Το ζήτημα του επιδόματος των τριετιών, ύστερα αναβολή δύο μηνών, ένα σημαντικό εργατικό θέμα, καλείται να λύσει το ΣτΕ μετά τη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε ενώπιον του Δ’ Τμήματος.

Επί της ουσίας πρόκειται για την προσφυγή που κατέθεσε ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) μαζί με ακόμη έξι συνδέσμους κατά της εγκυκλίου του υπουργείου Εργασίας, η οποία εκδόθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2019. Στο υπουργικό έγγραφο παρέχονταν οδηγίες για την εφαρμογή του νέου κατώτατου μισθού των 650 ευρώ (με ισχύ από 1η Φεβρουαρίου 2019) και του ημερομισθίου για τους υπαλλήλους και τους εργατοτεχνίτες όλης της χώρας, ενώ αναφερόταν και στα επιδόματα για τις τριετίες των κατώτατων αμοιβών που πρέπει να συνεχίσουν να καταβάλλονται.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον ΣΕΒ, το τελευταίο ζήτημα δεν θα έπρεπε να περιλαμβάνεται στην επίμαχη εγκύκλιο, η οποία έχει κανονιστικό χαρακτήρα, καθώς οι τριετίες έχουν καταργηθεί όσον αφορά τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό και το κατώτατο ημερομίσθιο βάσει του άρθρου 103 του Ν. 4172/2013 και μετά την προσθήκη με το άρθρο πρώτο υποπαράγραφος ΙΑ.6 περ. 2 του Ν. 4254/2014.

Στον αντίποδα η ΓΣΕΕ, η Ομοσπονδία Συλλόγων Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων, το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Αθήνας και το υπουργείο Εργασίας υποστηρίζουν ότι η εγκύκλιος είναι γνήσια ερμηνευτική και για τον λόγο αυτόν απαραδέκτως προσβάλλεται ενώπιον του ΣτΕ με αίτηση ακύρωσης και ότι οι τριετίες ορθώς συνεχίζουν και καταβάλλονται στους εργαζομένους που τις δικαιούνται. Όπως υποστηρίζουν, δεν προκύπτει ρητά η κατάργησή τους από καμία νομοθετική διάταξη, ενώ μία σιωπηρή κατάργησή τους δεν νοείται ούτε μπορεί να συναχθεί ερμηνευτικά.

Τέλος, τονίζουν ότι οι τριετίες επί σειρά ετών περιλαμβάνονταν στις Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και θεμελιώνονται ήδη στον νόμο. Τυχόν δε απόφαση που θα υιοθετούσε την άποψη του ΣΕΒ θα οδηγούσε σε ραγδαίες μειώσεις μισθών για χιλιάδες εργαζομένους, παρά τον αντίθετο σκοπό του νομοθέτη, που ήταν η χορήγηση αυξήσεων.

Απορρόφηση προς τα κάτω

Ουσιαστικά με τη συγκεκριμένη προσφυγή τους στο Ανώτατο Δικαστήριο οι εργοδοτικές οργανώσεις υποστηρίζουν ότι δεν έχει τηρηθεί η νόμιμη διαδικασία και η συγκεκριμένη εγκύκλιος που εκδόθηκε από την πρώην υπουργό Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου τον Φεβρουάριο του 2019 δεν έχει δημοσιευθεί σε ΦΕΚ.

Οι τριετίες στους κατώτατους μισθούς, αλλά και στα ημερομίσθια αφορούν αυξήσεις των αμοιβών που έχουν σχέση με την αναγνώριση της προϋπηρεσίας των εργαζομένων, άρα και της προσαύξησης του μισθού τους ανά τριετία, η οποία με βάση την ισχύουσα Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας κλιμακώνεται ως εξής: αναγνώριση μέχρι 6 τριετίες με 5% αύξηση του ημερομισθίου (για κάθε τριετία) για τους εργατοτεχνίτες και αναγνώριση μέχρι 3 τριετίες με 10% αύξηση του μισθού για κάθε τριετία για τους υπαλλήλους.

Στην επίμαχη εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας του περασμένου Φεβρουαρίου υπάρχει καθορισμός του μισθού με βάση τις τριετίες ως εξής: για τους έχοντες 0-3 έτη προϋπηρεσίας 650 ευρώ, για τους έχοντες 3-6 έτη προϋπηρεσίας 715 ευρώ, για τους έχοντες 6-9 έτη προϋπηρεσίας 780 ευρώ και για τους έχοντες άνω των 9 ετών προϋπηρεσία 845 ευρώ.

Όλα αυτά πάντως γίνονται την ώρα που η αγορά έχει απορροφήσει τελικά προς τα κάτω όχι μόνο τις τριετίες, αλλά και την αύξηση του κατώτατου μισθού. Θυμίζουμε ότι στα επίπεδα του Ιανουαρίου, ήτοι πριν από την αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 11% για τους μισθωτούς άνω των 25 ετών και κατά 27% για τους νέους σε ηλικία εργαζόμενους, φαίνεται πως επανήλθαν οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα.

Αν και μια πιο ουσιαστική εικόνα της εγχώριας αγοράς εργασίας θα καταγραφεί τους επόμενους μήνες, τα στοιχεία του ΕΦΚΑ όπως προκύπτουν από τις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ) που δηλώνουν οι επιχειρήσεις δείχνουν ότι ο μέσος μισθός για την πλήρη απασχόληση κατά τον μήνα Απρίλιο ήταν 1.170,73 ευρώ μεικτά, μειωμένος κατά 1,73% σε σχέση με τον αμέσως προηγούμενο μήνα Μάρτιο. Τον Ιανουάριο, πριν δηλαδή από την αύξηση του κατώτατου μισθού, τα στοιχεία του ΕΦΚΑ έδειχναν ότι ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης ήταν της τάξης των 1.175,83 ευρώ μεικτά.

Να σημειωθεί ότι από την 1η Φεβρουαρίου ίσχυσε ο νέος κατώτατος μισθός, διαμορφώνοντας νέα δεδομένα στην αγορά εργασίας. Συγκεκριμένα, ο κατώτατος μισθός αυξάνεται από την 1η Φεβρουαρίου στα 650 ευρώ τον μήνα μεικτά, από τα 586,08 ευρώ (αύξηση 11%). Αντίστοιχα, το κατώτατο ημερομίσθιο αυξήθηκε από την 1η Φεβρουαρίου στα 29,04 ευρώ την ημέρα μεικτά, από τα 26,18 ευρώ (αύξηση 11%). Παράλληλα, ο υποκατώτατος μισθός καταργήθηκε και ο κατώτατος μισθός και για τους νέους έως 25 ετών αυξήθηκε από τα 510,95 ευρώ σε 650 ευρώ τον μήνα (αύξηση 27%). Ομοίως, το υποκατώτατο ημερομίσθιο καταργήθηκε. Έτσι το ενιαίο κατώτατο ημερομίσθιο αυξήθηκε στα 29,04 ευρώ την ημέρα μεικτά.

Παρά τις αντιδράσεις των εργοδοτικών φορέων που έχουν προσφύγει στο ΣτΕ, με βάση την αύξηση του κατώτατου μισθού, σύμφωνα με εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας, αναπροσαρμόστηκαν αναλογικά και οι διαμορφωμένες τριετίες.

Στο τέλος του μήνα η αύξηση αυτή φάνηκε κατά ένα μέρος, καθώς τα στοιχεία έδειξαν ότι τον Φεβρουάριο ο μέσος μισθός της πλήρους απασχόλησης ανήλθε σε 1.182,39 ευρώ μεικτά. Τον αμέσως επόμενο μήνα, η αύξηση ήταν σημαντικότερη. Ο μέσος μισθός της πλήρους απασχόλησης τον Μάρτιο αυξήθηκε σε 1.200,29.

Για να έρθουν τα τελευταία στοιχεία του ΕΦΚΑ, για τον Απρίλιο, που δείχνουν ότι ο μέσος μισθός της πλήρους απασχόλησης έπεσε ξανά στα 1.170,73 ευρώ μεικτά.

Αρχή διαπραγμάτευσης

Όπως και να έχει πάντως η δικαστική απόφαση αναμένεται να εκδοθεί το επόμενο διάστημα. Την ίδια ώρα ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης έχει ήδη απευθύνει πρόσκληση προς τους κοινωνικούς εταίρους να ξεκινήσουν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις για τη σύναψη νέας Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας για το 2020, καθώς η ισχύς της σημερινής σύμβασης εκπνέει στο τέλος Δεκεμβρίου.

Στην πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν αναφέρεται πως η επόμενη αύξηση στους κατώτατους μισθούς και τα ημερομίσθια θα πραγματοποιηθεί μετά τον Ιούνιο του 2020 και αφού προηγηθεί μια διαδικασία διαβούλευσης που θα ξεκινήσει τον Φεβρουάριο του 2020. Και μάλιστα η ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε να διενεργήσει μια αξιολόγηση της ελάχιστης αύξησης των μισθών και να βελτιώσει την υπάρχουσα βάση πληροφόρησης.

Αναφέρεται ακόμη ότι οι αρχές ανέλαβαν τη δέσμευση να συνεχίσουν την παρακολούθηση της εξέλιξης της αγοράς εργασίας και των μισθών και προτίθενται να προβούν σε επαναξιολόγηση της πρόσφατης αύξησης του κατώτατου μισθού κατά 10,9% τον Φεβρουάριο του 2019

Χάνουν το 20% των εισφορών τους οι ασφαλισμένοι

Το νέο ασφαλιστικό έφερε μαζί του αρκετές αξιοσημείωτες αλλαγές. Συγκεκριμένα κερδισμένοι θα είναι οι τρεις κατηγορίες ασφαλισμένων και συνταξιούχων κύριων συντάξεων, οι οποίοι έχουν πάνω από 30 συντάξιμα έτη.

Την ίδια ώρα, επιστημονική μελέτη οδηγείται στο συμπέρασμα ότι έως και το 20% των εισφορών που έχουν καταβάλει στη διάρκεια του ασφαλιστικού τους βίου χάνουν οι υψηλόμισθοι του ιδιωτικού τομέα με τα σημερινά ποσοστά αναπλήρωσης των συντάξεων. Οι τρεις κατηγορίες οι οποίες θα ευνοηθούν με την αύξηση των ποσοστών αναπλήρωσης των συντάξεων – ενώ θα πάρουν και αναδρομικά – είναι οι εξής:

● Όσοι συνταξιοδοτηθούν από την ψήφιση του νόμου και μετά (Ιανουάριος 2020) και θα έχουν υπολογισμό σύνταξης με καλύτερους συντελεστές ανταποδοτικής σύνταξης.

● Όσοι έχουν συνταξιοδοτηθεί από 13/5/2016 ως και την ψήφιση του νέου νόμου που θα έχουν επανυπολογισμό της κύριας σύνταξης με τους νέους συντελεστές και θα πάρουν την επιπλέον διαφορά που θα προκύψει αναδρομικά από 4 Οκτωβρίου 2019.

● Ο παλιοί συνταξιούχοι που είχαν ήδη επανυπολογισμό με τα παλιά ποσοστά του νόμου Κατρούγκαλου και τώρα θα έχουν εκ νέου υπολογισμό της σύνταξης με καλύτερους συντελεστές.

Επισημαίνεται ότι οι νέοι συνταξιούχοι, των οποίων η σύνταξη υπολογίστηκε με βάση τα νέα, αντισυνταγματικά πλέον, ποσοστά αναπλήρωσης του νόμου Κατρούγκαλου, εκτιμώνται σε περίπου 110.000. Σε αυτούς, από την ημέρα δημοσίευσης της απόφασης (4/10/2019), θα πρέπει να εφαρμοστούν νέα, αναλογικότερα και δικαιότερα ποσοστά αναπλήρωσης.

Οι δικαστές του Συμβουλίου Επικρατείας προσδιόρισαν την αντισυνταγματικότητα κυρίως στις μεγάλες συντάξεις και στους συνταξιούχους που έχουν πολλά χρόνια εργαστεί και φθάνουν στο ανώτατο πλαφόν αναπλήρωσης 46,8% για 42 χρόνια ασφάλισης. Με την απόφαση ανοίγει ο δρόμος για αυξήσεις στους συντελεστές αναπλήρωσης προκειμένου να ενισχυθεί η ανταποδοτική σχέση εισφορών – παροχών.

Κομβικό σημείο των αποφάσεων αποτελεί η επισήμανση ότι δεν έχουν αναδρομική ισχύ. Το δικαστήριο χάραξε «κόκκινη γραμμή» όσον αφορά την αναδρομικότητα της ισχύος των αποφάσεων, κρίνοντας ότι οι συνέπειές τους πρέπει να αρχίσουν από την ημέρα της δημοσίευσής τους (4/10/2019).

Είναι αξιοσημείωτο ότι σήμερα η ανταποδοτικότητα είναι στο 46,80% για 42 χρόνια ασφάλισης, δηλαδή δεν φτάνει ούτε στο μισό του συντάξιμου μισθού. Στον αντίποδα υπάρχουν ασφαλισμένοι με λιγότερα έτη ασφάλισης και χαμηλές αποδοχές, οι οποίοι μπορούν να πετύχουν ποσοστό αναπλήρωσης άνω του 107% του μισθού τους λαμβάνοντας και την εθνική σύνταξη των 384 ευρώ.

Τονίζεται ότι στο προωθούμενο ασφαλιστικό νομοσχέδιο θα περιλαμβάνεται αύξηση των ποσοστών αναπλήρωσης για όσους εργάζονται για περισσότερα από 30 έτη, προκειμένου να συμμορφωθεί πλήρως με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η εν λόγω αύξηση, που θα επηρεάσει εκατοντάδες χιλιάδες συντάξεις – παλαιές, νέες και εκκρεμείς –, θα έχει αναδρομική ημερομηνία έναρξης στις 4 Οκτωβρίου 2019.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το σενάριο που επιλέγεται είναι να αυξηθούν οι σημερινοί συντελεστές του νόμου Κατρούγκαλου κατά 8%-10% μετά τα 30 έτη ασφάλισης, όπου και παρατηρούνται οι μεγαλύτερες μειώσεις συντάξεων ανεξαρτήτως μισθού, σε σχέση με τα ποσά συντάξεων πριν από τον Νόμο 4387/2016.

Η αύξηση θα είναι κλιμακωτή όσο αυξάνονται τα συντάξιμα έτη. Δηλαδή το κέρδος από τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης θα κλιμακώνεται όσο προστίθενται έτη πληρωμένων εισφορών πάνω από την 30ετία, με την ανταποδοτικότητα να φτάνει για 40ετία στα επίπεδα του 50%, έναντι 42,80% σήμερα.

Θα πτωχεύουμε α λα αμερικανικά

Νέο, μόνιμο και πιο αυστηρό το πλαίσιο που θα αντικαταστήσει τον Νόμο Κατσέλη – Δύο οι επιλογές όσων θέλουν να αντιμετωπίσουν τις κόκκινες οφειλές τους

Την αμερικανική συνταγή σχεδιάζει να ακολουθήσει η κυβέρνηση στο νέο πτωχευτικό πλαίσιο που επεξεργάζεται και προτίθεται να ολοκληρώσει προκειμένου να τεθεί σε ισχύ έως το ερχόμενο καλοκαίρι. Το σχέδιο βασίζεται σε Ευρωπαϊκή Οδηγία που ψηφίστηκε τον περασμένο Ιούνιο για την αφερεγγυότητα των φυσικών προσώπων και θα προβλέπει την πτώχευση και των νοικοκυριών.

Μέχρι σήμερα στη χώρα δεν υπάρχει ενιαίο πτωχευτικό δίκαιο για τα φυσικά πρόσωπα και νοικοκυριά όπως σε άλλες χώρες της Ε.Ε. και τις ΗΠΑ, εκτός από τις διατάξεις για την προστασία της πρώτης κατοικίας, που το επόμενο διάστημα θα καταργηθούν. Το νέο πλαίσιο θα αντικαταστήσει το νόμο Κατσέλη, θα έχει μόνιμο και ολιστικό χαρακτήρα και θα δίνει την ευκαιρία για μια «νέα αρχή» σε οφειλέτες φυσικά πρόσωπα, ωστόσο θα είναι αυστηρότερο από τις ρυθμίσεις που ισχύουν και με συντομότερες διαδικασίες.

Το νέο πλαίσιο υπό προϋποθέσεις θα δίνει δύο επιλογές σε όσους θέλουν να αντιμετωπίσουν τις κόκκινες οφειλές τους τις οποίες θα αναλαμβάνει να διεκπεραιώνει διαχειριστής: είτε τη ρύθμιση των χρεών του οφειλέτη με βιώσιμο τρόπο, είτε την κήρυξη πτώχευσης η οποία θα περιλαμβάνει τη ρευστοποίηση όλων των περιουσιακών του στοιχείων και εν συνεχεία τις διαγραφές των χρεών του.

Πάντως σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο θα υπάρχει δυνατότητα ένταξης σε πλαίσιο αναδιάρθρωσης του οφειλέτη πριν καταστεί αφερέγγυος πριν από την έναρξη δηλαδή συλλογικών διαδικασιών αφερεγγυότητας οι οποίες συνήθως συνεπάγονται την πλήρη πτωχευτική απαλλοτρίωση της περιουσίας του οφειλέτη.

Θυμίζουμε ότι η πρόβλεψη για προσωπική χρεοκοπία υιοθετήθηκε στις ΗΠΑ πριν από χρόνια για να αντιμετωπίζονται οι οφειλέτες με μεγάλα χρέη που δεν μπορούν να αποπληρώσουν τις οφειλές τους. Η συγκεκριμένη νομοθεσία επιτρέπει σε ιδιώτες υπό προϋποθέσεις να δηλώνουν χρεοκοπία, όρος που αναφέρεται στη νομική διαδικασία που οι οφειλέτες μπορούν να πετύχουν μερική ή ολική ελάφρυνση των χρεών τους.

Στο δικαστήριο ο οφειλέτης παρουσιάζει τη λίστα των πιστωτών του, ενώ ορίζεται διαχειριστής της περιουσίας του. Συχνά στους οφειλέτες επιτρέπεται να διατηρήσουν μέρος της περιουσίας τους και το δικαίωμα χρήσης της κατοικίας τους.