Ο αληθινός εχθρός της ζωής δεν είναι ο άλλος λαός ή η άλλη συμμαχία. Είναι η ύβρις μας απέναντι στη φύση, που απειλεί όλη την ανθρωπότητα.                                       

Μήπως ξυπνήσαμε τους Τιτάνες και τους Γίγαντες; Εκείνους που οι πανάρχαιες εξισορροπητικές δυνάμεις της φύσης είχαν θάψει βαθιά στα Τάρταρα, για να επιτρέψουν την ανάδυση της ζωής στον πλανήτη μας;

Μέσα σε λίγες δεκαετίες, απελευθερώσαμε δυνάμεις που η Γη κρατούσε «φυλακισμένες» για εκατομμύρια χρόνια. Ξεθάψαμε τον άνθρακα, το πετρέλαιο, το μεθάνιο. Αποσταθεροποιήσαμε το κλίμα. Ανατρέψαμε τα οικοσυστήματα. Και τώρα, η φύση αρχίζει να αντιδρά με τρόπους που μας υπερβαίνουν: καύσωνες, πυρκαγιές, πλημμύρες, ξηρασίες, μαζική εξαφάνιση ειδών.

Για να αντιληφθούμε την εξελισσόμενη — λόγω της χρήσης των ορυκτών καυσίμων — κλιματική αλλαγή, ας λάβουμε υπόψη πώς ήταν ο πλανήτης μας πριν την αποθήκευση των υδρογονανθράκων στα βάθη της Γης: μια Γη με πνιγηρή ατμόσφαιρα γεμάτη διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο, χωρίς οξυγόνο, με πολύ υψηλές θερμοκρασίες και μόνο πρωτόγονη μικροβιακή ζωή. Η ζωή όπως την ξέρουμε εμφανίστηκε μόνο όταν η φύση σταδιακά  «έθαψε» αυτούς τους Τιτάνες στα έγκατα του πλανήτη.

Αυτό που ζούμε δεν είναι μια απλή περιβαλλοντική κρίση. Είναι υπαρξιακή ανατροπή. Είναι ένα είδος «τιτανομαχίας» της εποχής μας – όχι όμως ανάμεσα σε μυθικά όντα, αλλά ανάμεσα στην ανθρώπινη Ύβριν και τα φυσικά όρια του πλανήτη.

Η Γη δεν εκδικείται. Αλλά αντιδρά. Και κάθε της αντίδραση είναι προειδοποίηση.

Η μεγαλύτερη ψευδαίσθηση της εποχής μας είναι ότι απειλούμαστε από τον «άλλο»: τον γείτονα, τη διαφορετική χώρα, τη στρατιωτική συμμαχία στην οποία δεν ανήκουμε. Αυτή η αφήγηση τροφοδοτεί εξοπλισμούς, εθνικισμούς, φόβο και μίσος.

Όμως ο πραγματικός εχθρός της ζωής μας, της ευημερίας μας, της ειρήνης μας, είναι κοινός: η συλλογική Ύβρις απέναντι στη φύση. Η αλαζονεία της εξουσίας. Η ανεξέλεγκτη κατανάλωση.  Η θυσία του μέλλοντος στο βωμό της αισχροκέρδειας. Η πολιτική αδράνεια που συγκαλύπτεται ως «οικονομική ανάπτυξη», «σταθερότητα», «ασφάλεια» – υπηρετώντας στην πράξη τους λίγους.

Όσο πολεμάμε ο ένας τον άλλο, δεν βλέπουμε ότι βουλιάζουμε μαζί. Ο πλανήτης δεν γνωρίζει σύνορα. Η ξηρασία δεν σταματάει σε φράχτες. Ο καύσωνας δεν έχει εθνικότητα.

Δεν υπάρχουν πια απλοί παρατηρητές. Ο καθένας μας βρίσκεται ήδη πάνω σε ένα πλοίο που μπάζει νερά. Χρειαζόμαστε μια νέα «Κιβωτό» – όχι μυθική, αλλά απολύτως πραγματική.

Η απάντηση δεν είναι ουτοπική, είναι ρεαλιστική.

Είναι η γνώση, η σύγχρονη επιστήμη και η τεχνολογία της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, που προσφέρουν ήδη τα πιο ισχυρά και αποτελεσματικά μέσα αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, της φτώχειας και της πείνας.

Είναι τα ίδια τα εργαλεία, που στα χέρια μιας αχόρταγης εξουσιομανίας, κατασκευάζουν θανατηφόρα πυρηνικά όπλα, απειλώντας τον ανθρώπινο πολιτισμό και τη φύση με αφανισμό.

Αντί να επενδύουμε τρισεκατομμύρια σε εξοπλισμούς καταχρώμενοι αυτά τα εργαλεία, θα μπορούσαμε – για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία – να εξασφαλίσουμε ευημερία για όλη την ανθρωπότητα, σε αρμονία με τη φύση – χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, χωρίς νέες μορφές αποικιοκρατίας, χωρίς να θυσιάζουμε το μέλλον στο όνομα της «στατιστικής ανάπτυξης».

Χτίζοντας τη σύγχρονη «Κιβωτό» Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη τεχνολογίας, αλλά η έλλειψη συλλογικής αντίληψης για την αναγκαιότητα δημιουργίας μιας σύγχρονης «Κιβωτού»:

• Πολιτική συνείδηση, που ενώνει και δεν διχάζει.
• Εκπαίδευση για τη ζωή, όχι για την αγορά.
• Δίκτυα αλληλεγγύης και κοινωνικής οικονομίας, που αποκαθιστούν την εμπιστοσύνη και την εγγύτητα.
• Τοπική παραγωγή και κατανάλωση, κυκλική οικονομία, ψηφιακά δίκτυα, ευφυή αγροτικά και αστικά συστήματα, περιβαλλοντικά ανώδυνες συγκοινωνίες και μεταφορές, φυσικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: ήλιος, αέρας, ποτάμια, θάλασσες, βιομάζα, αποθήκευση, ενεργειακή απόδοση.

Η Κιβωτός αυτή δεν θα έρθει από κάποιον Μεσσία. Θα χτιστεί από εμάς – μέσα από τοπικούς πυρήνες δράσης, πρωτοβουλίες πολιτών, δήμους που τολμούν να σχεδιάσουν αλλιώς, κοινότητες που παίρνουν τη ζωή στα χέρια τους.

Η ελπίδα ως πολιτική επιλογή                                                                                                          Δεν είναι αργά – αλλά ο χρόνος τελειώνει.

Η ελπίδα δεν είναι μια ρομαντική ιδέα. Είναι πολιτική επιλογή. Δεν μας σώζει κανένα θαύμα. Μόνο η συλλογική μας αφύπνιση. Η απόφαση να πάψουμε να ζούμε σαν να έχουμε και δεύτερο πλανήτη.

Ο κατακλυσμός δεν είναι πια μύθος. Είναι μπροστά μας – έρχεται γοργά και αθόρυβα, βήμα βήμα.

Το ερώτημα είναι: Θα συνεχίσουμε να κοιτάμε αλλού ή θα φτιάξουμε μαζί την Κιβωτό που θα σώσει ό,τι αξίζει να σωθεί;

*Ο Βασίλης Τσολακίδης είναι Βιοαρχιτέκτονας- Σύμβουλος Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Ενέργεια, το Περιβάλλον και το Κλίμα