Για μια βιβλιοθήκη δίχως σύνορα

Ο Henri Beyle, που έγινε γνωστός με το ψευδώνυμο Σταντάλ, γεννήθηκε το 1783 στην πόλη της Γκρενόμπλ. Από νωρίς ορφάνεψε από μητέρα και μεγάλωσε με τον πάτερα του, που ήταν εύπορος δικηγόρος και κτηματίας. Όπως και ο ήρωάς του Φεντέρ, έφυγε (το 1799) για το Παρίσι, κυρίως για να απομακρυνθεί από την πατρική εξουσία. Η ζωή του ήταν γεμάτη περιπλανήσεις και ερωτικά πάθη. Ασχολήθηκε στα νεανικά του χρόνια με τη ζωγραφική και το θέατρο.

Εκτός από τα δύο βασικά του μυθιστορήματα, έγραψε για την ιταλική ζωγραφική, βιογραφίες του Χάιντν και του Μότσαρτ, ταξιδιωτικές εντυπώσεις. Το αριστούργημά του θεωρείται «Το Κόκκινο και το Μαύρο», το οποίο συγκαταλέγεται ανάμεσα στα κορυφαία μυθιστορήματα του 19ου αιώνα μαζί με το «Μοναστήρι της Πάρμας». Πέθανε στις 23 Μαρτίου του 1842, έχοντας προνοήσει να γράψει στην επιτύμβια επιγραφή του: «Έζησα, έγραψα, ερωτεύτηκα»!

Ο Σταντάλ, αντίθετα με τον σύγχρονό του και πολυγραφότατο φίλο του Μπαλζάκ της εμβληματικής «Ανθρώπινης Κωμωδίας», περιορίστηκε σε δύο ογκώδη μυθιστορήματα, «Το Μοναστήρι της Πάρμας» και «Το Κόκκινο και το Μαύρο». Πρόκειται για δύο μοναδικά μυθιστορήματα του κλασικού ρεπερτορίου της παγκόσμιας λογοτεχνίας, τα οποία κοσμούν κάθε σοβαρή και στοιχειωδώς ενημερωμένη βιβλιοθήκη ανά τον κόσμο. Δίπλα σε αυτά τα πολύτιμα και αξεπέραστα αναγνώσματα, ο Σταντάλ έγραψε επίσης και νουβέλες, ταξιδιωτικά κριτικά δοκίμια και άλλα είδη του λόγου.

Τελευταία κυκλοφόρησε μια νουβέλα του, η οποία ξεκίνησε να γράφεται το 1839 και δεν ευτύχησε να ολοκληρωθεί, με τον τίτλο «Φεντέρ ή ο πλούσιος σύζυγος». Ο νεαρός ήρωας της νουβέλας, ωραίος, καλοστεκούμενος και πολύ πλούσιος, έρχεται από τα δεκαεπτά του αντιμέτωπος με προβλήματα μεγαλύτερα από αυτά που μπορούν να σηκώσουν οι νεανικοί του ώμοι. Τα διλήμματα που καλείται να αντιμετωπίσει είναι συντριπτικά, γι’ αυτό και το διαζευκτικό «ή» που φιγουράρει στον τίτλο της νουβέλας λειτουργεί σαν καταλύτης. Πρέπει να αποφασίσει ποια ζωή θα εξακολουθήσει: αυτή που θα βαδίσει στη σίγουρη, ασφαλή και επικερδή πατρική οδό ή εκείνη του ανέμελου κι ελεύθερου βίου που τα νεανικά όνειρα σε παρασύρουν σε ατραπούς άγνωστες, γοητευτικές κι επικίνδυνες ταυτόχρονα.

Ουσιαστικά, ο Φεντέρ έρχεται αντιμέτωπος με την κοινωνία. Από αυτή τη σύγκρουση δύο πράγματα μπορεί να συμβούν: είτε θα χαθείς άδοξα ή ηρωικά στη διάρκεια της σύγκρουσης είτε θα ενσωματωθείς περισσότερο ή λιγότερο αξιοπρεπώς στη φιλόξενη αγκάλη της κοινωνίας. Έτσι, ο ερωτευμένος ονειροπόλος νεαρός ζωγράφος αρχικά θα επιλέξει τη σύγκρουση. Μια σύγκρουση που λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις εξ αιτίας του γάμου του με μια θεατρίνα του Γκραν Τεάτρ.

Αντιμέτωπος με τα ακλόνητα σύμβολα της πατρικής εξουσίας αλλά και τον πανίσχυρο πλούτο, ο νεαρός θα αντιτάξει το ερωτικό πάθος και την αλαζονεία της νεότητας και θα ζητήσει διέξοδο στη ζωή του Παρισιού, μιας πόλης συμβόλου της ελεύθερης κι ανέμελης ζωής. Δεν θα περάσει μεγάλο διάστημα για να ανακαλύψει και τις αντικειμενικές δυσκολίες αυτής της αξιοζήλευτης εμπειρίας. Στη γέννηση του πρώτου του παιδιού, ο νεαρός μένει χήρος και το ερωτικό πάθος υποχωρεί ατάκτως μπροστά στις υποχρεώσεις που ενσκήπτουν, ενώ ταυτόχρονα έρχεται αντιμέτωπος με την πιο δυσοίωνη εξέλιξη, μια και η επιχείρηση του πατέρα του έχει χρεοκοπήσει. Βρίσκεται πλέον μόνος, αντιμέτωπος με τη σκληρή επιβίωση, πράγμα που θα τον κάνει να αλλάξει τις μάλλον απαξιωτικές του περί χρήματος απόψεις.

Τη νέα κατάσταση θα την αντιμετωπίσει αλλιώς, έχοντας λάβει ένα πρώτης τάξεως μάθημα. Στο ενδεχόμενο ενός νέου γάμου, δεν λείπουν οι υπολογισμοί και οι προσθαφαιρέσεις – όπως λείπουν τα έντονα αισθήματα και το πάθος. Ο Σταντάλ αντιμετωπίζει τον ανερχόμενο αστικό κόσμο με αποτροπιασμό, όπως ακριβώς και την υποχώρηση των ευγενικών ηθών.

Σταντάλ

Φεντέρ ή ο πλούσιος σύζυγος

Πρόλογος: Λίζυ Τσιριμώκου

Μετάφραση: Έφη Κορομηλά

Εκδόσεις: Πόλις

Σελ.: 210

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Τρίτον της Αληθείας Πρόγραμμα

Βιβλίο: Οι προτάσεις της εβδομάδας

Περί ανάγνωσης και βιβλίων – Η μεγάλη αναμέτρηση με το ανέφικτο