Στην απειλή Τραμπ για επιβολή νέων δευτερογενών δασμών σε όλες τις χώρες που συνεχίζουν να εμπορεύονται με τη Ρωσία, εάν δεν επιτευχθεί εκεχειρία με την Ουκρανία μέχρι την Παρασκευή 8 Αυγούστου αναφέρεται το ΒΒC σε ανάλυσή του, επιχειρώντας να σκιαγραφήσει τις επιπτώσεις μιας τέτοιας κίνησης στην παγκόσμια οικονομία.

Παρά το γεγονός ότι είναι η χώρα με τις περισσότερες κυρώσεις στον κόσμο, η Ρωσία συνεχίζει να εκμεταλλεύεται τον τεράστιο ενεργειακό της πλούτο για να χρηματοδοτεί τον πόλεμο στην Ουκρανία, σημειώνει το BBC. 

Την Τετάρτη, η Ινδία έγινε η πρώτη χώρα που τιμωρήθηκε από τις ΗΠΑ για την αγορά ρωσικού πετρελαίου. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι τα μεγαλύτερα εξαγωγικά προϊόντα της Ρωσίας, και μεταξύ των μεγαλύτερων πελατών της Μόσχας είναι η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία.

«Έχω χρησιμοποιήσει το εμπόριο για πολλά πράγματα, αλλά είναι εξαιρετικό για την επίλυση πολέμων», υποστήριξε ο Τραμπ τον περασμένο μήνα.

Δεν θα είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση Τραμπ επιβάλλει δευτερογενείς δασμούς, που έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για να πλήξουν τους αγοραστές πετρελαίου από τη Βενεζουέλα. Ωστόσο, η χρήση τους κατά της Ρωσίας θα έχει πολύ μεγαλύτερες επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία

Η Ρωσία παραμένει ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, πίσω μόνο από τη Σαουδική Αραβία και τις ίδιες τις ΗΠΑ. Ωστόσο, σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg με βάση δεδομένα παρακολούθησης πλοίων, οι αποστολές της Μόσχας έχουν μειωθεί φέτος.

Άνοδος των τιμών ενέργειας και αύξηση του πληθωρισμού

«Ο βασικός τρόπος με τον οποίο οι δευτερογενείς δασμοί στους αγοραστές ρωσικής ενέργειας θα μπορούσαν να επηρεάσουν την παγκόσμια οικονομία θα ήταν μέσω του επιπέδου των τιμών της ενέργειας», λέει ο Kieran Tompkins από την εταιρεία Capital Economics.

Εάν οι δασμοί λειτουργήσουν, θα μειώσουν τη ροή ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου στις παγκόσμιες αγορές. Και με τη μείωση της προσφοράς, οι τιμές θα μπορούσαν να αυξηθούν, όπως συνέβη όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε αύξηση του πληθωρισμού σε όλο τον κόσμο. Ο Τραμπ δηλώνει ότι δεν ανησυχεί λόγω της παραγωγής πετρελαίου στις ΗΠΑ σε επίπεδα ρεκόρ.

Ο κ. Tompkins σημειώνει ότι, αυτή τη φορά, υπάρχουν και άλλοι λόγοι που υποδηλώνουν ότι ο αντίκτυπος στις τιμές δεν θα είναι τόσο έντονος. Όπως εξηγεί, «το τρέχον πλαίσιο είναι ένα πλαίσιο στο οποίο ο OPEC+ (η ομάδα των μεγάλων πετρελαιοπαραγωγών χωρών και των συμμάχων τους) διαθέτει σημαντική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα».

Η Ρωσία από τη μεριά της έχει επινοήσει ένα ολόκληρο σύστημα για την αποφυγή των υφιστάμενων κυρώσεων, το οποίο θα μπορούσε να είναι χρήσιμο για να βοηθήσει τους εμπορικούς της εταίρους να αποφύγουν τους δευτερογενείς δασμούς που απειλεί να επιβάλει ο Τραμπ. Για παράδειγμα, ο λεγόμενος «σκιώδης στόλος» της Ρωσίας – που αποτελείται από εκατοντάδες δεξαμενόπλοια – θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αποκρύψει την προέλευση του εξαγόμενου ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου.

«Η εφαρμογή των κυρώσεων είναι εξίσου δύσκολη αποστολή με την επιβολή των κυρώσεων», υποστηρίζει ο Richard Nephew, ειδικός σε θέματα κυρώσεων από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια. «Αυτό συμβαίνει επειδή η πλευρά που υπόκειται στις κυρώσεις λαμβάνει μέτρα για να τις αποφύγει».

Iphones από την… Ινδία αλλά πιο ακριβά

Από την εισβολή στην Ουκρανία το 2022, η Ινδία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού πετρελαίου, σύμφωνα με το Centre for Research on Energy and Clean Air. «Τροφοδοτούν τη μηχανή του πολέμου. Και αν πρόκειται να το κάνουν αυτό, τότε δεν θα είμαι ευχαριστημένος», δήλωσε ο  Τραμπ στο CNBC την Τρίτη.

Μια μέρα αργότερα, ο Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα που επιβάλλει στην Ινδία επιπλέον δασμό 25% για τις αγορές ρωσικού πετρελαίου και αυξάνει τον συνολικό δασμό στις ινδικές εισαγωγές στις ΗΠΑ στο 50% – ένα από τα υψηλότερα ποσοστά που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ.

Εάν οι δευτερογενείς κυρώσεις τεθούν σε ισχύ σε 21 ημέρες, όπως ορίζει το εκτελεστικό διάταγμα του Τραμπ, οι αμερικανικές εταιρείες που αγοράζουν προϊόντα από την Ινδία θα πρέπει να καταβάλλουν φόρο εισαγωγής 100% – ή δασμό – όταν τα προϊόντα αυτά φτάσουν στις ακτές των ΗΠΑ.

Το σκεπτικό είναι ότι αυτό θα κάνει τα προϊόντα αυτά τόσο ακριβά, που οι αμερικανικές επιχειρήσεις θα επιλέξουν να τα αγοράσουν φθηνότερα από αλλού, με αποτέλεσμα την απώλεια εσόδων για την Ινδία.

Αυτό, με τη σειρά του, αναμένεται να αποτρέψει την Ινδία από την αγορά ρωσικού πετρελαίου. Και αν η Ρωσία δεν μπορεί να πουλήσει το πετρέλαιο της αλλού, θα έχει λιγότερα χρήματα για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Ένας τρόπος με τον οποίο οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να βρεθούν αντιμέτωποι υψηλότερες τιμές ως αποτέλεσμα των νέων δευτερογενών δασμών είναι με την αγορά κινητών τηλεφώνων από την Ινδία. Η αμερικανική εταιρεία Apple μεταφέρει μεγάλο μέρος της παραγωγής iPhone στην Ινδία, και συγκεκριμένα την κατασκευή των κινητών τηλεφώνων που θέλει να πουλήσει στις ΗΠΑ.

Εάν τα προϊόντα αυτά υπόκεινται στους νέους δασμούς, οι τιμές ενδέχεται να αυξηθούν σημαντικά για τους καταναλωτές των ΗΠΑ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι δασμοί καταβάλλονται από τις εταιρείες που εισάγουν εμπορεύματα και οι εταιρείες αυτές τείνουν να μετακυλίουν το μεγαλύτερο μέρος, αν όχι το σύνολο, της αύξησης του κόστους στους πελάτες τους.

Οι εισαγωγές στις ΗΠΑ από την Ινδία ήδη υπόκειντο σε δασμό 25% στο πλαίσιο της ευρύτερης αναδιάρθρωσης του εμπορίου από τον Τραμπ. Η κυβέρνηση της Ινδίας κατηγόρησε από τη μεριά της τις ΗΠΑ για διπλά πρότυπα, επισημαίνοντας τη συνέχιση των εμπορικών συναλλαγών της Ουάσιγκτον με τη Ρωσία. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτού του εμπορίου αποτελείται από εισαγωγές των ΗΠΑ από την Ινδία, οι οποίες ανήλθαν σε λίγο πάνω από 3 δισ. δολάρια πέρυσι – αν και αυτό είναι μόνο το 10% του επιπέδου του 2021. Αυτό το εμπόριο κυριαρχείται από τις αγορές πρώτων υλών για πυρηνική ενέργεια και λιπάσματα από τις ΗΠΑ. Η Ρωσία είναι ένας σημαντικός παγκόσμιος προμηθευτής και των δύο.

Ο παράγοντας Κίνα και η εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ

Η Κίνα αγοράζει το μεγαλύτερο μέρος του ρωσικού πετρελαίου και μια απόφαση του Τραμπ να επιβάλει δευτερογενείς δασμούς στα κινεζικά προϊόντα θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να εφαρμοστεί. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι εισαγωγές των ΗΠΑ από την Κίνα έχουν πενταπλάσια αξία από αυτές της Ινδίας, και πολλές από αυτές τις εισαγωγές είναι καταναλωτικά αγαθά, όπως παιχνίδια, ρούχα και ηλεκτρονικά είδη.

Οι δευτερογενείς δασμοί με στόχο το Πεκίνο θα μπορούσαν επίσης να διαταράξουν την εμπορική συμφωνία μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, την οποία επιδιώκει ο Τραμπ από την πρώτη θητεία του.

«Αυτού του είδους η υπερβολική κλιμάκωση είναι απίθανο να ταρακουνήσει τους Κινέζους», υποστηρίζει ο ειδικός σε θέματα εμπορίου, καθηγητής Simon Evenett του IMD Business School. Όπως εξηγεί, θα ήταν «πολύ δύσκολο» να απομακρυνθούν οι Κινέζοι από τους Ρώσους χωρίς έναν καλό λόγο, δεδομένης της στενής συνεργασίας μεταξύ των προέδρων Σι και Πούτιν τα τελευταία χρόνια. Ακόμη, την τελευταία φορά που ο Τραμπ προσπάθησε να επιβάλει τριψήφιο δασμό στην Κίνα, διαπίστωσε ότι δεν αυτό δεν μπορούσε να λειτουργήσει, καθώς διεκόπη κάθε εμπορική συναλλαγή μεταξύ των δύο χωρών. Μια ακόμη τέτοια κίνηση θα μπορούσε να αυξήσει τις πληθωριστικές πιέσεις στις ΗΠΑ, τις οποίες ο Τραμπ έχει από καιρό δεσμευτεί να αντιμετωπίσει, αλλά θα μπορούσε επίσης να πλήξει τεράστιο αριθμό θέσεων εργασίας στον τομέα της μεταποίησης στην Κίνα, σε μια περίοδο που η οικονομία της ήδη αντιμετωπίζει προβλήματα σε διάφορους τομείς.

Επιπτώσεις και στις εμπορικές δραστηριότητες ΕΕ – ΗΠΑ

Ανάλυση του Centre for Research and Clean Air με έδρα τη Φινλανδία δείχνει ότι η ΕΕ και η Τουρκία εξακολουθούν να είναι μεταξύ των μεγαλύτερων αγοραστών ρωσικής ενέργειας. Πριν από το 2022, η ΕΕ ήταν ο πρώτος προορισμός εξαγωγών για τη Ρωσία, αν και το διμερές εμπόριο έχει μειωθεί δραστικά με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οι Βρυξέλλες συμφώνησαν πρόσφατα να αγοράσουν πολύ περισσότερη ενέργεια από τις ΗΠΑ, αλλά ορισμένες εισαγωγές από τη Ρωσία εξακολουθούν να εισάγονται.

Τον Ιούνιο, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αναγνώρισε το πρόβλημα, λέγοντας ότι «η Ρωσία έχει επανειλημμένα προσπαθήσει να μας εκβιάσει χρησιμοποιώντας ως όπλο τις ενεργειακές της προμήθειες», καθώς παρουσίασε σχέδια για τον τερματισμό των εισαγωγών έως το τέλος του 2027. Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ είναι οι μεγαλύτερες στον κόσμο, και οι δύο πλευρές προσφάτως διαπραγματεύτηκαν νέους εμπορικούς όρους, σύμφωνα με τους οποίους θα επιβληθεί δασμός 15% στις περισσότερες εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ.

Πολλοί στην ΕΕ επέκριναν τη συμφωνία αυτή, λέγοντας ότι οι δασμοί θα έβλαπταν τους ευρωπαίους εξαγωγείς.

Τώρα φοβούνται επίσης ότι οι δευτερογενείς δασμοί κατά της ΕΕ θα μπορούσαν να προκαλέσουν ακόμη μεγαλύτερη ζημιά. Η επιβολή δασμών 100% για την αγορά ρωσικής ενέργειας θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τον όγκο των εμπορευμάτων που πωλεί η ΕΕ στις ΗΠΑ. Ωστόσο, τα αγαθά με τις μεγαλύτερες πωλήσεις περιλαμβάνουν φαρμακευτικά προϊόντα και μηχανήματα, τα οποία μπορεί να είναι δύσκολο να προμηθευτούν από αλλού, πράγμα που σημαίνει ότι οι Αμερικανοί δεν έχουν άλλη επιλογή από το να πληρώσουν περισσότερα.

Οι επιπτώσεις στη ρωσική οικονομία – Πιθανότητα ύφεσης

Η ρωσική οικονομία έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής εξαιρετικά ανθεκτική μετά την εισβολή στην Ουκρανία, με αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,3% πέρυσι.

Ωστόσο, ο υπουργός Οικονομίας Μαξίμ Ρεσέτνικοφ προειδοποίησε πρόσφατα ότι η χώρα βρίσκεται «στο χείλος» της ύφεσης μετά από μια περίοδο «υπερθέρμανσης» της οικονομίας. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προβλέπει ανάπτυξη 0,9% το 2025.

Αν οι δευτερογενείς κυρώσεις επιτύχουν να μειώσουν τη ζήτηση για ρωσικές εξαγωγές, θα σπρώξουν τη Ρωσία πιο κοντά στην ύφεση.

Ο ακριβής αντίκτυπος του πολέμου στην οικονομία της Ρωσίας είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, καθώς η Μόσχα δεν δημοσιεύει πολλά από τα οικονομικά δεδομένα από την έναρξη του πολέμου, συμπεριλαμβανομένων των στοιχείων για την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Περίπου το ένα τρίτο των δαπανών της ρωσικής κυβέρνησης χρηματοδοτείται από τα έσοδα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, αλλά οι εξαγωγές έχουν μειωθεί.

Στο μεταξύ, ο Πούτιν διαθέτει μεγαλύτερο μέρος των δαπανών για την άμυνα από ό,τι οποιαδήποτε άλλη περίοδο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Οι δαπάνες για την άμυνα εκτιμάται ότι έχουν φτάσει στο 6,3% του ΑΕΠ.

Συγκριτικά, η Ουκρανία έχει δαπανήσει το τεράστιο ποσοστό του 26% του ΑΕΠ της για τον πόλεμο. Η διαφορά εξηγεί γιατί ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι  ζητά επανειλημμένα εξωτερική βοήθεια από τους συμμάχους του.

Οι δασμοί του Τραμπ έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τον Ζελένσκι μειώνοντας το ποσό των κεφαλαίων που ρέει προς τη Ρωσία, με την ελπίδα να σταματήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, καταλήγει το BBC στην ανάλυσή του.

Διαβάστε επίσης:

Από τη Δευτέρα 11 Αυγούστου δωρεάν αναλήψεις από τα ΑΤΜ των ελληνικών τραπεζών 

Έρχονται αναδρομικά για 100.000 συνταξιούχους από τον Σεπτέμβριο

Σκληρό χαράτσι οι ιδιωτικές ασφάλειες – Κατακόρυφη η αύξηση των ασφαλίστρων