Η τελευταία έκθεση για την αγορά εργασίας στην Ελλάδα το πρώτο τρίμηνο του 2025 περιγράφει μια εικόνα με ανάμεικτα συναισθήματα. Από τη μία πλευρά, υπάρχουν θετικά μηνύματα: η ανεργία συνεχίζει να υποχωρεί και καταγράφεται αύξηση στις θέσεις πλήρους απασχόλησης, γεγονός που δείχνει μια κάποιου είδους σταθεροποίηση και βελτίωση.

Ωστόσο, πίσω από αυτά τα νούμερα κρύβεται μια σοβαρή ανησυχητική παράμετρος, που συχνά υποβαθμίζεται ή αγνοείται: το ποσοστό των Ελλήνων που ενεργά συμμετέχουν στην αγορά εργασίας παραμένει χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, και αυτή η «τρύπα» στο εργατικό δυναμικό μπορεί να αποδειχθεί μακροχρόνια ανασταλτικός παράγοντας για την οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή.

Συγκεκριμένα, το ποσοστό συμμετοχής στην ελληνική αγορά εργασίας το πρώτο τρίμηνο του 2025 ήταν μόλις 61,1%, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση διατηρεί σταθερά ένα μέσο όρο 65,9%. Αυτή η διαφορά των περίπου 5 μονάδων φαίνεται μικρή στα χαρτιά, αλλά στην πραγματικότητα αντιστοιχεί σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που δεν συμμετέχουν ενεργά στην παραγωγική διαδικασία. Και όταν σε μια χώρα υπάρχει τόσο μεγάλος αριθμός ανθρώπων που είτε δεν εργάζονται ούτε ψάχνουν εργασία, είτε έχουν απογοητευτεί από την αγορά, τότε τα καλά νέα για τη μείωση της ανεργίας χάνουν το αληθινό τους βάρος.

Η χαμηλή συμμετοχή στην εργασία δεν σημαίνει απαραίτητα μόνο ότι κάποιος δεν έχει δουλειά. Συχνά αντικατοπτρίζει κοινωνικά προβλήματα, όπως η έλλειψη κατάλληλων ευκαιριών, η χαμηλή ζήτηση για εργασία από ευάλωτες ομάδες, η αδυναμία ισορροπίας εργασίας και οικογενειακής ζωής, αλλά και η διαρκής απογοήτευση των νέων που βλέπουν το μέλλον τους επισφαλές. Οι γυναίκες και οι νέοι είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα: μόνο το 54,2% των γυναικών συμμετέχουν στην αγορά εργασίας, ποσοστό που απέχει σημαντικά από το 68,2% των ανδρών. Το ποσοστό συμμετοχής των νέων ηλικίας 15-29 ετών υποχώρησε ελαφρώς στο 43,5%, πράγμα που δείχνει ότι μεγάλος αριθμός νέων είτε προτιμά να παραμένει στις σπουδές είτε έχει αποθαρρυνθεί από τις παρούσες συνθήκες εργασίας.

Η ανισότητα αυτή μεταξύ φύλων και ηλικιών δεν είναι απλώς μια κοινωνική αδικία. Είναι και οικονομικό πρόβλημα: η μη πλήρης αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού σημαίνει χαμένη παραγωγικότητα, μειωμένους ρυθμούς ανάπτυξης και αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα δεν μπορεί να βασιστεί μόνο στην αύξηση των θέσεων πλήρους απασχόλησης για να επιτύχει βιώσιμη ανάπτυξη, όταν μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού παραμένουν αποκομμένα από την παραγωγική διαδικασία.

Αντιθέτως, η Ευρώπη και οι περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες προωθούν συστηματικά πολιτικές ένταξης, ισότητας και ενίσχυσης της συμμετοχής στην εργασία, επιδιώκοντας να «βάλουν στο παιχνίδι» όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες. Το ελληνικό μοντέλο, παρά τα βήματα προόδου, δεν έχει ακόμα καταφέρει να κλείσει αυτό το σημαντικό χάσμα, με συνέπειες που δεν περιορίζονται μόνο στα στατιστικά στοιχεία αλλά επηρεάζουν τη συνολική ποιότητα ζωής και την κοινωνική συνοχή.

Επιπλέον, η συνεχής μείωση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό δείχνει πως κάποιοι πολίτες έχουν απογοητευτεί ή απλώς έχουν εγκαταλείψει την προσπάθεια εύρεσης εργασίας, μια τάση που ενδεχομένως θα οδηγήσει σε περαιτέρω επιβάρυνση του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας και σε μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες. Αυτή η «αόρατη ανεργία» και η αδρανοποίηση της παραγωγικής δύναμης της χώρας αποτελούν μέγα ζήτημα που πρέπει να τεθεί ψηλά στην ατζέντα των πολιτικών αποφάσεων.

Συνολικά, ενώ η Ελλάδα μπορεί να πανηγυρίζει για την πτώση της ανεργίας, τα πιο ουσιαστικά προβλήματα της αγοράς εργασίας παραμένουν άλυτα. Η χώρα χρειάζεται να προχωρήσει πέρα από απλές στατιστικές βελτιώσεις και να εστιάσει σε βαθιές μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν τη συμμετοχή των πολιτών, θα μειώσουν τις ανισότητες και θα προσφέρουν αξιοπρεπείς ευκαιρίες απασχόλησης για όλους.

Εάν η Ελλάδα δεν καταφέρει να κλείσει αυτό το χάσμα συμμετοχής, κινδυνεύει να μείνει για χρόνια πίσω, να μην αξιοποιήσει το δυναμικό της, και να βιώσει την ανάπτυξη ως μια ανισόμετρη και περιορισμένη διαδικασία, που θα ωφελεί μόνο ορισμένα τμήματα της κοινωνίας.

Διαβάστε επίσης:

Φοιτητικό στεγαστικό επίδομα: Άνοιξε η πλατφόρμα για τις αιτήσεις

Γιάννης Στουρνάρας: Εντατικοποιούνται οι έλεγχοι για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος

Πόσο… βαθιά θα βάλουν το χέρι στην τσέπη οι χώρες του ΝΑΤΟ, μετά τη συμφωνία για αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ