Η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και της συνοδείας του στην Κωνσταντινούπολη υπηρέτησε με απόλυτη επιτυχία δύο σημαντικούς στόχους της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.

Το κουβάρι των παρεξηγήσεων έλυσε ο Γ. Γεραπετρίτης με τον καλύτερο και σαφέστερο τρόπο στην Κωνσταντινούπολη. Είχαν προηγηθεί η συνάντηση της ΑΘΠ του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου με τον Έλληνα πρωθυπουργό και η φωτογράφηση του πρωθυπουργικού ζεύγους με τον Οικουμενικό Πατριάρχη στο Βατικανό, προβάλλοντας θετικούς συμβολισμούς που απαιτούνται για να αντιμετωπιστούν οι διεθνείς προκλήσεις τόσο σε επίπεδο διπλωματικών σχέσεων όσο και σχέσεων προκαθημένων των Εκκλησιών με τους πολιτικούς ηγέτες ανά τον κόσμο.

Στο ίδιο επίσης πνεύμα τελέστηκε και η δεξίωση για την εθνική μας εορτή στον Λευκό Οίκο, όπου υπήρξε θερμότατη υποδοχή στον αρχιεπίσκοπο Αμερικής τόσο από τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και από την αναμενόμενη (περίπου αρχές Ιουλίου) στην Ελλάδα πρεσβευτή της χώρας αυτής.

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν παρέλειψε να αναφερθεί με θερμά λόγια και στον Έλληνα πρωθυπουργό υποδεικνύοντας σε κάθε ενδιαφερόμενο ότι οι διμερείς σχέσεις των κρατών βασίζονται σε στρατηγικές επιλογές που συναποφασίζονται μεταξύ κρατών με γνώμονα τις κοινές γεωστρατηγικές στοχεύσεις και τις απαιτήσεις κοινής ασφάλειας, προσβλέποντας πάντοτε, όσο είναι εφικτό, στην επαναφορά των προϋποθέσεων ευρύτερης ειρήνης στον κόσμο.

Επιφυλακτικότητα και προβληματισμός

Το σύνολο των λεπτομερειών της διεθνούς συμπεριφοράς κρατών και διαμορφωτών κοινής γνώμης επί των προϋποθέσεων καταλαγής και αλληλοκατανόησης, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται και τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία, συγκρατούνται και αξιολογούνται προκειμένου να διευκολυνόμαστε στην ανάγνωση των γεγονότων που χαρακτηρίζονται από αξιοπιστία και αντικειμενική παρουσίαση προς χάριν παγκόσμιας σύμπνοιας και της πιθανώς διεθνούς καταλαγής.

Συμπληρωματικά σε όλα τα θετικά που καταγράφονται τον τελευταίο καιρό στο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων προστέθηκε και η ανακοίνωση από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, κατά την παραμονή του στην Αθήνα (7-12 Μαΐου 2025), που αφορά τη λειτουργία της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη (Σεπτέμβριο 2026) κατά την απόφαση του Προέδρου Ερντογάν.

Η υποδοχή των εξελίξεων, ακόμη και αυτών που έχουν θετικό πρόσημο, από πολλές πλευρές της κοινωνίας πραγματοποιείται με δικαιολογημένη επιφυλακτικότητα και εμφανή προβληματισμό.

Η διαπίστωση αυτών των κοινωνικών ανησυχιών υποχρεώνει τους κυβερνώντες και τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο προκειμένου καθένας να κατανοήσει τις ταχύτατες εξελίξεις και τις θεμελιώδεις αλλαγές που ορίζουν το νέο διεθνές περιβάλλον. Ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί με αντιπαραβολή των διαφορετικών απόψεων και προσθήκη των αντικειμενικών γεγονότων που διαμορφώνουν οι πλευρές.

Ελλάδα και Τουρκία σε κάθε ευκαιρία διατρανώνουν την επιθυμία προσέγγισης και αξιοποίησης των ευκαιριών που προσφέρουν η γεωγραφική εγγύτητα και η πολιτιστική αλληλογνωριμία, συχνά όμως μέσα από αντιπαραθέσεις και όχι από συγκλίσεις. Παρά την εκφρασμένη επιθυμία τους για αποδοτική επικοινωνία σε όλα τα πεδία της διπλωματίας και της οικονομίας, την ίδια στιγμή υπερτονίζουν με εξαιρετική ένταση την απόλυτη έλλειψη εμπιστοσύνης αμφοτέρων στις όποιες θετικές διακηρύξεις ακόμη και των ηγετών Ελλάδας – Τουρκίας. Ανατρέχοντας στις δηλώσεις διαπιστώνεται ένα διαρκώς διατηρούμενο καθεστώς δυσπιστίας ακόμη και για σημαντικές δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν οι δύο κυβερνήσεις.

Τα μέτωπα αντιπαράθεσης

Η Τουρκία συνεχίζει να θεωρεί τη Θράκη ως απολεσθείσα επικράτειά της. Εκκινώντας από μία απαράδεκτη θέση για το Διεθνές Δίκαιο που αφορά και τον σεβασμό της κυριαρχίας των ανεξαρτήτων κρατών, η Άγκυρα πολιτεύεται και παρεμβαίνει με απαράδεκτο τρόπο προφασιζόμενη ότι απαιτεί εφαρμογή των όρων της Συνθήκης της Λωζάννης, τις οποίες η ίδια συνεχώς παραβιάζει.

Στο ΝΑΤΟ η Τουρκία απέναντι στις αμυντικές απαιτήσεις της συμμαχίας δεν διστάζει να προβάλλει προσκόμματα για την αξιοποίηση του ενιαίου αμυντικού χώρου της συμμαχίας, με μοναδικό κριτήριο την τουρκοκεντρική αντίληψη των δεδομένων παρεμποδίζοντας, προς όφελος άλλων δυνάμεων εκτός ΝΑΤΟ, ανάπτυξη της γεωστρατηγικής που διαμορφώνει η Βορειοατλαντική Συμμαχία μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας.

Στη σχέση με την Ε.Ε. η Άγκυρα παραβιάζει οτιδήποτε έχει συμφωνήσει προβάλλοντας με θράσος ότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία.

Στο Αιγαίο δηλώνει ότι δεν δέχεται την εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας και διατηρεί κατάσταση πολέμου με την Ελλάδα, σύμμαχό της στο ΝΑΤΟ, μελλοντικό εταίρο στην Ε.Ε.

Από την πλευρά της η Αθήνα συνεχίζει να επιδιώκει αντιμετώπιση των τουρκικών προκλήσεων διατηρώντας τη συζήτηση μόνο σε διμερές επίπεδο.

Ξεπερνιέται με κάποια δόση άνεσης / άγνοιας (;) η συνομιλία με την Τουρκία μέσα στο πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί από την ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ε. (1981), όπως το όρισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης αμέσως μετά την πρώτη του εκλογή ως πρωθυπουργού της χώρας (2019) καθώς και την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας, που εξελίσσεται από το 2005, παρά τις καθυστερήσεις που δημιουργεί εις βάρος της η ίδια η Άγκυρα.

Στο ΝΑΤΟ και οι δύο σύμμαχοι, παρά την εκφρασμένη επιθυμία Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και MOUs, δεν έχουν επιτύχει να καταλήξουν σε ένα αποτέλεσμα που θα υπηρετεί τους κοινούς στόχους της συμμαχίας χωρίς να παραβλέπονται τα εθνικά συμφέροντα των δύο χωρών, αλλά και των υπολοίπων συμμάχων.

Κορωνίδα των παρανοήσεων αποτελεί η απαράδεκτη θέση των δύο πλευρών που θεωρούν ότι ενδοΝΑΤΟϊκός εκσυγχρονισμός των αμυντικών συστημάτων αμφοτέρων δεν εξυπηρετεί το αμυντικό δόγμα της συμμαχίας, αλλά τη διατήρηση της εχθρότητας Ελλάδος και Τουρκίας.

Το σοβαρό πρόβλημα που ταλαιπωρεί τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ δυστυχώς οξύνεται από ατυχέστατες δηλώσεις αξιωματούχων του ΝΑΤΟ, σε κάποιες περιπτώσεις του εκάστοτε γενικού γραμματέα της συμμαχίας, επειδή αδυνατούν να ξεχωρίσουν τις εθνικές θέσεις των μελών από τις στρατηγικές του αμυντικού δόγματος, το οποίο απαιτεί την απόλυτη σύμπνοια των μερών.

Επιμένουν Μητσοτάκης και Ερντογάν

Όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο Πρόεδρος της Τουρκίας αποφάσισαν στο Βίλνιους να ξεπεράσουν πολιτικά τα χρονίζοντα προβλήματα θέσεων και στη συνάντησή τους στην Αθήνα συμφώνησαν να σέβονται με κείμενο βασικών αρχών του Διεθνούς Δικαίου την αμοιβαία προώθηση συνομιλιών στις δύο χώρες, οι άμεσες αντιδράσεις δημιούργησαν εκ νέου συνθήκες διατήρησης των εντάσεων.

Ωφελημένοι από τη διατήρηση μίας γκρίζας πραγματικότητας σίγουρα δεν είναι ούτε οι λαοί των δύο χωρών ούτε οι πολιτικοί τους ηγέτες. Διαπιστώνοντας οι ηγεσίες Ελλάδας και Τουρκίας τη δυσαρμονία που θα συνεχιστεί στην ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, επιμένουν, αναλαμβάνοντας το πολιτικό κόστος της στιγμής, να επιμείνουν στη διατήρηση των δεσμεύσεών τους στο Βίλνιους.

Το εγχείρημα εμφανίζει υψηλό ρίσκο, πολιτικό και διπλωματικό, αλλά η επιμονή τους και οι χειρισμοί, ακόμη και στις δυσκολότερες στιγμές, διαβεβαιώνουν ότι επιθυμούν να φέρουν τη συζήτηση σε αποτέλεσμα, χωρίς να είναι βέβαιοι ότι μια ημέρα ο στόχος τους θα πραγματοποιηθεί.

Οι κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν γνωρίζουν πολύ καλά ότι η διπλωματία και η πολιτική εξαρτώνται και από άλλους παράγοντες, που πολλές φορές ξεπερνούν τις επιθυμίες τους αλλά και τις δυνατότητές τους να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις εσωτερικές και εξωτερικές μεθοδεύσεις που αντιστρατεύονται φανερά ή καταχθόνια την προσπάθεια διατήρησης της επικοινωνίας μέσα από ανοιχτούς διαύλους.

Έτσι η επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στην Κωνσταντινούπολη, οι συναντήσεις στην έδρα του Οικουμενικού Θρόνου και οι υπόλοιπες με τον Τούρκο ομόλογό του στην Πόλη του Μεγάλου Κωνσταντίνου διεμήνυσαν με απόλυτη καθαρότητα στους Χριστιανούς όλου του κόσμου ότι μαζί προσβλέπουμε, Χριστιανοί της διασποράς και των χριστιανικών κρατών, στην απόλυτη επιτυχία του πνευματικού έργου της ΑΘΠ του Οικουμενικού Πατριάρχη, ως θρησκευτικού ηγέτη και παγκόσμιου εμπνευστή επί θεμάτων περιβάλλοντος.

Γεραπετρίτης και Φιντάν επιβεβαίωναν στο ίδιο περιβάλλον ότι οι ηγέτες των δύο χωρών θα συνεχίσουν τη συνεπή προσπάθειά τους για διαρκή και δημιουργική συνομιλία. Επίσης ο Πρόεδρος Ερντογάν, σηματοδοτώντας πολιτική ανταπόκριση στα ήπια σημεία κοινού ενδιαφέροντος θρησκευτικής διπλωματίας με τον Έλληνα πρωθυπουργό, διεμήνυσε στον Παναγιότατο ότι εγκρίνει την έναρξη λειτουργίας της Σχολής Χάλκης, με ένα μήνυμα υψηλής θρησκευτικής σημασίας και υψηλότατου πολιτικού συμβολισμού για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης:

Ο Πούτιν απαιτεί «συνθηκολόγηση της Ουκρανίας»

ΣΥΡΙΖΑ: Προσυνεδριακή αυλαία με κρεσέντο από «παραφωνίες»

Πρώτος στόχος της κυβέρνησης το ΠΑΣΟΚ