Kλιματική αλλαγή, ευρωπαϊκές αξίες, ψηφιακή μετάβαση, κοινωνική δικαιοσύνη, δημοκρατικό πολίτευμα. Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης – ένα εγχείρημα που εξαγγέλθηκε από την πρόεδρο Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν στις πολιτικές κατευθύνσεις της, αλλά η ιδέα προήλθε από τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν – καλείται να βρει απαντήσεις σε πλήθος ζητήματα που απασχολούν την πορεία της Ένωσης.
Η Κομισιόν παρουσιάζει τις προτάσεις της – αφού έχουν προηγηθεί οι προτάσεις του Ευρωκοινοβουλίου για πλήθος ζητημάτων –, από τις οποίες σίγουρα δεν λείπουν οι αντιρρήσεις και οι διαφοροποιήσεις. Και όλα αυτά με τη Βρετανία εκτός Ε.Ε., ψάχνοντας τα πατήματά της, και τη σύνταξη του νέου ευρωπαϊκού προϋπολογισμού με την απουσία των Βρετανών. 

Οι προτάσεις της Κομισιόν
Στις 19 Ιανουαρίου η Κομισιόν πρότεινε δύο παράλληλους άξονες εργασίας για τις συζητήσεις. 
1. Ο πρώτος επικεντρώνεται στις προτεραιότητες της Ε.Ε. και στο τι θα πρέπει να επιδιώξει η Ένωση. Εν προκειμένω περιλαμβάνονται η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων, μια οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων, η κοινωνική δικαιοσύνη και η ισότητα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός της Ευρώπης, η προώθηση των ευρωπαϊκών αξιών, καθώς και η ενίσχυση των δημοκρατικών θεμελίων της Ένωσης. 
2. Ο δεύτερος άξονας θα πρέπει να επικεντρώνεται στην εξέταση θεμάτων που σχετίζονται με τις δημοκρατικές διαδικασίες και τα θεσμικά ζητήματα, ιδίως του συστήματος των κορυφαίων υποψηφίων και των υπερεθνικών ψηφοδελτίων για τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. 

Πριν από την εκλογή της στην ηγεσία της Κομισιόν η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν είχε δεσμευθεί να προωθήσει σημαντικές θεσμικές αλλαγές, όπως οι υπερεθνικές λίστες υποψηφίων για τις ευρωεκλογές και η εδραίωση της αρχής των κορυφαίων υποψηφίων (Spitzenkandidaten) για την εκλογή νέου προέδρου της Κομισιόν.
«Οι πολίτες πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο όλων των πολιτικών μας. Συνεπώς, επιθυμία μου είναι όλοι οι Ευρωπαίοι να συνεισφέρουν ενεργά στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης και να διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο στον καθορισμό των προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μόνο μαζί μπορούμε να οικοδομήσουμε την Ένωση του αύριο» παρατήρησε η πρόεδρος της Κομισιόν στην τοποθέτησή της για το μέλλον της Ευρώπης. 

Η Κομισιόν αντιλαμβάνεται τη διάσκεψη αυτή ως φόρουμ στο οποίο εφαρμόζεται προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή, όπου έχουν πρόσβαση πολίτες πέρα από τις πρωτεύουσες της Ευρώπης, από κάθε σημείο της Ένωσης. Καλούνται να συμμετάσχουν και άλλα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., τα εθνικά Κοινοβούλια, οι κοινωνικοί εταίροι, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές και η κοινωνία των πολιτών. 
Η Κομισιόν είναι αποφασισμένη να αναλάβει τις πλέον αποτελεσματικές δράσεις, από κοινού με τα άλλα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., ώστε να ενσωματώσει τις ιδέες και τις παρατηρήσεις των πολιτών στη χάραξη των πολιτικών της Ένωσης. Τόσο η Κομισιόν όσο και το Ευρωκοινοβούλιο συμπίπτουν στην εκτίμηση ότι χρειάζεται μία διαβούλευση από τη βάση, στην οποία οι πολίτες θα διατυπώνουν ευθέως τις προτάσεις τους.

Το Eυρωκοινοβούλιο προτείνει συνολικά έξι συνελεύσεις πολιτών με περίπου 200 συμμετέχοντες και αφετηρία την Ημέρα της Ευρώπης στις 9 Μαΐου. Οι συναντήσεις θα μπορούσαν να γίνουν στο περιθώριο καλλιτεχνικών ή αθλητικών εκδηλώσεων, αλλά και σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες. Προς το παρόν πάντως, υπάρχουν διαφωνίες για το ποιος θα συμμετέχει σε αυτή τη διαδικασία. 
Μπορεί η Κοινωνία των Πολιτών να περιλαμβάνεται στο νέο πλαίσιο διαλόγου; Σίγουρα θα συμμετάσχουν τα συνδικάτα και οι οικολογικές οργανώσεις, τη συμμετοχή τους διεκδικούν και οι Εκκλησίες κάθε δόγματος. Στο τέλος δεν φαίνεται να περισσεύει χώρος για τους απλούς πολίτες. Οι εθνικές κυβερνήσεις, τέλος, προκρίνουν ένα πιο λιτό σχήμα, που θα διασφαλίζει την ισοτιμία όλων των θεσμικών οργάνων (Κομισιόν, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Ευρωκοινοβούλιο) και θα ελαχιστοποιεί τη γραφειοκρατία. Παραμένει άγνωστο ποια πρόταση θα επικρατήσει τελικά.

Ο συντονισμός
Ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα είναι ο συντονισμός του όλου εγχειρήματος, διότι οι θεωρίες και τα ευχολόγια είναι σίγουρα ελπιδοφόρα, αλλά στην πράξη η παραγωγή ενός τέτοιου θεσμικού πλαισίου μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη υπόθεση. Το Ευρωκοινοβούλιο θεωρεί αυτονόητο πως δικαιωματικά θα διευθύνει τη Διάσκεψη. 
Πιθανός συντονιστής θα ήταν, σε αυτή την περίπτωση, ο επικεφαλής των Ευρωπαίων Φιλελευθέρων και πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου Γκι Φερχόφσταντ, που θεωρείται καλός ομιλητής και ένθερμος θιασώτης της ενωμένης Ευρώπης, αλλά έχει και πολλούς αντιπάλους, ιδιαίτερα μεταξύ των ευρωσκεπτικιστών και των Ανατολικοευρωπαίων. 
Από την πλευρά τους οι εθνικές κυβερνήσεις προτιμούν μία διεθνώς αναγνωρισμένη και δημοφιλή προσωπικότητα, που θα είναι αποδεκτή από όλες τις πολιτικές ομάδες. Πιθανό πρόσωπο – συντονιστής θα μπορούσε να χριστεί ο Μισέλ Μπαρνιέ – αν θα μπορούσαμε να κάνουμε μια πρόβλεψη – ο βασικός διαπραγματευτής ανάμεσα σε Ε.Ε. και Βρετανία, μέχρι την αποχώρησή της.

Εκτάκτως για τον προϋπολογισμό
Η διαπραγμάτευση για τη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της Ε.Ε. την επταετία 2021-2027 εισέρχεται στην τελική ευθεία μετά την απόφαση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ να συγκαλέσει έκτακτη σύνοδο κορυφής στις 20 Φεβρουαρίου, η οποία – σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές – δεν είναι γνωστό πόσο θα κρατήσει. 
Η επιλογή του Μισέλ να συγκαλέσει τη σύνοδο χωρίς να προβλέπει την ημερομηνία λήξης αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες επίτευξης συμφωνίας, δεδομένου ότι θεωρείται βέβαιο πως θα τραβήξει σε χρόνο τις εργασίες της συνόδου με σκοπό μια πολιτική συμφωνία, ειδικά μετά την τρύπα που αφήνει στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό η αποχώρηση της Βρετανίας

Η Κομισιόν έχει προειδοποιήσει τα κράτη – μέλη ότι, εάν δεν βρεθεί συμφωνία μέχρι τον Μάρτιο, τότε θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα για τη χρηματοδότηση ορισμένων κοινοτικών εμβληματικών προγραμμάτων, όπως το Erasmus+ για την ανταλλαγή φοιτητών, σπουδαστών και εκπαιδευτικού προσωπικού, καθώς και για τη νέα μεταναστευτική πολιτική και πολιτική φύλαξης των εξωτερικών συνόρων. 
Τέλος, η εν λόγω διαπραγμάτευση για τα συνολικά 1.100 δισ. είναι καθοριστικής σημασίας και για την Ελλάδα, δεδομένου ότι με βάση την πρόταση της Κομισιόν, που βρίσκεται στο «τραπέζι» του Συμβουλίου της Ε.Ε., η Αθήνα διεκδικεί 35 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027. Τα 19 δισ. ευρώ αφορούν τον τομέα της συνοχής και τα υπόλοιπα 16 δισ. ευρώ τη γεωργία.