Ο υπουργός Άμυνας της Αυστραλίας ξύπνησε την περασμένη εβδομάδα βυθισμένος σε έναν εφιάλτη, ο οποίος διαφαινόταν από τότε που οι Ηνωμένες Πολιτείες επανεξέλεξαν τον Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία τον Νοέμβριο.

Πρόκειται για την τελευταία κίνηση της Ουάσινγκτον που αμφισβητεί τη μακρόχρονη φιλία της με την Καμπέρα, προκαλώντας φόβους «εκεί κάτω» (σ.σ. Down Under, όπως είναι το παρατσούκλι της Αυστραλίας) ότι, καθώς οι συγκρούσεις αυξάνονται σε όλο τον κόσμο, η Αυστραλία μπορεί να μείνει χωρίς τον μεγαλύτερο σύμμαχό της.

«Δεν νομίζω ότι οποιοσδήποτε Αυστραλός θα πρέπει να αισθάνεται ότι ο σύμμαχός μας είναι πλήρως αφοσιωμένος στην ασφάλειά μας αυτή τη στιγμή», είπε στο BBC ο Σαμ Ρόγκεβιν, ο οποίος ηγείται του προγράμματος ασφάλειας στο think tank Lowy Institute της Αυστραλίας. Στα χαρτιά, η Αυστραλία είναι σαφώς ωφελημένη από τη συμφωνία Aukus, αξίας 176 δισεκατομμυρίων λιρών (239 δισεκατομμυρίων δολαρίων).

Η τεχνολογία που στηρίζει το σύμφωνο ανήκει στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο την έχει ήδη, μαζί με τα δικά του πυρηνικά υποβρύχια. Αλλά αυτά που σχεδιάζονται και κατασκευάζονται από κοινού από τις τρεις χώρες θα είναι μια βελτίωση. Για την Αυστραλία, αυτό αντιπροσωπεύει μια καίρια αναβάθμιση των στρατιωτικών δυνατοτήτων. Το νέο μοντέλο υποβρυχίου θα είναι σε θέση να επιχειρεί μακρύτερα και ταχύτερα από τον υπάρχοντα στόλο πετρελαιοκίνητων υποβρυχίων της χώρας και θα της επιτρέψει για πρώτη φορά να πραγματοποιεί πλήγματα μεγάλης εμβέλειας εναντίον εχθρών.

Είναι μεγάλη υπόθεση για τις ΗΠΑ να μοιραστούν αυτό που έχει περιγραφεί ως το «κόσμημα του στέμματος» της αμυντικής τους τεχνολογίας, και δεν είναι μικρό πράγμα για το Ηνωμένο Βασίλειο να παραδώσει τα σχέδια των κινητήρων. Αλλά ο εξοπλισμός της Αυστραλίας έχει ιστορικά θεωρηθεί από την Ουάσινγκτον και την Downing Street ως απαραίτητος για τη διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού, η οποία απέχει πολύ από τη δική τους. Πρόκειται για την τοποθέτηση της τεχνολογίας και του υλικού τους στο σωστό μέρος, λένε οι ειδικοί.

Αλλά όταν υπογράφηκε η συμφωνία Aukus το 2021, και οι τρεις χώρες είχαν πολύ διαφορετικούς ηγέτες – τον Τζο Μπάιντεν στις ΗΠΑ, τον Μπόρις Τζόνσον στο Ηνωμένο Βασίλειο και τον Σκοτ Μόρισον στην Αυστραλία. Σήμερα, όταν μελετάται μέσα από τον όλο και πιο αμερικανοκεντρικό φακό που χρησιμοποιεί ο Τραμπ για να εξετάσει τους παγκόσμιους δεσμούς της χώρας του, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ έχουν πολύ λιγότερα να κερδίσουν από το σύμφωνο.

Ο υφυπουργός Αμυντικής Πολιτικής Έλμπριτζ Κόλμπι, ένας επικριτής του Aukus, θα ηγηθεί της αναθεώρησης της συμφωνίας από τον Λευκό Οίκο, ενώ αξιωματούχος του Πενταγώνου δήλωσε στο BBC ότι η διαδικασία θα διασφαλίσει ότι ανταποκρίνεται στα «κριτήρια της κοινής λογικής και του America First». Δύο από τα κριτήρια που αναφέρουν είναι ενδεικτικά. Το ένα είναι η απαίτηση ότι οι σύμμαχοι «θα πρέπει να εντείνουν πλήρως το καθήκον τους για τη συλλογική άμυνα». Το άλλο είναι η υποτιθέμενη ανάγκη να διασφαλιστεί ότι η αμερικανική βιομηχανία όπλων καλύπτει επαρκώς πρώτα τις ανάγκες της ίδιας της χώρας.

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει εκφράσει σταθερά την απογοήτευσή της για τους συμμάχους, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας, οι οποίοι, πιστεύει η Ουάσινγκτον, δεν ξοδεύουν όσα πρέπει για τις αμυντικές δαπάνες. Λένε επίσης ότι η Αμερική δυσκολεύεται να παράγει αρκετά πυρηνικά υποβρύχια για τις δικές της δυνάμεις. «Γιατί χαρίζουμε αυτό το περιουσιακό στοιχείο-κόσμημα του στέμματος όταν το χρειαζόμαστε περισσότερο;» είχε πει ο Κόλμπι πέρσι.

Η αυστραλιανή κυβέρνηση, ωστόσο, παρουσιάζει ένα ήρεμο μέτωπο. Είναι φυσικό για μια νέα κυβέρνηση να επανεκτιμά τις αποφάσεις της προκατόχου της, λένε αξιωματούχοι, σημειώνοντας ότι και η νέα κυβέρνηση των Εργατικών του Ηνωμένου Βασιλείου είχε επανεξετάσει το Aukus πέρυσι. «Είμαι πολύ σίγουρος ότι αυτό θα συμβεί», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας Ρίτσαρντ Μαρλς σχετικά με το σύμφωνο, σε συνέντευξή του στην Αυστραλιανή Ραδιοφωνία και Τηλεόραση (ABC).

Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επανεξέταση θα προκαλούσε κάποιες πρώτες… κρίσεις πανικού στην Καμπέρα. «Νομίζω ότι το άγχος ήταν αναπόσπαστο κομμάτι του Aukus από την αρχή του… Η ίδια η κριτική δεν είναι ανησυχητική. Είναι απλώς όλα τα υπόλοιπα», λέει ο Γιούαν Γκρέιαμ, από το Αυστραλιανό Ινστιτούτο Στρατηγικής Πολιτικής. Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σε όλη την Αυστραλία ότι η Αμερική δεν μπορεί να είναι αξιόπιστη.

«Η συμπεριφορά του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, κατά τους πρώτους μήνες αυτής της θητείας, δεν νομίζω ότι θα πρέπει να γεμίζει με εμπιστοσύνη οποιονδήποτε παρατηρητή σχετικά με τη δέσμευση της Αμερικής προς τους συμμάχους της» είπε ο Ρόγκεβιν. «Ο Τραμπ είπε, για παράδειγμα, ότι η Ουκρανία είναι κυρίως πρόβλημα της Ευρώπης, επειδή τις χωρίζει ένας μεγάλος, όμορφος ωκεανός. Λοιπόν, φυσικά, υπάρχει και ένας μεγάλος, όμορφος ωκεανός που χωρίζει την Αμερική από την Ασία».

Η απόφαση της Ουάσινγκτον να επιβάλει μεγάλους δασμούς στα αυστραλιανά προϊόντα νωρίτερα φέτος δεν ενέπνευσε επίσης εμπιστοσύνη, με τον πρωθυπουργό Άντονι Αλμπάνεζε να λέει ότι ήταν σαφώς «όχι η πράξη ενός φίλου». Ο Αλμπανέζε έχει παραμείνει σιωπηλός σχετικά με την αναθεώρηση του Aukus μέχρι στιγμής, κρατώντας πιθανότατα την αναπνοή του για μια προσωπική συνάντηση με τον Τραμπ στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της G7.

Πρόκειται για μια συνομιλία στην οποία προσπαθεί ακόμη απεγνωσμένα να πείσει τον πρόεδρο των ΗΠΑ να συμφωνήσει. Αλλά αρκετοί πρώην πρωθυπουργοί έχουν σπεύσει να δώσουν τις δικές τους απόψεις. Ο Σκοτ Μόρισον, ο συντηρητικός ηγέτης που διαπραγματεύτηκε το σύμφωνο Aukus το 2021, δήλωσε ότι η αναθεώρηση δεν πρέπει να «υπερερμηνεύεται» και χλεύασε την άποψη ότι μια άλλη χώρα θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες ασφαλείας της Αυστραλίας. «Η ιδέα… είναι ειλικρινά παραληρηματική», δήλωσε στο ABC.

Ο Μάλκολμ Τέρνμπουλ, ο οποίος ήταν πίσω από τη γαλλική σύμβαση υποβρυχίων που ο Μόρισον ακύρωσε υπέρ του Aukus, δήλωσε ότι η Αυστραλία πρέπει να «ξυπνήσει», να συνειδητοποιήσει ότι πρόκειται για μια «κακή συμφωνία», την οποία οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να ακυρώσουν ανά πάσα στιγμή, και να κάνει άλλα σχέδια πριν να είναι πολύ αργά. Εν τω μεταξύ, ο Πολ Κίτινγκ, γνωστός υποστηρικτής της σύσφιξης των δεσμών με την Κίνα, δήλωσε ότι αυτή «μπορεί κάλλιστα να είναι η στιγμή που η Ουάσινγκτον θα σώσει την Αυστραλία από τον εαυτό της».

«Το Aukus θα αποδειχθεί αυτό που ήταν πάντα: μια συμφωνία που γράφτηκε βιαστικά στο πίσω μέρος ενός φακέλου από τον Σκοτ Μόρισον, μαζί με τον κενόδοξο Βρετανό Μπόρις Τζόνσον και τον μπερδεμένο πρόεδρο Τζο Μπάιντεν», είπε. Η οσμή της αμερικανικής αναποφασιστικότητας σχετικά με το Aukus τροφοδοτεί τη μακροχρόνια κριτική ορισμένων κύκλων ότι η Αυστραλία γίνεται υπερβολικά εξαρτημένη από την Ουάσινγκτον.

Ζητώντας τη διεξαγωγή δικής της έρευνας από την Αυστραλία, οι Πράσινοι, το τρίτο μεγαλύτερο πολιτικό κόμμα της χώρας, δήλωσαν: «Χρειαζόμαστε μια ανεξάρτητη αμυντική και εξωτερική πολιτική, η οποία δεν απαιτεί να λυγίζουμε τη θέλησή μας και να φτυαρίζουμε πλούτο σε έναν όλο και πιο ασταθή και απερίσκεπτο Τραμπ των ΗΠΑ». Βέβαια, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι ΗΠΑ να αλλάξουν γνώμη σε λίγες εβδομάδες και να αποδεχθούν ως έχει το σύμφωνο.

Στο τέλος της ημέρας, η Αυστραλία αγοράζει έως και πέντε πυρηνικά υποβρύχια με τεράστιο κόστος, συμβάλλοντας στη διατήρηση των θέσεων εργασίας των Αμερικανών. Και οι ΗΠΑ έχουν άφθονο χρόνο – λίγο λιγότερο από μια δεκαετία – για να λύσουν τα προβλήματα εφοδιασμού τους και να τα προμηθεύσουν. «Οι ΗΠΑ επωφελούνται επίσης από τις ευρύτερες πτυχές του Aukus – και τα τρία μέρη μπορούν να ανεβάσουν από κοινού το σκάφος τους, έχοντας μια πιο διαλειτουργική αμυντική τεχνολογία και οικοσύστημα», προσθέτει ο Γκρέιαμ.

Ακόμα κι έτσι, το άγχος που έχει προκαλέσει η επανεξέταση στη σχέση θα είναι δύσκολο να εξαλειφθεί εντελώς – και έχει μόνο φουντώσει τις διαφωνίες σχετικά με το Aukus στην Αυστραλία. Αλλά υπάρχει επίσης η πιθανότητα ο Τραμπ να θέλει να ξαναγράψει τη συμφωνία. «Μπορώ εύκολα να δω ένα μέλλον στο οποίο δεν θα πάρουμε τα σκάφη της κλάσης Virginia», λέει ο Ρόγκεβιν, αναφερόμενος στα προσωρινά υποβρύχια.

Αυτό θα άφηνε ενδεχομένως την Αυστραλία με τον ολοένα και πιο απαρχαιωμένο στόλο της για άλλες δύο δεκαετίες, ευάλωτη όσο σχεδιάζονται και κατασκευάζονται τα νέα μοντέλα. Τι θα συμβεί σε περίπτωση που οι ΗΠΑ εγκαταλείψουν εντελώς τη συμμαχία Aukus; Σε αυτή τη συγκυρία, λίγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Η ευρεία άποψη είναι ότι, για τις ΗΠΑ, η αντιμετώπιση της Κίνας και η διατήρηση του Ειρηνικού στη σφαίρα επιρροής τους εξακολουθεί να είναι ζωτικής σημασίας.

Ο Ρόγκεβιν, ωστόσο, λέει ότι όσον αφορά τις πιθανές συγκρούσεις στον Ειρηνικό, οι ΗΠΑ δεν έχουν βάλει τα χρήματά τους εκεί που είναι το στόμα τους εδώ και χρόνια. «Η Κίνα έχει εμπλακεί στη μεγαλύτερη αύξηση της στρατιωτικής ισχύος από κάθε άλλη χώρα μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και η θέση των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ασία ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει», λέει.

Εάν οι ΗΠΑ αποχωρήσουν, το Aukus θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει ένα αμήχανο Aukus – αλλά θα μπορούσε το Ηνωμένο Βασίλειο ρεαλιστικά να προσφέρει αρκετά για την Αυστραλία ώστε να διατηρήσει τη συμφωνία; Και αν το όλο θέμα καταρρεύσει και η Αυστραλία μείνει χωρίς υποβρύχια, σε ποιον άλλον θα μπορούσε να στραφεί; Η Γαλλία δεν μοιάζει έτοιμη να σπεύσει, δεδομένης της προηγούμενης διαμάχης εκεί, αλλά η Αυστραλία έχει επιλογές, λέει ο Ρόγκεβιν: «Αυτό δεν θα ήταν το τέλος του κόσμου για την αυστραλιανή άμυνα».

Η Αυστραλία είναι «γεωγραφικά ευλογημένη», λέει, και με «έναν λογικό αμυντικό προϋπολογισμό και μια καλή στρατηγική» θα μπορούσε να αποτρέψει επαρκώς την Κίνα, ακόμη και χωρίς υποβρύχια. «Υπάρχει αυτή η φράση που ακούγεται κατά καιρούς, ότι ο κίνδυνος βρίσκεται στο κατώφλι μας. Λοιπόν, είναι μεγάλο το κατώφλι αν αυτό είναι αλήθεια… Το Πεκίνο είναι πιο κοντά στο Βερολίνο παρά στο Σίδνεϊ. […] Υπάρχει αυτό το νοητικό μπλοκάρισμα στην Αυστραλία και επίσης αυτό το συναισθηματικό μπλοκάρισμα – ένας φόβος εγκατάλειψης, αυτή η ιδέα ότι δεν μπορούμε να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας μόνοι μας. Αλλά μπορούμε οπωσδήποτε να το κάνουμε, αν χρειαστεί».

Διαβάστε επίσης

Βρετανία: Η πρώτη γυναίκα στο τιμόνι της υπηρεσίας κατασκοπείας MI6

Ισραήλ: Στους 8 οι νεκροί από τη νέα πυραυλική επίθεση του Ιράν – Σε υπόγειο καταφύγιο ο Χαμενεΐ – «Οι κάτοικοι της Τεχεράνης θα πληρώσουν το τίμημα» (videos)

Συνάντηση Στάρμερ – Μελόνι: Νέα έκκληση για αυτοσυγκράτηση και αποκλιμάκωση στη Μέση Ανατολή