Ο Μανώλης Γλέζος, από τους «τελευταίους των Παρτιζάνων», από τους τελευταίους δηλαδή της «Δρακογενιάς» της Εθνικής Αντίστασης και του εμφυλίου, αποτελούσε στα μάτια των νεότερων «ζώσα Ιστορία».

● «Ιστορία» για ευνόητους λόγους.

● «Ζώσα» όχι μόνο επειδή «ξέφυγε» από τις εκτελέσεις και τον θάνατο αναρίθμητες φορές κατά τον πολυκύμαντο βίο του, που ταυτίζεται με τις πιο λαμπρές και ταυτόχρονα τις πιο οδυνηρές σελίδες της πρόσφατης ελληνικής Ιστορίας. Αλλά και διότι παρέμενε παρών και δρούσε στο σήμερα, ανάμεσα σε όλους μας, κουβαλώντας το βαρύ ιστορικό του φορτίο με αίσθηση καθήκοντος απέναντι στις νεότερες γενιές και κυρίως απέναντι στους αγωνιστές συντρόφους που έχασε κατά τις τρεις και κάτι ταραχώδεις δεκαετίες έως τη μεταπολίτευση.

Όρθιος και ακατάβλητος μέχρι πριν από μερικούς μήνες, διατηρούσε βαρύ πρόγραμμα με επισκέψεις σε σχολεία και ομιλίες σε μαθητές, λες και δεν ήταν αρκετά όσα είχε καταφέρει στον 98χρονο μαχητικό βίο του.

Ο Μανώλης Γλέζος ήταν πολλά πράγματα ταυτόχρονα: αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και της αντιδικτατορικής πάλης, πρωταγωνιστής της ΕΑΜικής Αριστεράς, ως εκ τούτου πατριώτης και διεθνιστής έως το τέλος – με τρόπο ανάλογο με αυτόν του Τσε και του Φιντέλ Κάστρο, τους οποίους και συνάντησε προσκεκλημένος στην Κούβα το 1963 –, κομμουνιστής και κοινοτιστής, υπέρμαχος της Άμεσης Δημοκρατίας, μορφή διεθνούς εμβέλειας, συγγραφέας, δημοσιογράφος, πολιτικός, μπροστάρης στη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων από τη θέση του προέδρου του Εθνικού Συμβουλίου για τη Διεκδίκηση των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.

Ο θάνατός του τη Δευτέρα 30 Μαρτίου 2020, στα 98 του χρόνια, ήρθε να επισφραγίσει μία ζωή γεμάτη αγωνιστική δράση, η οποία ξεκίνησε ένδοξα στη νεαρή ηλικία των 19 ετών με μια εμβληματική ενέργεια, σύμβολο αντίστασης στη ναζιστική κατοχή, που συγκλόνισε όλη την Ευρώπη.

Ο Μανώλης Γλέζος και ο φίλος του Αποστόλης Σάντας, τη νύχτα της 30ής προς την 31η Μαΐου του 1941, κατέβασαν τη σημαία του Γ’ Ράιχ από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Η διαδρομή που διέτρεξε έκτοτε ήταν αυτή της πρώτης γραμμής του αγώνα και της πολιτικής πράξης. Παρότι ήδη είχε καταστεί σύμβολο και πρότυπο αγωνιστή, δεν έμεινε εκεί.

Πολιτική δράση και διώξεις

Από τον αγώνα ενάντια στην ιταλική κατοχή της Δωδεκανήσου στα 17 του χρόνια, πέρασε στον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης ενάντια στη ναζιστική κατοχή μέσα από τις οργανώσεις της Νεολαίας (ΟΚΝΕ, ΕΑΜ Νέων, ΕΠΟΝ). Έναν χρόνο μετά το κατέβασμα της χιτλερικής σημαίας από την Ακρόπολη, τον Μάρτιο του 1942, συνελήφθη από τις γερμανικές δυνάμεις και οδηγήθηκε στις φυλακές Αβέρωφ, όπου βασανίστηκε με αποτέλεσμα τη βλάβη της υγείας του (φυματίωση), εξαιτίας της οποίας αφέθηκε ελεύθερος.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της Κατοχής ο Μανώλης Γλέζος έδρασε μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ και του ΚΚΕ και συνελήφθη και φυλακίστηκε τρεις φορές από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς κατακτητές. Μετά την απελευθέρωση εργάστηκε στον «Ριζοσπάστη» αρχικώς ως συντάκτης και στη συνέχεια ως αρχισυντάκτης και διευθυντής έκδοσης.

Τον Μάρτιο του 1948, στο πλαίσιο των εμφυλιακών διώξεων, συλλαμβάνεται για τις πολιτικές του πεποιθήσεις λαμβάνοντας δύο καταδίκες σε θάνατο, οι οποίες δεν εκτελέστηκαν λόγω της διεθνούς κατακραυγής – στο πλευρό του τάχθηκαν μεταξύ άλλων προσωπικότητες όπως ο Σαρλ Ντε Γκωλ και ο Πικάσο.

Το 1951 εκλέχθηκε βουλευτής της ΕΔΑ μέσα από τη φυλακή και μετά την αποφυλάκισή του εκλέχθηκε μέλος της Δ.Ε. της ΕΔΑ, ενώ στη συνέχεια, το 1956, ανέλαβε διευθυντής της «Αυγής», εφημερίδας τότε της ΕΔΑ. Στα τέλη του 1958 συνελήφθη με την κατηγορία περί κατασκοπείας υπέρ της ΕΣΣΔ με τη δίκη του να διεξάγεται στο Τακτικό Στρατοδικείο Αθηνών. Ήταν στην ουσία μια πολιτική δίκη, η οποία ξεσήκωσε εκ νέου διεθνείς αντιδράσεις – αυτή τη φορά παρεμβαίνουν υπέρ του προσωπικότητες όπως ο Σαρτρ και ο Καμύ.

Τον Αύγουστο του 1961 εκλέχθηκε μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ και στις εκλογές του Οκτωβρίου την ίδια χρονιά έγινε δεύτερη φορά βουλευτής της ΕΔΑ, ξανά μέσα από τη φυλακή. Το 1962 αποφυλακίστηκε ενώ το 1963 τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης Λένιν από τη Σοβιετική Ένωση.

Με την κήρυξη της δικτατορίας στις 21 Απριλίου 1967 συνελήφθη και κρατήθηκε για τέσσερα χρόνια διαδοχικά στου Γουδή, το Πικέρμι, στη Γενική Ασφάλεια (Χωροφυλακής), τη Γυάρο, το Παρθένι Λέρου και τέλος στον Ωρωπό, απ’ όπου απελευθερώθηκε το 1971 ύστερα από γενική αμνηστία. Εν τω μεταξύ το 1968 αποχώρησε από το ΚΚΕ ύστερα από τη δημόσια καταδίκη της εισβολής της ΕΣΣΔ στην Τσεχοσλοβακία.

Ο Μανώλης Γλέζος, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, των μετεμφυλιακών χρόνων και της δικτατορίας, πέρασε 16 χρόνια συνολικά σε φυλακές και εξορίες, και καταδικάστηκε 28 φορές, από τις οποίες τις τρεις φορές σε θάνατο. Τα παραπάνω αποτελούν επιγραμματικούς και ενδεικτικούς μόνο σταθμούς της πορείας του μέχρι την πτώση της χούντας.

Μετά τη χούντα

Μετά τη Μεταπολίτευση εργάστηκε για την ανασυγκρότηση της ΕΔΑ, της οποίας διετέλεσε γραμματέας έως το 1985 και πρόεδρος από το 1985 έως το 1989. Παράλληλα συνεργάστηκε με το ΠΑΣΟΚ σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις. Το 1981 εκλέχτηκε βουλευτής Αθηνών, το 1984 ευρωβουλευτής και το 1985 βουλευτής Β’ Πειραιά.

Στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές του 1986 εξελέγη κοινοτάρχης στη γενέτειρά του την Απείρανθο Νάξου, εισάγοντας τον θεσμό της Άμεσης Δημοκρατίας στη λήψη και την εκτέλεση των αποφάσεων.

Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2002 κατήλθε επικεφαλής του συνδυασμού «Ενεργοί Πολίτες» για τη Νομαρχία Αθηνών – Πειραιώς, που υποστηρίχθηκε από τον Συνασπισμό, και εξελέγη νομαρχιακός σύμβουλος. Με τους «Ενεργούς Πολίτες» συμμετέχει στη διαμόρφωση του συμμαχικού ΣΥΡΙΖΑ από το 2004 και μετά.

Το 2012, στις διπλές εκλογές της 6ης Μαΐου και της 17ης Ιουνίου, εκλέχθηκε βουλευτής Επικρατείας με τον ΣΥΡΙΖΑ και στη συνέχεια, το 2014, ευρωβουλευτής πάλι με τον ΣΥΡΙΖΑ, με στόχο να προωθήσει το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων στην Ελλάδα, έχοντας δεσμευτεί ότι θα μείνει στη θέση αυτή για έναν χρόνο. Τον Φεβρουάριο του 2015 διαφώνησε με τη συμφωνία της κυβέρνησης με την τρόικα, ζήτησε συγγνώμη από τον ελληνικό λαό και, λίγους μήνες μετά, παραιτήθηκε από ευρωβουλευτής και διαχώρισε τη θέση του από την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο Μανώλης Γλέζος κηδεύτηκε την Τετάρτη 1 Απριλίου σε κλειστό κύκλο, με θρησκευτική τελετή από τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο.