Τέσσερα χρόνια μετά την κορύφωση της ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης, η επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων εμφανίζεται ως είδηση–ορόσημο για την αγορά εργασίας. Όμως για τους εργαζόμενους, η ανακοίνωση αυτή δεν έχει αξία ως “θεσμικός συμβολισμός”, παρά μόνο αν μεταφραστεί σε πραγματικό όφελος. Μισθοί που υπολείπονται της ακρίβειας, διάχυτη ευελιξία στην αγορά εργασίας, και κλάδοι όπου η πλήρης απασχόληση έχει υποχωρήσει στο ιστορικό χαμηλό συνθέτουν το σκηνικό στο οποίο έρχεται η νέα πρωτοβουλία.

Αυτες τις αλλαγές προβάλλει το υπουργειο Εργασιας ως «θεσμική αποκατάσταση» που θα δώσει σταδιακές μισθολογικές αυξήσεις, νομική ασφάλεια, και σταθερότητα στον προγραμματισμό των επιχειρήσεων.

Ωστόσο, πίσω από την ανακοίνωση διαμορφώνεται ήδη κλίμα αμφισβήτησης και «συγκρατημένης προσδοκίας». Για τον εργαζόμενο, το μείζον δεν είναι η υπογραφή, αλλά η εφαρμογή, το εύρος κάλυψης, και τελικά η πραγματική ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης. Κι εδώ ξεκινά ο πυρήνας των ερωτημάτων.

Το πρώτο ερώτημα είναι αν η νέα αντιπροσωπευτικότητα του 40% αντανακλά πράγματι την πλειονότητα της αγοράς ή αν ενισχύει κυρίως καλά οργανωμένους κλάδους, αφήνοντας «ορφανούς» τους κατακερματισμένους: μικρές επιχειρήσεις, εποχικούς εργαζόμενους, επισιτισμό, λιανεμπόριο και delivery, όπου η συνδικαλιστική πυκνότητα είναι χαμηλή και η πλήρης απασχόληση έχει συρρικνωθεί. Το ρίσκο είναι να δημιουργηθεί ένα «θεσμικό δίχτυ προστασίας» για μερικούς και μια ανοιχτή θάλασσα ευελιξίας για τους υπόλοιπους.

Το δεύτερο αφορά το ύψος των αυξήσεων. Ακόμη κι αν υπογραφούν συμβάσεις, παραμένει αβέβαιο αν οι αυξήσεις μισθών θα υπερβούν τον πληθωρισμό της σωρευμένης ακρίβειας. Την τετραετία 2021–2025 οι πολίτες έχουν δει συνολική αύξηση κόστους ζωής γύρω στο 30%, όταν οι μισθολογικές αυξήσεις κινούνται σε 2–3% ετησίως. Η απόσταση «νούμερα vs τσέπη» είναι τεράστια και οι ΣΣΕ καλούνται τώρα να την γεφυρώσουν.

Το τρίτο ερώτημα είναι οι έλεγχοι. Η χώρα έχει μάθει να ζει με ρυθμίσεις που «γεννιούνται μεταρρυθμίσεις και πεθαίνουν εγκύκλιοι». Αν οι συλλογικές δεν συνδεθούν με αυστηρούς μηχανισμούς συμμόρφωσης, οι εργοδοτικές παραβατικότητες μπορεί να συνεχιστούν: υποδηλωμένες υπερωρίες, συμβάσεις «κατά παραγγελία», και διάβρωση κλαδικών όρων μέσω επιχειρησιακών εξαιρέσεων.
Τέταρτο, το ζήτημα της παραγωγικότητας. Οι επιχειρήσεις επιμένουν ότι οι αυξήσεις χρειάζονται αντίκρισμα σε παραγωγικότητα και μείωση κόστους. Χωρίς τέτοια στήριξη, φοβούνται μετακύλιση κόστους στις τιμές, άρα νέο κύμα ακρίβειας. Για τον πολίτη αυτό μεταφράζεται απλά: «αν μου δώσεις 3% στον μισθό και το ράφι ανέβει 6%, πάλι χάνω».

Τέλος, έχουμε και τη «μεγάλη εικόνα» του εργασιακού μοντέλου. Η συζήτηση για συλλογικά δικαιώματα επανέρχεται στη χειρότερη συγκυρία για τους αδύναμους, όταν η ευέλικτη εργασία έχει γίνει η κυρίαρχη κανονικότητα. Η πρόκληση για το 2026 είναι τελικά πολιτική: θα γίνουν οι ΣΣΕ εργαλείο ουσιαστικής στήριξης ή απλώς «κοινωνική χειρονομία» με περιορισμένο δημοσιονομικό και πραγματικό αποτύπωμα;

Διαβάστε επίσης:

Συλλογικές συμβάσεις: Συμφωνία υπουργείου Εργασίας, ΣΕΒ και ΓΣΕΕ για την επαναφορά τους

Ακρίβεια διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο – Η Ελλάδα σε τροχιά μόνιμης επιβάρυνσης και το 2026

Επίδομα παιδιού: Ολοκληρώθηκε η εκκαθάριση των αιτήσεων – Πότε θα πληρωθεί η 5η δόση από το ΟΠΕΚΑ