Τίτλος ταινίας: «Όταν έρθει το φθινόπωρο»
Σύνοψη: Δύο ηλικιωμένες γυναίκες προσπαθούν να περάσουν ήσυχα τα τελευταία χρόνια της ζωής τους, απομονωμένες στη γαλλική φύση. Το παρελθόν τους όμως – έχουν υπάρξει πόρνες και οι δύο – βασανίζει το παρόν τους, και κυρίως τα παιδιά τους.
Σκηνοθεσία: Φρανσουά Οζόν
Παίζουν: Ζοζιάν Μπαλασκό, Λουντβίν Σανιέ, Ελέν Βινσάν

Καθώς πέφτει το φθινόπωρο στις ζωές των ανθρώπων, το μόνο που τους μένει να κάνουν είναι να περιμένουν τον χειμώνα του θανάτου. Έτσι και οι δυό πρωταγωνίστριες, στο φθινόπωρο του βίου τους, απομονώνονται στη γαλλική επαρχία, με τα γαλήνια χρώματα της γαλλικής φύσης να τις περιβάλλουν. Πίσω τους το επάγγελμα της πόρνης, μπροστά τους δυό παιδιά κι ένα εγγόνι. Φυσικά και ο θάνατος. Όλο το θέμα της ταινίας είναι να συμβιώσουν αυτά τα κομμάτια του ατομικού χρόνου, με γέφυρα το παρόν. Τα παιδιά ακούνε, γνωρίζουν. Νιώθουν τόσο προδομένα από τους γονείς τους, όσο κι οι γονείς από αυτά. Εδώ οι γέφυρες είναι δύσκολο να κατασκευαστούν:..Σε πρώτο χρόνο, ο γνωστός Γάλλος σκηνοθέτης Φρανσουά Οζόν εκμεταλλεύεται τις εικόνες που του προσφέρει η φύση, για να φτιάξει έναν εμπρεσιονιστικό πίνακα. Τρυπώνει στη φθινοπωρινή καρδιά της και μας μεταγγίζει τη διάθεση της για ζωή και ανανέωση.  Η Μισέλ και η Ζαν Κλοντ (αντίστοιχα ήρεμες και «ζωντανές», οι ερμηνείες της Ελέν Βινσάν και της Ζοζιάν Μπαλασκό)  μοιάζουν, κι αυτές, δυό «φθινοπωρινές» υπάρξεις, που αναπολούν και δεν ονειρεύονται, αφού τις περιμένει ο χειμώνας.

Μπροστά στο «εποχιακό» αυτό αδιέξοδο, οι δύο φίλες αντιδρούν διαφορετικά. Η μία, η Ζαν Κλοντ – Ζοζιάν Μπαλασκό,  συμβιβάζεται με το επικείμενο τέλος, συμβιώνει με την παραβατικότητα του γιού της, αποδέχεται μοιρολατρικά τον καρκίνο. Η άλλη, η Μισέλ-Ελέν Βενσάν , ξεκινάει την προσπάθεια να πλάσει τον δικό της χειμώνα, στα πρόσωπα των βιολογικών διαδόχων (παιδιά, εγγόνια).

Κι εδώ είναι που ο Φρανσουά Οζόν παρεμβαίνει, με σκοπό να κατασκευάσει μια κινηματογραφική άνοιξη. Αν, αρχικά, σκορπάει την ηρεμία της φύσης στο έργο του, στη συνέχεια αρχίζει να την υπονομεύει με τη γέννηση ενός μυστηρίου, γύρω από το θάνατο της κόρης τής Μισέλ. Με προηγούμενο την κρίση υγείας της κόρης από τη βρώση άγριων μανιταριών, τα οποία συνέλλεξε από τους αγρούς η μητέρα, ένα κινηματογραφικό κέντημα, συνυφαίνει την ηρεμία της Μισέλ, με την ενδεχόμενως τρομακτική δράση της. Συνομιλεί με το Θεό – καθώς από την αρχή μας συστήνεται σαν μετανοούσα Μαγδαληνή – και ταυτοχρόνως υπηρετεί τον διάβολο;

Ο κινηματογράφος μπορεί να γίνει πολύ καλύτερος αργαλειός, από τον ίδιο τον άνθρωπο. Ο έμπειρος Φρανσουά Οζόν χρησιμοποιεί το σινεμά, για να ανακαλύψει σαδιστικά την επαμφοτερίζουσα φύση του ατόμου σε κάθε του δράση, ακόμη και στη σεξουαλική, όπως υπαινίσσεται στο τέλος. Και ακριβώς αυτός ο συνεχής υπαινιγμός, αυτή η σκηνοθεσία της αμφιβολίας είναι το επίτευγμα του Οζόν. Για να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα δανείζεται τον τρόπο του Χίτσκοκ, ίσως και του συμπατριώτη του, μάστορα του είδους, τον Ζωρζ Ανρί Κλουζό, στις «Διαβολογυναίκες», αλλά και του Κλοντ Σαμπρόλ, σε ανάλογες δημιουργίες. Στο τέλος, όμως, παράγει ένα δικό του μίγμα, μια σκηνοθεσία τού «θα μπορούσε να είναι κι έτσι…».

Όσο περνάει ο χρόνος, περνάνε από μπροστά μας και τα διάφορα ενδεχόμενα, μέσα από υπαινιγμούς, μισόλογα, «μισοεικόνες». Ο Οζόν μοιάζει να δανείζει την κάμερά του στην ηρωίδα Μισέλ και να της αναθέτει να αποκρύψει και να αποκαλύψει. Τον έντεχνο τούτο χειρισμό, είναι από τις λίγες φορές που ο Γάλλος σκηνοθέτης τον παρακολουθεί με συνέπεια ως το τέλος, καθώς μας έχει συνηθίσει «να χύνει την καρδάρα με το γάλα», σε κάποιες προηγούμενες ταινίες του. Τώρα φτάνει στους τίτλους τέλους χωρίς να προδώσει την τεχνική του, αλλά και τη διάχυτη ηρεμία των εικόνων του, εν μέσω καταιγίδας. Κρατάει την αγάπη για την ηρωίδα του και τη σκεπάζει στην άκρη του βίου της μ’ ένα απαλό σεντόνι, φτιαγμένο από φθινοπωρινά φύλλα. Την επιβραβεύει, γιατί πήρε τη ζωή στα χέρια της, πλήρωσε με πόνο το λογαριασμό της, αλλά κράτησε και τη γενναιότητα των αποφάσεων της.

Αξιολόγηση: ***1/2

Διαβάστε επίσης:

«Στο Τσακ» της Δήμητρας Παπαδοπούλου στο θέατρο Αλέκος Αλεξανδράκης – Η ξεκαρδιστική κωμωδία επιστρέφει

Το Φεστιβάλ Ακροναυπλίας επιστρέφει – Η βαθιά σύνδεση του Ναυπλίου με την ελληνική ιστορία και τις τέχνες

Συνεχίζεται στο Θέατρο Λαμπέτη μία από τις πιο έξυπνες και ευαίσθητες σύγχρονες κωμωδίες: «Το Ψέμα» του Φλοριάν Ζελέρ