της Ε.Ε. πολυπολιτισμικής πληθυσμιακής σύνθεσης, στην οποία το κυρίαρχο στοιχείο είναι οι Ελληνοκύπριοι, ακολουθούν οι Τουρκοκύπριοι και έπονται Μαρωνίτες, Αρμένιοι, Εβραίοι, Ρώσοι, Άραβες και άλλες μικρότερες ομάδες πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σε δυο βάρκες…

• Η προοπτική αίτησης ένταξης στην ομάδα των BRICS, αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα της Άγκυρας να επιλέγει τον διεθνή προσανατολισμό της. Όμως τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις που πηγάζουν από τη συμμετοχή κάθε κράτους στον ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε., είτε ως συνδεδεμένου μέλους είτε ως υποψήφιας προς πλήρη ένταξη χώρας, παρέχουν το δικαίωμα στα θεσμικά όργανα των αντιστοίχων διεθνών οργανισμών να απαιτούν απόλυτη προσαρμογή τις Τουρκίας στις συμβατικές της υποχρεώσεις.

Ενόψει της επερχόμενης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και όλων των παραλλήλων δραστηριοτήτων που επιμελώς προετοιμάζονται για να διατηρηθεί η ελάχιστη ελπίδα εκτόνωσης και γιατί όχι τερματισμού των ακραίων προκλήσεων, η Ελλάδα προσέρχεται προσεκτικά και μάλλον επιμελώς προετοιμασμένη όχι για να επιτύχει οποιοδήποτε αποτέλεσμα που θα εκθέτει την Τουρκία, αλλά για να σταθεροποιήσει τον ρόλο του συνεπούς και σταθερού συνομιλητή που δημιουργεί προϋποθέσεις προβολής κοινών θέσεων στις οποίες συμπεριλαμβάνονται τα συμφέροντα όλων πέρα από στερεότυπα και προκαταλήψεις.

Η αποτελεσματικότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής προσομοιάζει σε αυτή που ασκήθηκε με συνέπεια και αποτελεσματικότητα από το 1984 και:

– έφερε την Κύπρο στην Ε.Ε.,

– βελτίωσε τις σχέσεις Αθηνών – Ισραήλ, χωρίς να θιγούν οι σχέσεις με τους Άραβες,

– ανέδειξε τη Θράκη ως πιλοτικό μοντέλο αρμονικής συμβίωσης Χριστιανών και Μουσουλμάνων, με αποτέλεσμα η Ελλάδα με μουσουλμανική μειονότητα 150.000 πολιτών να εμφανίζεται ως μοναδική ευρωπαϊκή χώρα απόρριψης κάθε τρομοκρατικής πρόκλησης, όταν περίπου 14.000 Ευρωπαίοι πολίτες, ανταποκρινόμενοι στην πρόσκληση του Ισλαμικού Κράτους, όχι μόνο στρατολογήθηκαν από αυτό, αλλά και αναδεικνύονταν σε δήμιους αθώων πολιτών.

Περισσότερη ενσυνείδηση από κάθε πλευρά στη χώρα μας συμβάλλει πολλαπλώς στην επιτυχία των διεθνών μας επιδιώξεων, έστω και αν στο εσωτερικό της Ελλάδας η μεγάλη πολιτική κινητικότητα προβληματίζει κάθε πολίτη. Οι μεθοδικές και συνεπείς κινήσεις στα πεδία της πολιτικής, εσωτερικής, εξωτερικής, αλλά και αμυντικής δεν επιτρέπουν να εικάζεται, κυρίως στο εξωτερικό, ότι η Δημοκρατία μας δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει άμεσα και αποτελεσματικά κάθε πρόκληση, κάθε αναθεωρητική επιδίωξη.

*Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης

Ο Πούτιν απειλεί με πόλεμο το ΝΑΤΟ και υπουργός του μιλάει για πυρηνική σύγκρουση

Έρευνα: Οι έφηβοι της Εποχής των Παγετώνων περνούσαν παρόμοια στάδια εφηβείας με τους σημερινούς

Κίνα: Ο υπουργός Άμυνας ζητά «διαπραγματεύσεις» για το τέλος των πολέμων σε Γάζα και Ουκρανία