Το μήνυμα του Αλέξη Τσίπρα την Τρίτη για τη λήξη των μνημονίων δεν ήταν – δεν θα μπορούσε να είναι – ένας απλός απολογισμός. Δεν θα μπορούσε επίσης να είναι πανηγυρικό λίγες μόλις ημέρες μετά την εκατόμβη στο Μάτι και με το πολιτικό σύστημα ήδη σε έκρυθμη κατάσταση.

Το πλέον αναμενόμενο ήταν ότι, με τη συνδρομή του μύθου του Οδυσσέα που έφτασε επιτέλους στην Ιθάκη, θα περιέγραφε τα μέτωπα στα οποία θα ρίξει όλες τις δυνάμεις του – περιλαμβανομένου του εν αναμονή υπουργικού συμβουλίου – εν όψει των προεκλογικών μαχών για Ευρωβουλή, Αυτοδιοίκηση και Βουλή, οι οποίες αρχίζουν με τη λήξη των μνημονιακών προγραμμάτων.

Αυτό ακριβώς έπραξε με τη χαρακτηριστική φράση: «Φτάσαμε στον προορισμό μας, βγήκαμε από τα μνημόνια, αλλά δεν τελειώσαμε εδώ. Νέες μάχες είναι τώρα μπροστά μας».

Δύο επισημάνσεις του περιγράφουν τα μέτωπα:

● «Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τις αιτίες και τα πρόσωπα που οδήγησαν τη χώρα στα μνημόνια. Τη φοροασυλία του μεγάλου πλούτου, τη γενικευμένη διαπλοκή και διαφθορά, την ασυδοσία μιας σειράς επιχειρηματικών και εκδοτικών ομίλων που για χρόνια θεωρούσαν ότι η χώρα τούς ανήκει, τον κυνισμό και την περιφρόνηση μιας πολιτικής ελίτ, η οποία νόμισε ότι η Ελλάδα είναι φέουδο και οι Έλληνες πειθήνιοι υπήκοοι της».

● «Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ αυτούς που λοιδόρησαν και απαξίωσαν την Ελλάδα και τους Έλληνες επειδή τόλμησαν να μη συναινέσουν στην υλοποίηση ενός νεοφιλελεύθερου πειράματος που θα κρατούσε για δεκαετίες».

Και ακολουθούν αυτοί που, κατά τον πρωθυπουργό, εκφράζουν ή εκπροσωπούν αυτά τα μέτωπα και παρομοιάζονται με τους σύγχρονους «μνηστήρες» της Πηνελόπης / εξουσίας:

● «Είναι όσοι επιθυμούν να δουν το καράβι ξανά να θαλασσοδέρνεται και τον λαό ξανά στα αμπάρια».

● «Όσοι έφτιαξαν, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή τους, την Ελλάδα της διαφθοράς, της διαπλοκής και της εξουσίας των λίγων».

● «Αυτοί που θέλουν να μπορούν ανενόχλητοι να φοροδιαφεύγουν, να παρασιτούν εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος, έχοντας τις off shore τους και τις καταθέσεις τους στο εξωτερικό».

● «Αυτοί που θεωρούν εαυτούς υπεράνω κάθε νόμου και κανόνα ενός κράτους δικαίου. Και που τρέμουν στην ιδέα μιας ανεξάρτητης δικαιοσύνης».

Η τελική φράση «Δεν πρόκειται να αφήσουμε την Ιθάκη στα χέρια τους» αποτελεί ουσιαστικά την κήρυξη της – προς το παρόν ανεπίσημης – προεκλογικής περιόδου.

«Ταξική μεροληψία»

Αν τα παραπάνω περιγράφουν τη διάθεση του Τσίπρα για σύγκρουση στο πεδίο του «ηθικού πλεονεκτήματος» και της εξόδου από τα μνημόνια, το δεύτερο μέτωπο αφορά τη λεγόμενη «ταξική μεροληψία», στην οποία η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν επενδύσει μεγάλο μέρος της προσπάθειάς τους για καλλιέργεια θετικής προσδοκίας σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Παρ’ ότι δεν είναι ξεκάθαρο τι ακριβώς θα έχει «κλείσει» μέχρι τη φετινή ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, οι στόχοι του είναι ξεκάθαροι:

● Πάγωμα της περικοπής συντάξεων.

● Παροχή έκτακτου μερίσματος.

● Αύξηση του κατώτατου μισθού.

● Επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

● Θεσμοθέτηση μόνιμων φοροελαφρύνσεων.

● Ελάφρυνση των υπερβολικών φορολογικών βαρών για αυτοαπασχολούμενους.

Όπως θα διαβάσετε αναλυτικά και στις σελίδες 4-5, πολλά θα κριθούν από τις διαθέσεις των δανειστών και των αγορών. Ωστόσο είναι βέβαιο πως η κυβέρνηση θα κάνει τα πάντα για να εμπεδωθεί στην κοινωνία η αίσθηση ότι η τυπική έξοδος από τα μνημόνια, παρ’ ότι δεν φέρνει σημαντικές άμεσες αλλαγές στην καθημερινή ζωή των πολιτών, ανοίγει τον δρόμο είτε για μεσοπρόθεσμες βελτιώσεις και ελαφρύνσεις είτε για αποτροπή μέτρων που θα επιβάρυναν σοβαρά μεγάλες ομάδες πληθυσμού.

«Παλιό» και «νέο»

Η προσπάθεια όμως της κυβέρνησης να τονίσει την αλλαγή εποχής είναι δεδομένο ότι θα γίνει ακραία πολωμένο πολιτικό κλίμα, το οποίο εκφράζεται τόσο με εμφυλιοπολεμικού χαρακτήρα κραυγές – παρωχημένος αντικομμουνισμός… – από ένα τμήμα της αντιπολίτευσης, αλλά και με την ξεκάθαρη επιλογή της κυβέρνησης να προκαλέσει σύγκρουση εφ’ όλης της ύλης ώστε να αναδείξει ένα σαφές δίλημμα περί του καταλληλότερου να διαχειριστεί τη χώρα τη μεταμνημονιακή περίοδο.

Προφανώς, ακόμη και αν εκλείψουν οι άναρθρες κραυγές, η πολιτική σύγκρουση το επόμενο διάστημα αναμένεται ότι θα είναι σκληρή και το αντικυβερνητικό μέτωπο – με εξαίρεση το ΚΚΕ, το οποίο αντιπολιτεύεται το σύνολο των «αστικών» κομμάτων – θα εμφανίζει όλο και περισσότερο τάσεις ομογενοποίησης υπό το σύνθημα «Να φύγουν».

Αυτού του είδους η ομογενοποίηση, η οποία είναι ορατή πολύ καιρό τώρα, στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι έχει κάποια σαφή αποτελέσματα:

● Παράγει την αναγκαία για την κυβέρνηση πόλωση στη βάση του «παλιού» και του «νέου», των δυνάμεων που χρεοκόπησαν τη χώρα και την έσυραν στα μνημόνια και αυτών που την έβγαλαν στο ξέφωτο.

● «Τσουβαλιάζει» την παραδοσιακή Κεντροαριστερά με την παραδοσιακή Κεντροδεξιά, αλλά και τη σκληρή Δεξιά δημιουργώντας πεδίο επιρροής για τον ΣΥΡΙΖΑ.

Υπ’ αυτήν την έννοια τα καλέσματα κάποιων στελεχών προς την Κεντροαριστερά για συμπόρευση έχουν περισσότερο επικοινωνιακό παρά πολιτικό χαρακτήρα.

Υπουργοί… καμικάζι

Ο αριθμός και η έκταση των πολιτικών και οικονομικών μετώπων επί της ουσίας καθορίζουν τόσο το εύρος όσο και την ποιότητα του ανασχηματισμού, ο οποίος αναμένεται τα επόμενα εικοσιτετράωρα. Δεδομένου ότι το οικονομικό επιτελείο αναμένεται να σηκώσει το κύριο βάρος μέχρι το τέλος του έτους, δεν αναμένεται να αποτελέσει αντικείμενο αλλαγών ή… πειραματισμών.

Κατά τα λοιπά, όπως σημειώσαμε και την περασμένη εβδομάδα, είναι προφανής η ανάγκη ενός κυβερνητικού σχήματος το οποίο θα θεωρείται μάχιμο και ικανό να φέρει εις πέρας την πολιτική σύγκρουση που θα διαρκέσει τουλάχιστον έως την ερχόμενη άνοιξη. Ως εκ τούτου είναι μάλλον αυτονόητη η προώθηση στελεχών της απολύτου εμπιστοσύνης του πρωθυπουργού.

Πάντως, σε ό,τι αφορά τις λεπτομέρειες του ανασχηματισμού, χρήσιμο είναι να κρατάμε σοβαρές επιφυλάξεις για πολλές από τις πληροφορίες που διατρέχουν αυτές τις μέρες την ειδησεογραφία…