Λίγες μέρες πριν από τις προεδρικές εκλογές στη Βολιβία, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις της Ipsos Ciesmori, ο υποψήφιος του MAS (Movimiento al Socialismo), Εδουάρδο ντελ Καστίγιο, θα λάμβανε το 3% (το ελάχιστο για να μη χάσει την κομματική εγγραφή), ενώ ο υποψήφιος της Autonomía Para Bolivia, Μάνφρεντ Ρέγιες Βίγια, θα συγκέντρωνε 8,1%.
Αντίθετα, ο πρώην αντιπρόεδρος του δικτάτορα Ούγο Μπάνσερ και υποψήφιος της Alianza Libre, Τούτο Κιρόγκα, καθώς και ο μεγιστάνας και υποψήφιος της Alianza Unidad, Ντόρια Μεντίνα, φαίνεται να περνούν στον δεύτερο γύρο με ποσοστά 21,5% και 19,6%, αντίστοιχα.
Πώς φτάσαμε σε αυτήν την κρίσιμη κατάσταση, αν λάβουμε υπόψη ότι το MAS υπήρξε το ισχυρότερο αριστερό κόμμα στην ιστορία της Βολιβίας, πετυχαίνοντας την ένωση σχεδόν όλης της αριστεράς —συμπεριλαμβανομένων των γκεβαριστών, αντινεοφιλελευθερων μαρξιστών— και προβάλλοντας τον ιθαγενή ως το επαναστατικό πολιτικό υποκείμενο;
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Φερνάντο Μολίνα, «…ας έχουμε υπόψη μας ότι το πολιτικό σύστημα της Βολιβίας είναι βαθιά καουντιγιστικό ( αρχηγικό) Πρόκειται για μια πολύ παλιά πολιτική κληρονομιά, πρώτα , προκολομβιανή και έπειτα μετά αποικιακή… έτσι, όταν πέφτει ο καουντίγιο (χαρισματικός ηγέτης), ολόκληρο το δίκτυο εξουσίας καταρρέει. Πρόκειται για μια μορφή οργάνωσης, με την έννοια που έδωσε ο Ερνέστο Λακλάου: το όνομα και φυσιογνωμία του ηγέτη λειτουργεί ως σημαντικό σημείο που εκπροσωπεί και αρθρώνει τα διάφορα αιτήματα των πολιτικών δρώντων… Από το 2006 έως το 2019, ο Έβο Μοράλες ενσάρκωσε το μοντέλο της λαϊκής και αναδιανεμητικής οικονομίας, το ισχυρό κράτος…»
(La Autodestrucción del MAS boliviano, Nueva Sociedad, Μάρτιος–Απρίλιος 2025)* .
Και πράγματι, όταν πραγματοποιήθηκε το πραξικόπημα από το μπλοκ της “Έθνους Κάμπα” με επικεφαλής τη Ζανίνε Άνιες και τον Φερνάντο Καμάτσο, αυτή η καουντιγιστική εξουσία κατέρρευσε. Στη συνέχεια, το MAS επανήλθε στην εξουσία, ξεπερνώντας ακόμη και τον ίδιο τον Έβο (παρόλο που εκείνος είχε επιλέξει τον Άρσε και όχι τον ιθαγενή Τσοκεουάνκα), με τον Άρσε να κερδίζει με 55% των ψήφων. Όμως ορισμένοι ιθαγενείς υποστηρικτές του Έβο δεν μπορούσαν να δεχτούν την απώλεια εξουσίας, προκαλώντας συγκρούσεις, οι οποίες απαντήθηκαν με ακόμα περισσότερες συγκρούσεις, οδηγώντας τελικά στην εσωτερική διάσπαση του MAS.
Από την πλευρά του, σύμφωνα με τον διακεκριμένο αναλυτή Πάμπλο Στεφανόνι: «…τελικά, δεν ήταν η δεξιά –που είχε αποδυναμωθεί μετά την κυβέρνηση της Άνιες και την εκλογική ήττα του 2020– αλλά οι εσωτερικές συγκρούσεις και η οικονομική κρίση, που μετέτρεψαν το άλλοτε πανίσχυρο αγροτικό ιθαγενικό κόμμα, ικανό να αρθρώσει ένα ιθαγενικό-λαϊκό πολιτικό μπλοκ τόσο στις κάλπες όσο και στους δρόμους, σε μια σκιά του εαυτού του, διαπερασμένο από έντονο κλίμα πολιτικής αποσύνθεσης…»
(Nueva Sociedad, «Θα μπορέσει ο Ανδρόνικο Ροντρίγκες να σώσει την μπολιβιανή αριστερά;», Μάιος–Ιούνιος 2025). *
Σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί ότι ο Άρσε κατάφερε όχι μόνο να εξασφαλίσει τον αποκλεισμό του Έβο μέσω της « καθοδηγούμενης» δικαιοσύνης (τάση που παρατηρείται και αλλού, π.χ. Αργεντινή, Περού), λόγω αδυναμίας ασυνεχούς επανεκλογής (μετά από δύο θητείες), αλλά επίσης να οικειοποιηθεί το ίδιο το όνομα και σύμβολο του MAS.
Αυτή τη στιγμή, ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 15%, διπλάσιος από τον επίσημο στόχο της κυβέρνησης, ενώ η έλλειψη δολαρίων, τα προβλήματα ανεφοδιασμού καυσίμων και το δημοσιονομικό έλλειμμα έχουν προκαλέσει εκτόξευση των τιμών των βασικών αγαθών. Η κρίση αυτή είναι προϊόν των ορίων του «αστικού εθνικισμού» (ανίκανος να αποτρέψει τη διαρροή κεφαλαίων και να ελέγξει την κερδοσκοπία των εξαγωγικών αγροβιομηχανιών και μεταλλευτικών εταιρειών), καθώς και της απουσίας σχεδίου για παραγωγική ανασυγκρότηση και διαφοροποίηση.
Σε πρόσφατο ντιμπέιτ που διοργάνωσε η εφημερίδα El Deber, ο Μάνφρεντ, προφανώς προσπαθώντας να ανακάμψει στις δημοσκοπήσεις, δήλωσε πως αν εκλεγεί πρόεδρος θα φυλακίσει τον Έβο Μοράλες. Ο Ανδρόνικο προκάλεσε τον Ντόρια Μεντίνα να δηλώσει αν προτίθεται να ιδιωτικοποιήσει τις δημόσιες επιχειρήσεις, στον οποίο ο Ντόρια απέφυγε να απαντήσει και αντ’ αυτού δήλωσε ότι η κρατική εταιρεία San Buenaventura είναι χρεοκοπημένη. Ο Τούτο Κιρόγκα πρότεινε τη μείωση του κράτους (π.χ. κατάργηση Υπουργείου Δικαιοσύνης κ.λπ.). Το τραμπικο μοντέλο κυριαρχεί στον πολιτικό λόγο των αναδυόμενων συντριπτικών λαό ακροδεξιών δυνάμεων.
Σύμφωνα με τον διακεκριμένο πολιτικό αναλυτή Ντουράν Μπάρμπα:
«…στη Βολιβία, δεν υπάρχει ανανεωτική πολιτική πρόταση. Όλοι είναι παλιοί πολιτικοί. Ο Ανδρόνικο είναι νέος, αλλά κουβαλά το βάρος των 20 ετών διακυβέρνησης του MAS, που σήμερα έχει δημοτικότητα κάτω από 10%. Ο νέος είναι ταυτόχρονα και γέρος…»
(El Deber, 15/07)
Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η τάση προς δεξιές νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις είναι σήμερα εντονότερη από άλλες χρονιές και συνδέεται με την αποτυχία των λεγόμενων «προοδευτικών» κυβερνήσεων, όπως του Αλμπέρτο Φερνάντες στην Αργεντινή ή του Λένιν Μορένο στο Εκουαδόρ που άμεσα μετά την εκλογή του προσχώρησε στο ιμπεριαλιστικό νεοφιλελεύθερο στρατόπεδο.
Επιπλέον, το υπόλοιπο εκλογικό σώμα (λευκά, άκυρα, αναποφάσιστοι) φτάνει το 34,1%, ξεπερνώντας το ποσοστό οποιουδήποτε υποψηφίου. Ο Έβο Μοράλες αποφάσισε να καλέσει σε ψήφο υπέρ του άκυρου, με σκοπό να απονομιμοποιήσει το εκλογικό αποτέλεσμα. Πρικεται για μια ριψοκίνδυνη τακτική που ίσως φέρει μετεκλογικά ισχυρά κινηματικά μαζικά ρεύματα υπέρ της αριστεράς,
«Δεν θα υποταχθούμε στις δεξιές δυνάμεις (…) το άκυρο δεν είναι μόνο μια αντίδραση στον αποκλεισμό του Μοράλες, αλλά και μια πράξη υπεράσπισης των φτωχοποιημένων λαϊκών στρωμάτων από την κυβέρνηση αυτή», δήλωσε η δημοφιλής υποστηρίκτρια δημοτική σύμβουλος Ουίλμα Αλανόκα (Infobae, 31/08).*
Έτσι, η διαλυτική φάση του MAS αξιοποιείται από τις διάφορες δεξιές και ακροδεξιές εκδοχές, που προτείνουν την επιστροφή στη λεγόμενη κοινοβουλευτική Δημοκρατία ― όχι μέσω Συντακτικής Συνέλευσης που αποτέλεσε τον κινητήριο μοχλό προοδευτικών και ριζοσπαστικών αλλαγών, αλλά μέσω στοχευμένων συνταγματικών «μεταρρυθμίσεων», όπως συνέβη στο Περού (κάτι που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς με εμπλοκή της καθοδηγούμενης δικαστικής εξουσίας , καθώς ενδέχεται να υπάρχουν περισσότερες από έξι κοινοβουλευτικές παρατάξεις).
Διαφαίνεται να εξελίσσεται μια δήθεν Δημοκρατία μετεκλογικά στην Βολιβία που, στην Δύση θα « θεοποιηθεί» , πολιτικά και μιντιακα που θα έχει ως κρυφή ατζέντα την καταστολή του λαού, προκειμένου να επιβληθεί ο νέος νεοφιλελεύθερος πολιτικός κύκλος που προωθεί ο «βαρόνος του τσιμέντου» Ντόρια Μεντίνα, ο οποίος έχει συμμάχους του τον Βολιβιανό-Αμερικανό φίλο «Τραμπιστη» μεγιστάνα Μαρσέλο Κλάουρε, καθώς και τον καταδικασμένο φυλακισμένο για πραξικόπημα Φερνάντο Καμάτσο.
Τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν ότι η πολύχρονη εσωτερική κρίση του κυβερνώντος κόμματος MAS, με την σκληρή διαμάχη Αρσε και Μοράλες λειτούργησε προς όφελος των φίλο ιμπεριαλιστικών και ακροδεξιών πολιτικών δυνάμεων . Στην πολύπαθη Βολιβία , όπως στην υπόλοιπη Λατινική Αμερική οι λαοί , η ενωτική τους αδιάκοπη πάλη , η αντιμπεριαλιστική και η αντιαποικιακη τους παράδοση έχουν συνήθως τον τελευταίο λόγο.
Πηγές: Latinoamerica hoy, Bolivia y la izquierda
*Ο Κώστας Ησυχος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αργεντινή. Διετέλεσε βουλευτής και αναπλ. Υπ. Εθνικής Άμυνας στην πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Σήμερα είναι μέλος της Π.Γ. της Λαϊκής Ενότητας Αυποτακτη Αριστερά.
Μάθε πρώτος για την επικαιρότητα με εγγραφή στο Newsletter.
Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.
