Της Φανής Αργυροπούλου

Στις 24 Απριλίου 202, δημοσιοποιήθηκαν τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας του δικτύου PAN Europe (Pesticide Action Network Europe). Τα ευρήματα είναι άκρως ανησυχητικά και δεν αφορούν – όπως πολύ έσπευσαν να πιστέψουν – μόνο στους καταναλωτές κρασιού και πανταχού οινόφιλους.

Σύμφωνα με αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν σε 49 κρασιά από δέκα ευρωπαϊκές χώρες, καταγράφηκαν ανησυχητικά αυξημένα επίπεδα τριφθορικού οξέως ή αλλιώς TFA. Αν και τα επίπεδα διαφέρουν, η υπεύθυνη πολιτικής της PAN Europe, Σαλόμι Ροϊνέλ, δήλωσε ότι τα ευρήματα αποτελούν «ξεκάθαρο σήμα συναγερμού για την ΕΕ», εν μέσω αυξανόμενης κανονιστικής επιτήρησης της παρουσίας του TFA στο ευρύτερο περιβάλλον και στην τροφική αλυσίδα.

Το κρασί μετατρέπεται σε «Καναρίνι στο Ορυχείο» κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου, για την περιβαλλοντική υποβάθμιση που έχει υποστεί ολόκληρος ο αγροδιατροφικός τομέας τα τελευταία χρόνια.

Τι είναι το TFA, η προέλευσή του

Το TFA είναι ένα εξαιρετικά ανθεκτικό χημικό, γνωστό και ως «forever chemical». Αν και μέχρι στιγμής δεν θεωρείται επικίνδυνο για την υγεία, έχει συνδεθεί με ενδεχόμενα προβλήματα αναπαραγωγικής υγείας. Προκύπτει από τη διάσπαση ενώσεων PFAS και βιομηχανικών F-gases, ουσίες που χρησιμοποιούνται ευρέως στη γεωργία και βιομηχανία ( σε συστήματα ψύξης και κλιματισμού), το οποίο δεν μπορεί να αποδομηθεί από φυσικές διαδικασίες. Συσσωρεύεται στα ύδατα, στα φυτά, στο έδαφος — και τελικά στα τρόφιμά μας.

Η έρευνα δείχνει πως το TFA υπάρχει πλέον ευρέως στο περιβάλλον.

Κατά τον Χέλμουτ Μπούρτσχερ-Σχάντεν, περιβαλλοντολόγο από την αυστριακή περιβαλλοντική οργάνωση GLOBAL 2000 και πρωτεργάτη της μελέτης, τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι «πιθανώς καταναλώνουμε σημαντικά περισσότερα TFA μέσω της διατροφής μας από ό,τι είχαμε υποθέσει».

Σύμφωνα με την έκθεση της PAN Europe, μεταξύ 2011 και 2021, ο αριθμός των φρούτων και λαχανικών με ανιχνεύσιμα υπολείμματα PFAS σχεδόν τριπλασιάστηκε. Ειδικά στην Ελλάδα, παρατηρήθηκε αύξηση 696% στα φρούτα και 1974% στα λαχανικά. Φρούτα όπως οι φράουλες (37%), τα ροδάκινα (35%) και τα βερίκοκα (31%) είναι ιδιαίτερα επιρρεπή,ενώ στα λαχανικά, τα αντίδια (42%) και τα αγγούρια (30%) παρουσιάζουν υψηλά ποσοστάμόλυνσης. Τα οποία ακόμη κι αν η χρήση τους σταματήσει άμεσα, τα υπάρχονταυπολείμματα θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τις καλλιέργειες για χρόνια.

Η μελέτη της οργάνωσης PAN Europe, παρότι επικεντρώθηκε σε 49 δείγματα κρασιού από δέκα χώρες της Ε.Ε, θα ήταν άδικο να πούμε ότι αφορά στο χώρο του κρασιού και μάλιστα να τον στοχοποιήσουμε. Η μόλυνση αυτή δεν δημιουργείται στα οινοποιεία. Εντοπίζεται ήδη στο αμπέλι, στο νερό άρδευσης, στο ίδιο το περιβάλλον. Η ρύπανση προηγείται της παραγωγής.

Το κρασί είναι, αν όχι το μοναδικό, ένα από τα μοναδικά προϊόντα στον αγροδιατροφικό τομέα που διαθέτει τέτοια υψηλή ιχνηλασιμότητα και διαφάνεια στην παραγωγή του. Από την καταγραφή της σοδειάς μέχρι τα γεωγραφικά και εδαφικά πλαίσια – ή αλλιώς terroirs, τις υποχρεωτικές τακτικές χημικές αναλύσεις που απαιτούνται κατά την παραγωγή και εμφιάλωσή του, έχει ένα μακρύ κατάλογο ιχνηλασιμότητας και ως τέτοιο, δηλαδή πρότυπο, χρησιμοποιήθηκε στην εν λόγω έρευνα.

Η Τοξική Κληρονομιά: Μια Ιστορία Που Επαναλαμβάνεται

Τα ευρήματα της PAN Europe απαιτούν την συγκρότηση των ευρωπαϊκών φορέων προς μια ριζική αλλαγή. Η στροφή προς την πράσινη καλλιέργεια, η απομάκρυνση των PFAS και άλλων τοξικών ουσιών από τη γεωργία και τη βιομηχανία, δεν είναι πια ένα «όμορφο ιδανικό» αλλά μια επιτακτική ανάγκη. Και όσο η πολιτική παραμένει αδρανής, οι τοξικές

ουσίες συνεχίζουν να συσσωρεύονται στα εδάφη, στο νερό και στο σώμα μας.

Τα αγροτικά εδάφη υποβαθμίζονται όχι μόνο από τη χρήση φυτοφαρμάκων, αλλά από ένα πλέγμα χημικών επιβαρύνσεων: βιομηχανικά λύματα, μικροπλαστικά, υφάσματα, συσκευασίες τροφίμων, ατμοσφαιρική ρύπανση. Όλα συμβάλλουν στη δημιουργία ενός φορτίου που δεν βλέπουμε, αλλά κληροδοτούμε.

Θυμόμαστε το glyphosate και τις δεκαετίες καθυστέρησης πριν αναγνωριστεί η επικινδυνότητά του. Τα νεονικοτινοειδή που στοίχισαν τις μέλισσες. Τις PFAS που κατοικούν πλέον στα αντικείμενα της καθημερινότητας και στους οργανισμούς μας. Αυτή η τοξική κληρονομιά δεν είναι παρελθόν. Είναι παρόν — και απειλεί να γίνει μέλλον, αν συνεχίσουμε να σιωπούμε.

Το κρασί-καναρίνι σήμανε συναγερμό

Το κρασί υπήρξε εδώ ο φορέας του μηνύματος, όχι ο φταίχτης. Μας υπενθυμίζει ότι όσο πιο διαφανής και ιχνηλάσιμος είναι ένας αγροτικός κλάδος, τόσο πιο πολύτιμος γίνεται — όχι μόνο για την αγορά, αλλά και για την επιστήμη και τη δημόσια υγεία.

Η αφύπνιση που φέρνει το «καναρίνι» του κρασιού δεν είναι απλώς μια υπόθεση του αγροτικού τομέα· είναι υπόθεση που απαιτεί πολύ πιο ευρεία και ολιστική προσέγγιση. Η απαγόρευση των PFAS και άλλων “αιώνιων χημικών” δεν είναι επαρκής από μόνη της.

Η Ευρώπη σήμερα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: Να προχωρήσει με τόλμη σε μια πραγματική εποχή πράσινης γεωργίας, διαφάνειας και υπευθυνότητας όπου εκτός από την όποια απαγόρευση των PFAS φυτοφαρμάκων και άλλων forever chemicals, αυτό να αποτελέσει εφαλτήριο για την πιο αποφασιστική ενίσχυση της βιολογικής καλλιέργειας, καθώς και εξυπνότερης θεσμοθέτησης της ιχνηλασιμότητας των αγροδιατροφικών προϊόντων, αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες και καινοτομίες .

*PAN Europe : Η PAN Europe εργάζεται για την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων τωνφυτοφαρμάκων και την αντικατάστασή τους με οικολογικά και κοινωνικά δίκαιες εναλλακτικές λύσεις.

Στόχος της είναι η εξάλειψη της εξάρτησης από τα χημικά φυτοφάρμακα και η υποστήριξη ασφαλών,βιώσιμων μεθόδων φυτοπροστασίας. Το δίκτυο περιλαμβάνει 38 οργανώσεις από όλη την Ευρώπη,συμπεριλαμβανομένων καταναλωτικών και περιβαλλοντικών.

*Η Φανή Αργυροπούλου σπούδασε στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πάντειου Πανεπιστήμιου κι έπειτα ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές τις σπουδές στον Διεθνή Οργανισμό Οίνου και Αμπέλου (OIV) στο Παρίσι και στο Μπορντώ. Έκτοτε, δραστηριοποιείται ως οινοποιός στην Ελλάδα και ταυτόχρονα αρθρογραφεί για το κρασί, την κουλτούρα και τον πολιτισμό.

Διαβάστε επίσης:

Βασίλης Καλογήρου: Νέες εξελίξεις γύρω από την υπόθεση – Τι «δείχνουν» ως αίτιο θανάτου οι ιστολογικές εξετάσεις

Νέα κτηνωδία στο Ηράκλειο: Άγρια κακοποίηση και πυροβολισμός σκύλου

Βούτες Ηρακλείου: Αποφασίστηκαν έκτακτα μέτρα για τις ρηγματώσεις μετά τις αυτοψίες