Τίτλος ταινίας: «Σπασμένη φλέβα»

Σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης

Παίζουν: Βασίλης Μπισμπίκης, Μαρία Κεχαγιόγλου, Μπέττυ Αρβανίτη, Στάθης Σταμουλακάτος, Σοφία Κουνιά, Κλέλια Ρένεση

Από το «Σπιρτόκουτο» ακόμη, ο Γιάννης Οικονομίδης έδειξε τη διάθεσή του να ανεβάσει την ένταση  στο ελληνικό σινεμά, κυριολεκτικά και μεταφορικά, αναπτύσσοντας ένα ολότελα προσωπικό ύφος. Μάλλον ο Οικονομίδης αποτελεί την πλέον αξιοπρόσεκτη περίπτωση σε όλη την έκταση του ελληνικού κινηματογράφου, μετά το 2000. Αυτό το στιλ, το οποίο φέρει σαφώς την υπογραφή του, το διακρίνει κάποιος και στην τελευταία του ταινία, τη «Σπασμένη φλέβα». Μάλιστα, διατηρώντας τις σταθερές του, φαίνεται να τις λαξεύει και να τις εξελίσσει, απαλλάσσοντας το έργο από περιττές πλάγιες αφηγήσεις και σημάνσεις, όπως για παράδειγμα συνέβη στην «Μπαλάντα μιας τρύπιας καρδιάς». Εδώ, με αφορμή την πίεση ενός βιοτέχνη, επιτομή του νεοέλληνα, προς εξόφληση ενός δανείου από έναν τοκογλύφο, αφήνει την αντίστροφη μέτρηση του χρόνου να πάρει στα χέρια της το παιχνίδι, ένα μάθημα κινηματογραφικής εκκρεμότητας. Το περίφημο σασπένς ( η καθυστέρηση στον ερχομό της λύσης ), το οποίο δάσκαλευσε ο Χίτσκοκ, βρίσκει έναν άξιο μαθητή στο πρόσωπο του Οικονομίδη. Κάθε πλάνο, κάθε σκηνή που περνάει, σφίγγει λίγο περισσότερο τη θηλειά (τον χιτσκοκικό «βρόγχο») γύρω από τον λαιμό των ηρώων, όσο να γίνει αγχόνη θανάτου. Πρόκειται για τη μοιραία κατάληξη της αρχαιοελληνικής «ύβρεως», έτσι που το σελιλόιντ να αγκαλιάζει όχι μόνον τη σύγχρονη Ελλάδα, μα και ό,τι από παλιά κουβαλάει ως τέχνη αυτός ο τόπος: την τραγωδία.

Ο Θωμάς Αλεξόπουλος, ο στριμωγμένος μικροεπιχειρηματίας, συνοψίζει τη σύγχρονη ιστορία, τα χρέη, το καταναλωτικό ξεφάντωμα, την επιπολαιότητα, τα δάνεια, τη χρεωκοπία, τον πνιγμό απ’ αυτά όλα. Συγχρόνως, ο ήρωας και οι γύρω του βρίσκονται σφιχταγκαλιασμένοι στην καταστροφή, αρκεί το λάθος του ενός για να συμπαρασύρει όλους τους υπόλοιπους,  εκόντες-άκοντες. Ένα είδος τραγικής μοίρας, έστω και από την άλλη όψη του νομίσματος, έστω κι αυτό είναι φτηνό και τιποτένιο. Τότε η σύγκρουση ήταν με τους θεούς, τώρα είναι με τη γήινη ευτέλεια. Κι αυτήν την άσχημη προσγείωση του τραγικού την αναλαμβάνει με θαυμαστή επάρκεια ο Βασίλης Μπισμπίκης, ο Αλεξόπουλος αυτοπροσώπως. Αναλόγως εύστοχες είναι και υπόλοιπες ερμηνείες, ωστόσο διακρίνεται, έστω και για λίγο, η Κλέλια Ρένεση, η μόνη αξιοπρεπής και χαμηλότονη παρουσία, που προτιμάει την έντιμη αποχώρηση από το σύρσιμο καταγής. Άλλη μία παρουσία «ανθρώπινη», με συναισθηματικό χρωματισμό από τον σκηνοθέτη, είναι αυτή της κόρης, η μόνη η οποία επιστραεύει την ανθρώπινη συμπόνοια («ενσυναίσθηση», κατά το κοινώς λεγόμενο), στην απόλυτη μαυρίλα. Μοιάζει με μια συνειδητή χρωματιστή πινελιά του σκηνοθέτη, στο περιρρέον απόλυτο μαύρο.

Σε όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού με τον χρόνο, τίποτα δεν θα ήταν πειστικό και πιεστικό, στην περίπτωση που ο Γιάννης Οικονομίδης αδυνατούσε να κινηματογραφήσει τα πρόσωπα, τον χώρο και τον συσχετισμό τους. Κορυφαία στιγμή της περίτεχνης ανάπτυξης αυτής της σχέσης, η σκηνή της εξόφλησης του δανείου, της συνάντησης του μικροεπιχειρηματία με τον τοκογλύφο. Το  πέρασμα από τα κοντινά  και μεσαία πλάνα, στο αφ’ υψηλού κοίταγμα του πεδίου με την κάμερα, και πάλι πίσω. Μέσα σε μια ουσιαστικά σιωπηλή σκηνή του φιλμ, το ίδιο το σινεμά παίρνει τον λόγο και λέει πολλά!

Αναφερθήκαμε στο «ύφος Οικονομίδη» και στο ανέβασμα της έντασης, στο οποίο μας έχει συνηθίσει. Κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να μην συμπεριλαμβάνει τις φωνές, τις βρισιές, τους έντονους διαλόγους (φαίνεται αποφασιστική η συνεισφορά του Βαγγέλη Μουρίκη στο σενάριο). Είναι δύσκολο να κατασκευάσεις ποίηση, πατώντας στη χρήση υβρεολόγιου, αλλά ο Οικονομίδης τα καταφέρνει. Επιλέγει αυτό που θα ονομάζαμε «ποιητική της αθυροστομίας». Οι λέξεις, έστω και βρισιές, εκφέρονται με τέτοιον τρόπο και τέτοιον ρυθμό από τους ήρωες, που αποκτούν ποιητικό χαρακτήρα, σα να εκστομίζονται στη σκηνή θεάτρου. Μόνον ο Αλέξης Δαμιανός στην «Ευδοκία» έχει καταφέρει κάτι ανάλογο, άλλωστε είναι αρκετές οι ομοιότητες στο έργο τους, τουλάχιστον ως προς τη γήινη κατασκευή των πρωταγωνιστών τους, με τα πάθη και τις αδυναμίες τους. Μόνον που εκεί οι ήρωες είναι μονήρεις, στον Οικονομίδη καταλήγουν μονήρεις. Όχι από το κυνηγητό που υφίστανται από την εξουσία, αλλά από τον ίδιο τους τον εαυτό, τις αδυναμίες του, την επιθυμία τους να στεφθούν βασιλιάδες ενός κάλπικου βίου.

Για να συμβεί κάτι τέτοιο, πρέπει πρώτα να διαλυθεί ο συνεκτικός ιστός τους, η οικογένεια. Αν ο Θωμάς Αλεξόπουλος – Μπισμπίκης ήταν πραγματικά τραγική περσόνα, θα  μπορούσε να ονομάζεται Κρέων. Εδώ, όμως, ζώντας την «τραγωδία ενός γελοίου ατόμου» καταλήγει μεν να διαλύει την οικογένεια, όχι  για λόγους ανωτέρας βίας, αλλά για τη βία, αυτήν καθ’ εαυτή. Κι αν στον τόπο αυτόν ανεβαίνουν διαχρονικά τραγωδίες, τότε ήταν στο όνομα της θείας επιταγής, τώρα απλά στο όνομα μιας επιταγής.

Αξιολόγηση: ***1/2

Διαβάστε επίσης:

Μαράια Κάρεϊ: Πόσα χρήματα λαμβάνει κάθε χρόνο από το «All I Want for Christmas Is You» (Video)

Η GTP Entertainment απαντά στη δήλωση του Γιώργου Χατζιδάκι για την παγκόσμια περιοδεία Μποφίλιου – Χαρούλη

«Μπλοκάρει» την παγκόσμια περιοδεία Μποφίλιου – Χαρούλη ο γιος του Μάνου Χατζιδάκι