Ανησυχία προκαλούν τα στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα ESPAD για το 2024, για την κατανάλωση καπνού, αλκοόλ και ουσιών από ανήλικους, αλλά και την ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια, με τους 16χρονους στην Ελλάδα να βρίσκονται πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. 

Τα παραπάνω στοιχεία έρχονται μόλις μερικές ημέρες μετά τον θάνατο ενός 16χρονου κοριτσιού έξω από νυχτερινό μαγαζί στο Γκάζι, όπου είχε βγει για να διασκεδάσει και είχε καταναλώσει αλκοόλ. 

Όπως προκύπτει από την έρευνα που υλοποιήθηκε σε 37 χώρες, σε συνεργασία με τον Οργανισμό της ΕΕ για τα Ναρκωτικά (EUDA), σημαντική μερίδα 16χρονων μαθητών πανευρωπαϊκά κάνουν χρήση ουσιών, καταναλώνουν αλκοόλ, καπνίζουν ή/και υιοθετούν συμπεριφορές όπως π.χ., τυχερά παιχνίδια και υπερβολική ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική και την ψυχοκοινωνική τους υγεία. 

Μάλιστα, τα σχετικά ποσοστά στην Ελλάδα για το 2024 είναι πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ως εξής:

• Στους δείκτες που αφορούν στη χρήση κάνναβης, συμπεριλαμβανομένου του πόσο εύκολο θεωρούν ότι τους είναι να βρουν κάνναβη,
• Σε όλους σχεδόν τους δείκτες που αφορούν στην κατανάλωση αλκοόλ (με εξαίρεση τη μέθη, όπου η Ελλάδα είναι κοντά στο μέσο όρο),
• Σε όλους σχεδόν τους δείκτες για το κάπνισμα παραδοσιακών και ηλεκτρονικών/vape τσιγάρων, συμπεριλαμβανομένου του ποσοστού των εφήβων που θεωρούν «εύκολη» την πρόσβαση σε αυτά 
• Σε όλους σχεδόν τους δείκτες που αφορούν στην ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια (με εξαίρεση τον πιθανό εθισμό, όπου το ποσοστό στην Ελλάδα είναι κοντά στο μέσο όρο).

Χρήση ουσιών

Συγκεκριμένα, ένας στους 8 (13%) 16χρονους στην Ελλάδα έχει κάνει έστω μία φορά χρήση κάποιας (οποιασδήποτε) παράνομης ουσίας, στην πλειονότητά τους (11%) κάνναβης.

Ένας στους 3 (34%) εφήβους θεωρεί ότι θα του/της ήταν «αρκετά» ή «πολύ εύκολο» να βρει κάνναβη, εάν το θελήσει, ενώ χρήση κάποιας άλλης ουσίας αναφέρεται από το 4,8% των εφήβων.

Σημειώνεται ότι το ποσοστό των 16χρονων που έχουν κάνει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας είναι στην Ελλάδα σημαντικά αυξημένο το 2024 (13%) συγκριτικά με το 2019 (9,4%), αλλά και με οποιαδήποτε άλλη περίοδο την τελευταία 25ετία. 

Την ίδια ώρα, ένας στους 9 (11%) 16χρονους στην Ελλάδα έχει κάνει χρήση κάποιας εισπνεόμενης ουσίας που κυκλοφορεί νόμιμα στο εμπόριο (π.χ., κόλλα, βενζίνη, σπρέι) για να «φτιαχτεί».

Ψυχοδραστικά φάρμακα

Παράλληλα, ένας στους 7 (15%) 16χρονους στην Ελλάδα έχει κάνει μη ιατρική χρήση συνταγογραφούμενου ψυχοδραστικού φαρμάκου (ηρεμιστικού/υπνωτικού ή ισχυρού οπιοειδούς παυσίπονου). 

Ένας στους 10 (10%) έχει κάνει μη ιατρική χρήση συνταγογραφούμενου οπιοειδούς φαρμάκου και ένας στους 13 (7,8%) ηρεμιστικού/υπνωτικού. 

Ακόμη, ένας στους 4 (26%) θεωρεί ότι είναι εύκολο να βρει ηρεμιστικό/υπνωτικό φάρμακο, εφόσον το θελήσει, ενώ σημειώνεται ότι το ποσοστό των 16χρονων στην Ελλάδα που αναφέρουν μη ιατρική χρήση συνταγογραφούμενων ψυχοδραστικών φαρμάκων συνολικά (15%) είναι κοντά στο μέσο ποσοστό των χωρών της ESPAD (14%).

Οινοπνευματώδη

Σε ό,τι αφορά στα οινοπνευματώδη, για το σύνολο σχεδόν των 16χρονων στην Ελλάδα (92%) είναι «αρκετά» ή «πολύ» εύκολο να βρουν αλκοόλ, εάν το θελήσουν, ενώ σχεδόν εννέα στους 10 (86%) έχουν καταναλώσει οινοπνευματώδη (≥1 ποτήρι).

Πολύ πρόσφατη (μέσα στις 30 τελευταίες ημέρες) κατανάλωση αλκοόλ αναφέρουν οι τρεις στους 5 (59%), ενώ τουλάχιστον ένας στους 3 (37%) έχει πολύ πρόσφατα (μέσα στις 30 τελευταίες ημέρες) πιει υπερβολικά (δηλαδή, διαδοχικά, σε μία περίσταση, 5+ αλκοολούχα ποτά) και ένας στους 8 (13%) έχει μεθύσει κατά την ίδια περίοδο.

Σημειώνεται ότι το 2024 συνεχίστηκε η μείωση που είχε αρχίσει να παρατηρείται ήδη από το 2019 στο ποσοστό των 16χρονων στην Ελλάδα που αναφέρουν ότι έχουν καταναλώσει αλκοόλ (από 94% το 2015, σε 89% το 2019 και ακολούθως 86% το 2024), καταγράφοντας τα χαμηλότερα επίπεδα της 25ετίας.

Ωστόσο, τα ποσοστά για σχεδόν όλους τους δείκτες του αλκοόλ που εξετάζονται στην έρευνα είναι το 2024 για τους 16χρονους στην Ελλάδα υψηλότερα από το μέσο όρο των χωρών που συμμετέχουν στην έρευνα ESPAD.

Κάπνισμα

Περισσότεροι από τους μισούς (54%) 16χρονους στην Ελλάδα έχουν καπνίσει παραδοσιακό ή/και ηλεκτρονικό/vape τσιγάρο. Ένας στους 3 (36%) κάπνισε πολύ πρόσφατα (μέσα στις 30 τελευταίες ημέρες), ενώ ένας στους 5 (19%) καπνίζει κάποια από αυτά καθημερινά (9,0% ηλεκτρονικά/vapes).

Από τους παραπάνω, ένας στους τρεις (35%) έχει καπνίσει παραδοσιακό και ένας στους 2 (52%) έχει καπνίσει ηλεκτρονικό/vape τσιγάρο, ενώ οι δύο στους 3 εφήβους (65%) θεωρούν «αρκετά» ή «πολύ εύκολο» να βρουν παραδοσιακό τσιγάρο αν το θελήσουν και το ίδιο θεωρούν οι τρεις στους 4 (77%) για τα ηλεκτρονικά/vape τσιγάρα.

Τυχερά παιχνίδια

Ανησυχία προκαλεί και η ενασχόληση των νέων με τα τυχερά παιχνίδια, αφού περισσότεροι από ένας στους 3 (36%) 16χρονους στην Ελλάδα έχουν παίξει/στοιχηματίσει χρήματα σε τυχερά παιχνίδια πρόσφατα (μέσα στους τελευταίους 12 μήνες). 

Μεταξύ αυτών, οι εννιά στους 10 (92%) έχουν παίξει σε φυσικό κατάστημα, ενώ σχεδόν οι τρεις στους 4 (72%) έχουν παίξει σε διαδικτυακή πλατφόρμα.

Βάσει ειδικής κλίμακας, ένας στους 14 (7,0%) είναι πιθανά εθισμένος στον τζόγο, με το ποσοστό των 16χρονων στην Ελλάδα που αναφέρουν ότι έχουν παίξει/στοιχηματίσει πρόσφατα χρήματα σε τυχερά παιχνίδια να καταγράφεται αυξημένο, σε σχέση με πριν από μία πενταετία (από 33% το 2019 σε 36% το 2024).  

Ηλεκτρονικά παιχνίδια

Σε ό,τι αφορά στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, σχεδόν τρεις στους 4 (71%) 16χρονους στην Ελλάδα έπαιξαν ηλεκτρονικά παιχνίδια πολύ πρόσφατα (κατά τη διάρκεια των 30 τελευταίων ημερών). 

Μεταξύ αυτών, το 69% έπαιξαν κατά τη διάρκεια του σαββατοκύριακου ή κάποιας αργίας, αλλά και οι τέσσερις στους 5 (59%, επί του συνόλου) έπαιξαν κατά τη διάρκεια μιας σχολικής ημέρας.

Επίσης, ένας στους 11 (9,2%) αναφέρει κατά μέσο όρο 4+ ώρες παιχνιδιού σε μια τυπική σχολική ημέρα και ένας στους 5 (21%) παίζει την ίδια διάρκεια τα σαββατοκύριακα/αργίες.

Σημειώνεται ότι, τα ποσοστά για όλους σχεδόν τους δείκτες ενασχόλησης με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια που εξετάζονται στην έρευνα ESPAD, είναι το 2024 για τους 16χρονους στην Ελλάδα χαμηλότερα από το μέσο όρο των χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα.

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Ταυτόχρονα, σχεδόν οι μισοί/ες (48%) 16χρονοι στην Ελλάδα αναφέρουν σε ειδική κλίμακα ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα από τη συχνότητα με την οποία χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

Συγκεκριμένα, οι ίδιοι θεωρούν ότι περνούν υπερβολικά πολύ χρόνο σε αυτά, η απομάκρυνσή τους από αυτά επηρεάζει αρνητικά τη διάθεσή τους, ενώ και οι γονείς τους παραπονιούνται για την προσκόλλησή τους σε αυτά.

Σημειώνεται ότι, την τελευταία δεκαετία έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των 16χρονων στην Ελλάδα που αναφέρουν προβλήματα από τη συχνότητα χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (από 36% το 2015, σε 44% το 2019 και 48% το 2024). 

Διαβάστε επίσης:

Ευλογιά αιγοπροβάτων: Σύσταση εθνικής επιστημονικής επιτροπής ανακοίνωσε ο Τσιάρας

ΟΠΕΚΕΠΕ: Αποκαλύψεις για το πώς δίνονταν οι παράνομες επιδοτήσεις – Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για τις 37 συλλήψεις 

Διονύσης Σαββόπουλος: Οι τελευταίες στιγμές του σπουδαίου τραγουδοποιού – Η αποκάλυψη της Κατερίνας Σακελλαροπούλου