Οι πιο… «αισιόδοξοι» περίμεναν το 2016 πώς και πώς ως το «έτος μηδέν» για την επίλυση του Κυπριακού. Ήδη, όμως, τις τελευταίες δέκα μέρες οι προσδοκίες έχουν κοπάσει. Η επιστροφή στον ρεαλισμό έκανε τους πάντες να κρατάνε μικρό καλάθι, παρά τις δεδομένες και συνεχιζόμενες έξωθεν πιέσεις. 

 

Προφανώς όλο το προηγούμενο διάστημα αρκούσαν οι δηλώσεις, οι προθέσεις και οι θεωρητικές διευθετήσεις απλοϊκών ζητημάτων για να φτιαχτεί κλίμα. Τώρα, όμως, που μπαίνουν στο τραπέζι πρακτικά και πολυσύνθετα θέματα, τα νερά βάθυναν ξαφνικά. 

 

Σε ουσιαστικά ζητήματα δεν φαίνεται να έχει σημειωθεί η παραμικρή πρόοδος, κάτι που επισήμανε και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης στην επιστολή προς τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ. Η διαρροή της επιστολής προκάλεσε σάλο στην Κύπρο, όμως το περιεχόμενό της αποδείχθηκε υψηλού πολιτικού ενδιαφέροντος. 

 

Είχαν προηγηθεί δυο δημοσιεύματα της τουρκικής «Μιλιέτ». Το τελευταίο χρονικά ήταν στις 30.1.2016, σύμφωνα με το οποίο η χρηματοδότηση της λύσης του Κυπριακού υπολογίζεται στα 25 δισ. δολάρια, όπως συζητήθηκε στο Νταβός. Η εφημερίδα ανέφερε πως «το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για το θέμα κι έχει ήδη ξεκινήσει εργασία για τη μακροπρόθεσμη αποπληρωμή του δανείου που θα ληφθεί». 

 

 

Νωρίτερα, στις 3.1.2016 ο Μπαρίς Μπουρτζού, εκπρόσωπος του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Μουσταφά Ακιντζί, έδωσε συνέντευξη στη «Μιλιέτ» δηλώνοντας ότι «το κόστος της λύσης θα φτάσει, μόνο για τις αποζημιώσεις, στα 25 δισ. δολάρια». Αυτό σημαίνει ξεκάθαρα νέο δάνειο για την Κύπρο, άρα νέο μνημόνιο, μάλιστα ξανά με την τρόικα, αυτή τη φορά αποτελούμενη από το ΔΝΤ, την Ευρώπη – που ασφαλώς έχει λόγο μια και η Κύπρος είναι μέλος της Ε.Ε. – και την Παγκόσμια Τράπεζα. 

 

Ο Αναστασιάδης, άλλωστε, στην περιβόητη επιστολή του ανέφερε ότι ήδη γίνονται διαβουλεύσεις με το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα για τις οικονομικές ανάγκες μετά την επίλυση του Κυπριακού. Πάντως, στη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Πολίτης» την περασμένη Κυριακή δεν μίλησε για ποσά. 

 

Ακόμη, όμως, κι αν αυτά τα 25 δισ. δολ. αποδειχθούν αρκετά για αποζημιώσεις στο περιουσιακό και για τις ανάγκες όλου του νησιού μετά τη λύση, το ποσό μοιάζει… αστρονομικό. 

 

Το ΑΕΠ της Κύπρου είναι στα 20 δισ. δολ. και το 2017 υπολογίζεται στα 20,7 δισ., σύμφωνα με τις τελευταίες ανακοινώσεις του ΔΝΤ. Το ΑΕΠ της τουρκοκυπριακής πλευράς είναι περίπου στα 4,5 δισ. δολ. Συνεπώς, το νέο δάνειο που θα πρέπει να ληφθεί αγγίζει ή και ξεπερνάει το 100% του ΑΕΠ του νησιού. Το πώς θα εξυπηρετηθεί αυτό το δάνειο αποτελεί το μεγαλύτερο αίνιγμα. 

 

Να σημειωθεί ότι το δημόσιο χρέος της Κύπρου παραμένει πάνω από το 100% του ΑΕΠ ακόμα και μετά την έξοδό της από το μνημόνιο, ενώ τα «κόκκινα» τραπεζικά δάνεια είναι στο 107%. Με λίγα λόγια οι θυσίες που έγιναν από το 2013 κινδυνεύουν να τιναχθούν στον αέρα, αφού η Κύπρος χρειάζεται στην παρούσα φάση ένα διάστημα οικονομικής ομαλότητας για να μπορέσει να επουλώσει και εν τέλει να αφήσει πίσω τις πληγές από το μνημόνιο της τρόικας. 

 

Φυσικά, υπάρχουν ανοιχτά και άλλα σοβαρά και λεπτά ζητήματα όσον αφορά τις συζητήσεις για το Κυπριακό. Ενδεχομένως ακόμα πιο ακανθώδη κι από το οικονομικό. Η κουβέντα, όμως, για το κόστος της λύσης ήδη έχει ανοίξει και σχεδόν μονοπωλεί τις τελευταίες μέρες τα πρωτοσέλιδα του κυπριακού Τύπου. 

 

Με βάση επικαιροποιημένη κυπριακή μελέτη, που ήρθε στο φως την Κυριακή, οι περιουσίες Κυπρίων στα Κατεχόμενα υπολογίζονται, με σημερινές αξίες, στα 46 δισ. ευρώ και με τιμές του 1974 στα 3,2 δισ. ευρώ. Όσον αφορά τη γη που είναι ιδιοκτησία Τουρκοκυπρίων στις ελεύθερες περιοχές, η αξία ανέρχεται, με σημερινές τιμές, στα 5,2 δισ. ευρώ και με τιμές 1974 στα 153 εκατ. Αναλόγως, δηλαδή, με τον τρόπο που θα υπολογιστούν οι αξίες των περιουσιών ενδέχεται ακόμα και τα 25 δισ. να αποδειχθούν ελάχιστα. 

 

Υπάρχει, όμως, και μια άλλη οικονομική παράμετρος που λίγοι λαμβάνουν υπ’ όψιν έως τώρα. Ο ίδιος ο Ερντογάν έχει παραδεχθεί πως η Τουρκία δίνει στα Κατεχόμενα «1 δισ. δολ. τον χρόνο». Υπολογίζεται, λοιπόν, ότι αυτή τη στιγμή το συνολικό χρέος του ψευδοκράτους προς την Τουρκία είναι 15 δισ. δολ., ποσό διόλου ευκαταφρόνητο. 

 

Και οι Τουρκοκύπριοι, δηλαδή, βρίσκονται σε δικό τους μνημόνιο. Οι συμφωνίες με την Τουρκία είναι τριετείς, με προγράμματα οικονομικής συνεργασίας που ανανεώνονται. Το νέο μνημόνιο 2016-2018, μάλιστα, μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Τούρκων τίθεται προς υπογραφή αυτές τις μέρες. 

 

Το κόστος της επόμενης ημέρας έχει να κάνει τόσο με τις αποζημιώσεις για τις περιουσίες και τι ακριβώς θα περιλαμβάνει αυτό το θέμα, όσο και με τη χρηματοδότηση για τις δομές που θα δημιουργηθούν.

 

Στην εμπιστευτική επιστολή που παρέδωσε ο Νίκος Αναστασιάδης στον γεν. γραμματέα του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν στο Νταβός, κατά τη συνάντηση που είχαν μαζί και με τον Μουσταφά Ακιντζί, ο Κύπριος Πρόεδρος αναφέρει τις βασικές εκκρεμότητες, για τις οποίες, όπως σημειώνει, δεν έχουν αρχίσει ακόμη ουσιαστικές συζητήσεις:

 

1. Εδαφικές αναπροσαρμογές, οι οποίες αναπόφευκτα συνδέονται με το περιουσιακό.

2. Ασφάλεια και εγγυήσεις.

3. Χρονοδιάγραμμα για την αποχώρηση ξένων στρατευμάτων.

4. Χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή των διαφόρων πτυχών του κυπριακού προβλήματος και για την ομαλή εφαρμογή των συμφωνηθέντων.

5. Πρώτη ημέρα της συμφωνίας και τι συνεπάγεται.

6. Η σύνταξη των ομοσπονδιακών νομοθεσιών.

7. Η σύνταξη του ομοσπονδιακού Συντάγματος και των ομόσπονδων πολιτειών.

8. Η λίστα των διεθνών συμφωνιών, οι οποίες θα δεσμεύουν την ενωμένη Κύπρο.

 

Στη συνέχεια θίγει την καθαρά οικονομική διάσταση της λύσης, αφού κι εκεί δεν έχει ανοίξει καν η κουβέντα σχετικά με:

 

◆ Το κόστος της επανεγκατάστασης.

◆ Το κόστος των αποζημιώσεων.

◆ Το κόστος που σχετίζεται με άλλες πτυχές της εφαρμογής της λύσης, συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας του ομοσπονδιακού κράτους και την ίδρυση των διαφόρων ομοσπονδιακών οργανισμών και θεσμικών οργάνων.

 

Ο Αναστασιάδης αναρωτιέται στο έγγραφο για τις «εγγυήσεις για τα δάνεια που θα χρειαστούν» και για «τους τρόπους αποπληρωμής των δανείων». Και καταλήγει: «Το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα συμφώνησαν να δώσουν την απαραίτητη τεχνογνωσία, προσπάθεια που άρχισε μόλις πρόσφατα. Παρ’ όλα αυτά είναι φυσιολογικό, όπως σε όλες τις μελέτες, ότι θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να ολοκληρωθούν».

 

 

Όπως εύκολα αντιλαμβάνεται ο καθένας, μέχρι τώρα έχουν γίνει ελάχιστα πράγματα. Όσο, λοιπόν, και αν ΗΠΑ κι Ευρώπη επιθυμούν την επίλυση μέσα στο 2016, μοιάζει πρακτικά δύσκολο να προχωρήσει με τόσες κεφαλαιώδεις εκκρεμότητες. Πολύ περισσότερο, μάλιστα, που εν τέλει η όποια απόφαση ληφθεί, αν και όποτε είναι έτοιμη η σχετική κοινή πρόταση, θα είναι ύστερα από δημοψήφισμα.

 

Σε συνέντευξη που έδωσε την περασμένη Κυριακή στον «Πολίτη» ο Αναστασιάδης δεν θέλησε να μιλήσει για το ποσό του δανείου. Επανέλαβε, όμως, ότι «περιμένουμε την έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Διεθνούς Τράπεζας, που είναι στο στάδιο της συλλογής στοιχείων, προκειμένου να δώσουν και τα διάφορα σενάρια. Όχι μόνο του κόστους αποζημιώσεων ή της ανοικοδόμησης, αλλά και του κόστους λειτουργίας του νέου καθεστώτος».

 

Έβαλε, μάλιστα, κι ένα υψίστης σημασίας θέμα στο τραπέζι: «Ποιος θα εγγυηθεί τον δανεισμό; Διότι δεν μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία να αναλάβει από μόνη της την εγγύηση του δανεισμού. Το δημόσιο χρέος θα εκτοξευτεί σε μια τέτοια περίπτωση και θα έχουμε σημαντικά προβλήματα». Ο Αναστασιάδης, που χαρακτήρισε μεταξύ άλλων «υπεραισιόδοξες τις δηλώσεις ότι είμαστε κοντά στο τέλος χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη κάποιες τεχνοκρατικές πτυχές», αποκάλυψε ότι το κόστος της λύσης θα έχει τρεις πυλώνες: 

 

1. Τα χρήματα που θα αντληθούν από δωρητές. 

2. Τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η δανειοδότηση και με ποιον εγγυητή. 

3. Τους πιθανούς επενδυτές. Ανέφερε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλους διεθνείς οργανισμούς που «είναι έτοιμοι να συμβάλουν».

 

Την περασμένη εβδομάδα ο Αναστασιάδης χτύπησε εκ νέου καμπανάκι στον ΟΗΕ, αυτή τη φορά στον ειδικό απεσταλμένο των Ηνωμένων Εθνών Έσπεν Μπαρθ Άιντα. Ο Κύπριος Πρόεδρος διαμήνυσε στον Άιντα πως αυτό που ευαγγελιζόταν στις Βρυξέλλες, δηλαδή ότι απέμενε μόνο μία «τελική ώθηση» για τη συμφωνία, είναι εντελώς εκτός πραγματικότητας. Τονίζοντας στον απεσταλμένο του ΟΗΕ ότι δεν είναι σοβαρό να γίνονται τέτοιες τοποθετήσεις εκ μέρους του, όταν παραμένει άλυτο το ζήτημα των οικονομικών, αφού είναι αδύνατον να συγκροτηθεί Επιτροπή Περιουσιών χωρίς λεφτά για αποζημιώσεις.

 

Ακόμη, πάντως, και για θέματα στα οποία ο Αναστασιάδης ανέφερε στη συνέντευξή του στον «Πολίτη» ότι υπάρχει σύγκλιση, η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν φαίνεται να συμφωνεί. Ο εκπρόσωπος Τύπου του Ακιντζί έβγαλε αιχμηρή ανακοίνωση την Κυριακή το βράδυ κι έριξε λάδι στη φωτιά περί προεκλογικών σκοπιμοτήτων.

 

«Στη συγκεκριμένη συνέντευξη ο ηγέτης της ελληνοκυπριακής κοινότητας επιχείρησε να δημιουργήσει την εντύπωση ότι έχει επιτευχθεί συμφωνία σε ζητήματα τα οποία ακόμη δεν έχουν συμφωνηθεί. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Τέτοιου είδους προσεγγίσεις αποτελούν μια προσπάθεια στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας και δεν συμβάλλουν με κανέναν τρόπο στις συνομιλίες».

 

Να σημειωθεί ότι ο ΟΗΕ πιέζει ώστε να έχει υπάρξει συμφωνία των δυο πλευρών πριν από τις βουλευτικές εκλογές στην Κύπρο, που είναι προγραμματισμένες για τον προσεχή Μάιο. Στο χρονικό όριο περιλαμβάνεται και η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. 

 

Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η εξίσωση για τη λύση του Κυπριακού εξελίσσεται σε ένα κουβάρι που, αντί να ξετυλίγεται, μπλέκεται όλο και περισσότερο κάθε μέρα που περνάει… Ο αρχικός ενθουσιασμός σκόνταψε πάνω σε βουνό από δυσεπίλυτα ζητήματα με δαιδαλώδη πολυπλοκότητα. Αν, άλλωστε, ήταν τόσο εύκολο, όσο παρουσιαζόταν από κάποιους τους τελευταίους μήνες, να υπάρξει διευθέτηση στο Κυπριακό, τότε θα είχε ήδη βρεθεί η άκρη του νήματος εδώ και χρόνια.

 

Πόσω μάλλον τώρα που η υποτιθέμενη «λύση» φέρνει εκ των πραγμάτων ένα νέο μνημόνιο, το οποίο είναι αδύνατον να αντέξει η Κύπρος…