Ύστερα από 38,5 χρόνια και 2.000 φύλλα, το «Ποντίκι» μπορεί να αισθάνεται υπερήφανο. Όχι μόνο για τη διάρκεια της ζωής του, αλλά και επειδή αυτή την επίδοση την επιτυγχάνει στη διάρκεια μιας οικονομικής κρίσης που σίγουρα είναι η χειρότερη των τελευταίων πολλών δεκαετιών. Μια περίοδο κατά την οποία αρκετοί εκδοτικοί οργανισμοί, πολύ μεγαλύτερου μεγέθους, δεν κατάφεραν να την περάσουν όρθιοι.

Από τον Μάρτιο του 1979 – την πρώτη και αρκούντως ταραγμένη φάση της μεταπολίτευσης – και την περίοδο που το «Π», στα χέρια του Κώστα Παπαϊωάννου, έγινε η εφημερίδα που όλοι αγαπήσατε, έως τις μέρες μας περάσαμε όλοι από χίλια μύρια κύματα. Τέσσερις δεκαετίες συγκλονιστικών πολιτικών και ιδεολογικών μετασχηματισμών, κατά τις οποίες εδραιώθηκαν μεγάλες αλλαγές στο στάτους της χώρας, άλλες ευμενείς και με διάρκεια και άλλες καταστροφικές, με αποκορύφωση τη χρεοκοπία του 2010 και τα τρία κατά σειράν μνημόνια.

Εν τω μεταξύ η κατάσταση στα ΜΜΕ δεν θυμίζει τίποτε από ό,τι γνωρίζαμε εκείνο το τόσο μακρινό πλέον 1979:

♦ Από την αποκλειστικά κρατική ραδιοφωνία και τηλεόραση έχουμε περάσει, με απαρχή το 1990, σε μια πανσπερμία ηλεκτρονικών ΜΜΕ.

♦ Από τα 1.100.000 φύλλα του συνόλου των ημερήσιων πολιτικών εφημερίδων που πωλούνταν το 1989, το 2011 – τη δεύτερη χρονιά μνημονίου – πήγαμε στα λίγο παραπάνω από τα 140.000, το 2016 πέσαμε σε κάτι περισσότερα από 80.000, όπου βρισκόμαστε και σήμερα.

♦  Εν τω μεταξύ έχουν εισβάλει στη ζωή μας το Ίντερνετ, οι έξυπνες συσκευές, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και, βεβαίως, οι υποβολιμαίες δήθεν ειδήσεις (fake news) και η έννοια ενημέρωση όχι μόνο έχει φύγει από τα χέρια των εφημερίδων, αλλά κυριολεκτικά υπάρχουν σοβαρές απορίες για το νόημά της.

Από τεχνολογικής άποψης συντόμως θα προκύψει και η πρόκληση της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία θα συμβάλει έτι περαιτέρω στη σύγχυση για τις έννοιες δημοσιογραφία και δημοσιογράφος.

Παγκοσμίως, η χαώδης κατάσταση που επικρατεί με την παραπληροφόρηση και τις παραπλανητικές ειδήσεις στο Διαδίκτυο θέτει διαρκώς τα τελευταία χρόνια το ερώτημα περί εγκυρότητας και μάλλον αυτό είναι το πολύ ισχυρό στοιχείο που καθιστά απαραίτητα τα έντυπα ΜΜΕ και, κυρίως, τις εφημερίδες.

Ειδικότερα στην Ελλάδα οι προκλήσεις για μια εβδομαδιαία εφημερίδα γνώμης, πολιτική, σατιρική και αποκαλυπτική, είναι πολύ μεγάλες, καθώς η κρίση έχει επιφέρει συγκλονιστικές αλλαγές όχι μόνο στον τρόπο με τον οποίο ενημερωνόμαστε, αλλά και σε αυτόν με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και την κοινωνία μας.

Σε μια εποχή που η ενημέρωση – σε πολύ μεγάλο βαθμό και σε όλες τις εκδοχές ΜΜΕ – έχει καταστεί μάχη ιδεολογικών και πολιτικών χαρακωμάτων και οι κλασικές αρχές της δημοσιογραφίας δέχονται ισχυρότατα πλήγματα, το να μην ταυτίζεσαι με σκληρά δομημένα στρατόπεδα δεν είναι ό,τι απλούστερο. Κυρίως επειδή σε μεγάλο βαθμό η κοινωνία, σοκαρισμένη από τη βίαιη χρεοκοπία της και αδύναμη να διακρίνει μια βιώσιμη σε βάθος χρόνου έξοδο από τη σημερινή της κατάσταση, ευνοεί εδώ και χρόνια τις συγκρούσεις χωρίς αρχές, τη διαπόμπευση και τους «εικονικούς πνιγμούς» του εκάστοτε ιδεολογικού ή πολιτικού αντιπάλου.

Προφανώς έχουν παρέλθει – πιθανότατα ανεπιστρεπτί – τα χρόνια της ψευδεπίγραφης ευμάρειας, της δήθεν «ισχυρής Ελλάδας» και της αυταπάτης ότι οι Βρυξέλλες είναι η πρωτεύουσα της Ελλάδας και τα κοινοτικά κονδύλια ο ουσιαστικός προϋπολογισμός της χώρας. Τώρα πια κινούμαστε στον αστερισμό της χρεοκοπίας, της βίαιης εκπτώχευ-σης της κοινωνίας – η οποία δεν θα σταματήσει ακόμη και αν βγούμε επισήμως από τα μνημόνια -, στην εποχή της αναδιάταξης δυνάμεων παγκοσμίως και ιδιαίτερα στην περιοχή μας, όπου γεννιούνται νέοι κίνδυνοι και θεριεύουν οι παλαιοί και γνωστοί.

Καθώς καμιά από τις παλαιές ισορροπίες δεν έχει μείνει αδιατάρακτη και η χώρα ψάχνει εναγωνίως τις νέες, ο ρόλος της ψύχραιμης, δυναμικής και χωρίς βρόμικα παιχνίδια ενημέρωσης γίνεται όλο και πιο καθοριστικός. Το «Ποντίκι», μαζί με το νεότερο διαδικτυακό του αδελφάκι (topontiki.gr), έχει ακόμη δρόμο να διανύσει. Τα 2.000 φύλλα είναι – από πολλές απόψεις – λίγα…