Ένα αφιέρωμα στη χαρά

Υπάρχουν λέξεις που φαίνονται πολύ εύκολες για να τις εμπιστευτεί η λογοτεχνία. Λέξεις καθημερινές, άμεσα διαθέσιμες, σχεδόν ύποπτες από την πολλή χρήση – σαν τη λέξη «χαρά». Και όμως, το «Δέντρο» κάνει αυτό το παράδοξο άλμα: αφιερώνει ένα ολόκληρο τεύχος σ’ αυτήν. Όχι ως αντίδοτο στη θλίψη, ούτε ως σημαία ενός αισιόδοξου προγράμματος, αλλά ως αναρώτηση. Τι είναι τελικά η χαρά; Έκλαμψη, μνήμη, επινόηση ή μήπως κάτι βαθύτερο – μια στιγμή ελευθερίας;

Το περιοδικό δεν την αναζητά σε χρώματα ή εικονογραφημένες σκηνές ευδαιμονίας. Δεν παραγγέλνει κείμενα «χαρούμενα». Αντιθέτως, αφήνει τη χαρά να αναδυθεί όπως συμβαίνει και στη ζωή: απρόβλεπτα, έμμεσα, συχνά μέσα από την απουσία της. Στις σελίδες του συναντάμε έναν Λεοπάρντι που εξυμνεί το κελάηδημα των πουλιών, έναν συλλέκτη που θλίβεται για το χαμένο φιαλίδιο με σκαθάρια από τη Σαντορίνη ή μια πρόζα όπου η ευφορία γεννιέται απλώς από την παρουσία δυο ηλικιωμένων στο παγκάκι ενός πάρκου.

Η χαρά εδώ δεν είναι πρόγραμμα, είναι απόηχος. Μια φράση που βρίσκει τον ρυθμό της. Μια ιδέα του Κούντερα ή του Σιοράν που αναβοσβήνει ξαφνικά με οικειότητα. Ένας μικρός θρίαμβος, όχι επί του κόσμου, αλλά επί της εσωτερικής σύγχυσης.

Το τεύχος συγκροτήθηκε δύσκολα – όχι επειδή η χαρά λείπει, αλλά επειδή δεν γράφεται εύκολα. Αντίθετα από τη μελαγχολία, η χαρά δεν αφήνει εύκολες ρωγμές στη γλώσσα. Δεν προκαλεί δραματουργία, δεν εξομολογείται πρόθυμα. Είναι φευγαλέα σαν φωτισμένο παράθυρο μέσα στη νύχτα – εκείνο το παράθυρο που κάποτε παρατηρούσε ένας ήρωας του Μπαρμπέ ντ’ Ορεβιγί και που τώρα θυμίζει στον αναγνώστη την αδιόρατη ομορφιά των εικασιών.

Μέσα σ’ ένα παλιό και πνευματικά ανήσυχο περιοδικό, που ποτέ δεν έγινε έδρα μόδας ή άμβωνας βεβαιοτήτων, η επιλογή ενός αφιερώματος στη χαρά μοιάζει με μικρό ρίσκο. Ή με μικρό θαύμα. Το αποτέλεσμα, πάντως, είναι ένα τεύχος που δεν διακηρύσσει τη χαρά – την αφήνει να διαπεράσει διακριτικά τα κείμενα σαν εσωτερική φλόγα. Όπως εκείνη η πρόταση του Τολστόι που κλείνει σιωπηλά το editorial: η ευτυχία είναι ίδια για όλους, αλλά ίσως γι’ αυτό ακριβώς μας διαφεύγει.

Αν αξίζει να διαβάσετε ένα περιοδικό για τη χαρά, είναι επειδή δεν υπόσχεται τίποτα. Μόνο εκείνη την ανεπαίσθητη σύμπτωση ανάμεσα σε μια λέξη και μια στιγμή.

Διαβάστε επίσης:

Ελληνική αστυνομική λογοτεχνία  

Βιβλίο: Το αντίπαλο δέος στην παρακμή – Ένα βιβλίο αντίδοτο στην τοξική κυριαρχία της μετριότητας

Βιβλίο: Καλοκαίρι και έγκλημα