Οι Financial Times, με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα ετών από το δημοψήφισμα του 2015, καταγράφουν σε εκτενές -και ίσως όχι τόσο «ισορροπημένο» άρθρο την ελληνική πορεία.

Για την ακρίβεια η βρετανική εφημερίδα, καταφέρνει με δυσκολία να δικαιολογήσει την εμφανή απέχθειά της στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα και τις επιλογές που εκείνη έκανε το 2015.

Και παρότι προσπαθεί να ωραιοποιήσει τη μετέπειτα κατάσταση – φιλοξενεί και δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη – δεν αποφεύγει τελικά να παραδεχθεί ωμά ότι “δέκα χρόνια μετά, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας εξακολουθεί να ανέρχεται μόλις στο 70% του μέσου όρου της ΕΕ και τα προβλήματα παραγωγικότητας παραμένουν πολύ σοβαρά“.

Πέρα από τις όποιες σκοπιμότητες, με το δημοσίευμα αυτό αποκαλύπτεται ότι τα γεγονότα του 2015 θα “διαβάζονται” και θα “ξαναδιαβάζονται” χωρίς να υπάρχει κάποιος σοβαρός κοινός τόπος για ευρέως αποδεκτά συμπεράσματα: Με λίγα λόγια η κάθε πλευρά θα βλέπει την ιστορία όπως τη συμφέρει. Και κάποια ξένα μέσα (και κέντρα) σχεδόν με μίσος γιατί η Ελλάδα τόλμησε τότε να πιέσει την ευρωζώνη για ένα καλύτερο, δικαιότερο και πιο λειτουργικό πρόγραμμα.

Οι υπερφίαλες, εσχατολογικές περιγραφές μπορεί να μοιάζουν ωραίες και γλαφυρές, αλλά το πραγματικό νόημα ακόμα αναζητείται: Η “ρίζα του κακού” ήταν στο 2015, στο οποίο πέφτει εύκολα το ανάθεμα – εμφανής η αμηχανία της εφημερίδα όταν ρίχνει εκεί τη μεγάλη ευθύνη – ή στη χρεοκοπία του 2009 με τα παραποιημένα στοιχεία και στο λάθος πρώτο μνημόνιο, όπως παραδέχεται το δημοσίευμα.

Όταν απαντηθεί πραγματικά αυτό το ερώτημα, τότε οι ιστορικοί θα έχουν βρει μία καλή αρχή για να αποτυπώσουν με όσο το δυνατόν περισσότερη αντικειμενικότητα (μέσα στην αναπόφευκτη υποκειμενικότητα) την πραγματική διάσταση του ελληνικού δράματος και των ευρωπαϊκών πειραματισμών, τόσο στο οικονομικό, όσο και στο κοινωνικό επίπεδο.

Με τίτλο «Πώς η Ελλάδα επέστρεψε από τον γκρεμό» οι FT, κάνουν λόγο για «το σημείο καμπής του δράματος, που συγκλόνισε τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές για χρόνια και απείλησε να διαλύσει την οικονομική και νομισματική ένωση, το μοναδικό επίτευγμα της ΕΕ», αναφερόμενοι στο 2015.

How Greece came back from the brink https://t.co/f3rKnBwkO4

— Financial Times (@FT) July 11, 2025

Όπως δηλώνει ο Πιέρ Μοσκοβισί, τότε Επίτροπος Οικονομικής Πολιτικής, «αν η Ελλάδα είχε βγει από το ευρώ, αυτό θα σήμαινε το τέλος του ευρώ. Γιατί αυτό θα αποδείκνυε ότι το ενιαίο νόμισμά μας δεν είναι αιώνιο. Θα γινόταν απλώς μια ζώνη σταθερού επιτοκίου».

Η «ακροαριστερή λαϊκίστική κυβέρνηση» που τόλμησε να θέλει να «αποσπάσει καλύτερους όρους»

Κατά τους FT, η τότε κυβέρνηση ήταν ακροαριστερή και «οι Έλληνες ψήφισαν σε δημοψήφισμα την απόρριψη του διεθνούς σχεδίου διάσωσης της χώρας, υπό την πίεση της ακροαριστερής λαϊκιστικής κυβέρνησής τους. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος ανέβηκε στην εξουσία τον Ιανουάριο του 2015, εκμεταλλευόμενος το κύμα λαϊκής αποστροφής προς τα mainstream κόμματα, και ο διχαστικός υπουργός Οικονομικών του, Γιάννης Βαρουφάκης, ήθελαν να αποσπάσουν καλύτερους όρους από τους ευρωπαίους και διεθνείς πιστωτές της Ελλάδας».

Σύμφωνα πάντα με το συγκεκριμένο δημοσίευμα, αυτό «έφερε τη χώρα στο χείλος της εξόδου από το ευρώ, της χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης και της οικονομικής καταστροφής. Ωστόσο, μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, ο Τσίπρας έκανε πίσω και ο Βαρουφάκης αποχώρησε».

Η «κωλοτούμπα» του Τσίπρα, όπως την αποκάλεσαν οι Έλληνες, ήταν μια δαπανηρή τακτική που καθυστέρησε την οικονομική ανάκαμψη και κατέστρεψε την αξιοπιστία της κυβέρνησης στους Ευρωπαίους εταίρους της. Αλλά σημάδεψε επίσης την αρχή μιας νέας εποχής συμμόρφωσης της Ελλάδας με τις απαιτήσεις των προγραμμάτων διάσωσης και έθεσε τις βάσεις για την ανάκαμψη, συνεχίζουν οι FT.

Και υποστηρίζουν ότι ο Βαρουφάκης έχασε γρήγορα την εμπιστοσύνη των ομολόγων του στην ευρωζώνη, με τον Μοσκοβισί να τον χαρακτηρίζει ως έναν καταστροφικό υπουργό Οικονομικών που δεν είχε διαπραγματευτική διάθεση και είχε ναρκισσιστική προσέγγιση.

Μητσοτάκης: Χάσαμε το 25% του ΑΕΠ μας

Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός υποστηρίζει στη βρετανική εφημερίδα ότι «ουσιαστικά χάσαμε το 25% του ΑΕΠ μας και φτάσαμε πολύ κοντά στο να διαχειριστούμε μια πλήρη κοινωνική κατάρρευση, αν είχαμε αναγκαστεί να αποχωρήσουμε από την ευρωζώνη», συμπληρώνοντας ότι κατά την άποψή του «είναι επίσης απόδειξη της ανθεκτικότητας της ελληνικής κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος που καταφέραμε να ανακάμψουμε».

«Μιλάμε για μια οικονομία διαφορετική από αυτή που κληρονομήσαμε το 2019 όσον αφορά τη δημοσιονομική της υγεία και την ανταγωνιστικότητά της. Πολλά μένουν ακόμη να γίνουν», συμπληρώνει.

«Παραμένουν πολλά προβλήματα»

Πάντοτε κατά το δημοσίευμα οι μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας μετά την κρίση «μεταμόρφωσαν την τύχη της» ενώ η επαφή με την καταστροφή «αναδιαμόρφωσε τη βαθιά την ευρωζώνη».

Ωστόσο, δέκα χρόνια μετά, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας εξακολουθεί να ανέρχεται μόλις στο 70% του μέσου όρου της ΕΕ και τα προβλήματα παραγωγικότητας παραμένουν πολύ σοβαρά.

«Η Ελλάδα έχει προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν έχει μετασχηματιστεί. Το ίδιο ισχύει και για την ευρωζώνη» , δηλώνει ο Τόμας Βίζερ, πρώην υψηλόβαθμος Ευρωπαίος αξιωματούχος.

Οι αιτίες της κρίσης και τα λάθη του πρώτου προγράμματος κατά τους FT

H βρετανική εφημερίδα, αναφερόμενη στο 2010, όταν πρωθυπουργός ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου, χαρακτηρίζει την Ελλάδα ως τον «πιο αδύναμο κρίκο της ευρωζώνης, που υποεκτίμησε το επίπεδο του δημόσιου ελλείμματος, το οποίο το 2009 ήταν πέντε φορές υψηλότερο από το όριο του 3% της ΕΕ».

Σύμφωνα με τον πρώην υψηλόβαθμο αξιωματούχο της Διεύθυνσης Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μάρκο Μπούτι, «η πραγματική αιτία της κρίσης το 2009 και το 2010 ήταν η παραποίηση των στοιχείων. Αυτό οδήγησε στο πρότυπο του ηθικού κινδύνου και σήμαινε ότι ορισμένα κοινοβούλια της ΕΕ απαίτησαν “να αποσπαστεί ένα κομμάτι σάρκας από την Ελλάδα”».

Παράλληλα, οι FT μιλούν για «σοβαρά λάθη», αναφέροντας ότι το πρώτο πρόγραμμα διάσωσης που ξεκίνησε βιαστικά το 2010, βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στις παρεμβάσεις του ΔΝΤ στη Λατινική Αμερική και την υποσαχάρια Αφρική, αλλά δεν έλαβε υπόψη τους περιορισμούς μιας χώρας που ανήκει σε μια νομισματική ένωση χωρίς ανεξάρτητη συναλλαγματική ισοτιμία ή νομισματική πολιτική. Σήμερα αναγνωρίζεται ευρέως ότι το πρόγραμμα αυτό ήταν θεμελιωδώς λανθασμένο τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην εκτέλεση, προκαλώντας κατάρρευση της οικονομίας και εκτόξευση της ανεργίας στο 28%.

Από την πλευρά του ο Ευκλείδης Τσακαλώτος περιγράφει ότι «θα ήταν πολύ δύσκολο να επιτευχθεί συμβιβασμός με μια σημαντική λιτότητα χωρίς δημοψήφισμα», υποστηρίζοντας, επίσης, ότι το τρίτο πακέτο διάσωσης στο οποίο συμφώνησε με τους πιστωτές ως υπουργός Οικονομικών ήταν «αναμφίβολα καλύτερο» και με λιγότερο απαιτητικούς δημοσιονομικούς στόχους.

Αντικρούοντας, ο Γιάννης Στουρνάρας υποστηρίζει ότι το κόστος από τις διαπραγματεύσεις Βαρουφάκη» ήταν 85 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές.

«Λόγω της Ελλάδας, η Ευρώπη άλλαξε. Η Ελλάδα ήταν η μαία της ιστορίας» προσθέτει, αναφερόμενος στην «επόμενη μέρα» της Ευρώπης.

Οι FT αναφέρονται ακόμη στα capital controls, την ύφεση, και το brain drain Ελλήνων, σημειώνοντας ότι «ωστόσο, τα επόμενα τέσσερα χρόνια, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εφάρμοσε πιστά τους όρους του τρίτου προγράμματος διάσωσης της Ελλάδας».

Η δημοσιονομική ανάκαμψη και η στασιμότητα των μισθών

Κατά το δημοσίευμα, τα τελευταία 10 χρόνια, η Ελλάδα έχει επιδείξει μια εντυπωσιακή δημοσιονομική ανάκαμψη με την επιστροφή της ΝΔ στην εξουσία το 2019.

Σημειώνει ωστόσο ότι «η μέση ωριαία παραγωγικότητα είναι λιγότερο από το μισό του μέσου όρου της ΕΕ, ένα στοιχείο που ενισχύει τις ευρύτερες ανησυχίες για την ανταγωνιστικότητα και τη στασιμότητα των μισθών. Η χώρα εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τομείς όπως ο τουρισμός και τα ακίνητα — ένα συγκριτικό πλεονέκτημα για την ηλιόλουστη Ελλάδα, αλλά όχι απαραίτητα ευνοϊκό για τη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας».

Αναφέρεται επίσης σε «εξάλειψη της γραφειοκρατίας, ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα, περιορισμό της φοροδιαφυγής, εξυγίανση των τραπεζών και αναμόρφωση της ΔΕΗ».

Όσον αφορά στο Ταμείο Ανάκαμψης, οι Financial Times σημειώνουν ότι «η αύξηση του ΑΕΠ της Ελλάδας ξεπέρασε πρόσφατα αυτή των πλουσιότερων ευρωπαϊκών χωρών. Ωστόσο, παρόλο που οι επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ έχουν αυξηθεί στο 15%, εξακολουθούν να υπολείπονται σημαντικά του μέσου όρου της ΕΕ, που είναι περίπου 20%».

Ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Σπύρος Θεοδωρόπουλος, σημειώνει ότι η Ελλάδα έχει καθαρό επενδυτικό έλλειμμα άνω των 100 δισ. ευρώ — κληρονομιά από χρόνια υποεπενδύσεων και υποτίμησης του κεφαλαίου.

«Η κυβέρνηση αυτή έπρεπε να λύσει τα διαχρονικά προβλήματα που αντιμετώπιζε η χώρα σε οικονομικό, πολιτικό και θεσμικό επίπεδο, όλα τα ζητήματα που συζητούνταν εδώ και δεκαετίες», δηλώνει ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης.

Διαβάστε επίσης:

Αυτόματα από το τέλος του 2025 η βεβαίωση προστίμων για εκπρόθεσμες φορολογικές δηλώσεις και δηλώσεις ΦΠΑ

Ακίνητα, καταθέσεις και εμβάσματα στο φως: 930 υποθέσεις «μαύρου» χρήματος εξετάζουν οι Αρχές

ΑΑΔΕ: Πρόστιμα ύψους 138 εκατομμυρίων ευρώ για 8,3 χιλιάδες εικονικά τιμολόγια