«Κι αν στολίσεις τον γάιδαρο, για άλογο δεν περνιέται» λέει ο σοφός ελληνικός λαός, μια παροιμία που φαίνεται να ταιριάζει γάντι στην κυβέρνηση. Μετά τα χειροκροτήματα για την επιτυχία του σχεδίου απέναντι στον κορωνοϊό και τη χρησιμοποίηση των διθυραμβικών κριτικών από τον ξένο Τύπο, η προσγείωση στην πραγματικότητα μοιάζει επώδυνη.

Η επικοινωνιακή διαχείριση της υγειονομικής κρίσης ήταν ομολογουμένως άριστη από την κυβέρνηση, αλλά μαζί με τη χαλάρωση των μέτρων έρχεται και η αναπόφευκτη επιστροφή στον… έξω κόσμο, που μοιάζει πιο απορρυθμισμένος από ποτέ.

Αν και ο Χρήστος Σταϊκούρας σε συνέντευξη που έδωσε την Τετάρτη αποκάλυψε ότι τα έσοδα κινήθηκαν σε ικανοποιητικά επίπεδα για τα δεδομένα του «κλειδώματος» και της ύφεσης («τον Απρίλιο είχαμε συρρίκνωση, αλλά όχι κατάρρευση» είπε χαρακτηριστικά), είναι σίγουρο πως θα χρειαστεί ένα πολύ καλά μελετημένο κυβερνητικό σχέδιο για την επόμενη μέρα.

Το βάρος μοιάζει να πέφτει στο υπουργείο Εργασίας, καθώς πληθαίνουν οι καταγγελίες για εργασιακή ζούγκλα που… φούντωσε με αφορμή τον κορωνοϊό. Οι πιο προφανείς κλάδοι στους οποίους αναμένεται κατάρρευση είναι η εστίαση (ήδη ζητείται ευελιξία στην αναστολή των συμβάσεων) και ο τουρισμός.

Ειδικά στον δεύτερο δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο το κυβερνητικό σχέδιο στήριξης και τα μοναδικά κάπως αισιόδοξα μηνύματα έρχονται αυτή τη στιγμή μόνο από τη βόρεια Ελλάδα, που ελπίζει στους Βαλκάνιους τουρίστες.

«Ποτίζετε ένα φυτό που δεν υπάρχει πλέον, το λεφτόδεντρο, που μαράθηκε οριστικά το 2015 και όσο λίπασμα και να θέλετε να του προσθέσετε δεν πρόκειται να πετάξει βλαστάρι» είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη Βουλή απευθυνόμενος στον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα και δίνοντας το στίγμα της πολιτικής αντιπαράθεσης που πρόκειται να ακολουθήσει από εδώ και στο εξής.

Αναφερόμενος στο μαξιλάρι υποστήριξε πως «δημιουργήθηκε ρητορικά για να αποκοιμηθεί πάνω του η κοινή γνώμη, γιατί έτσι βαφτίστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση το δημόσιο ταμείο».

Η πίεση που δέχεται το Μαξίμου από παράγοντες της αγοράς και της οικονομίας για επανεκκίνηση είναι ισχυρή, γι’ αυτό θα πρέπει να βρει γρήγορα λύση στην εξίσωση με βασικό ζητούμενο πάντα το να μην χρειαστεί να ανακοινωθεί επιστροφή στο «κλείδωμα», επειδή η κατάσταση με τον κορωνοϊό δεν θα είναι διαχειρίσιμη.

Στον τομέα της οικονομίας και της εργασίας η «γαλάζια» κυβέρνηση πρέπει να αντιμετωπίσει με πειστικό τρόπο το σκληρό πρέσινγκ από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος, όπως εκτιμούν κυβερνητικά στελέχη, περιμένει στη γωνία για τον τομέα της Υγείας.

Τζόγος

Δεν είναι γνωστό αν ο Μητσοτάκης είναι τζογαδόρος. Μάλλον το αντίθετο θα έλεγε κάποιος. Ωστόσο στην παρούσα φάση ο Έλληνας πρωθυπουργός μοιάζει να έχει βάλει μια σειρά από μεγάλα στοιχήματα, των οποίων η έκβαση θα κρίνει εν πολλοίς όχι μόνο την από εδώ και στο εξής πορεία της κυβέρνησής του, αλλά σε μεγάλο βαθμό και την πορεία της χώρας στη μετά τον κορωνοϊό εποχή.

Τα στοιχήματα αυτά αφορούν όλα τα μήκη και τα πλάτη της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής της χώρας και πολλά από αυτά, αν πάνε στραβά, μπορούν με ευκολία να οδηγήσουν σε ναυάγια τεραστίων διαστάσεων.

Το πρώτο και βασικό στοίχημα αφορά τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων που η κυβέρνηση είχε επιβάλει για τον περιορισμό της πανδημίας του κορωνοϊού στην Ελλάδα.

Καθώς η καραντίνα θεωρείται απολύτως επιτυχημένη, τώρα πια το στοίχημα της κυβέρνησης και του ίδιου του Μητσοτάκη είναι η σταδιακή άρση των μέτρων να μην συνοδευτεί από κάποιο… ατύχημα, δηλαδή από ξαφνική σημαντική αύξηση των κρουσμάτων του κορωνοϊού, η οποία με τη σειρά της θα αυξήσει την πίεση στο σύστημα Υγείας, το οποίο, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα, δεν ενισχύθηκε σε βαθμό τέτοιο ώστε παρόμοια εξέλιξη να μην προβληματίσει την Πολιτεία.

Για την ώρα τα λιγοστά στοιχεία που υπάρχουν δείχνουν ότι οι πολίτες στη συντριπτική πλειονότητά τους παραμένουν… πιστοί σε γραμμή καραντίνας, ωστόσο είναι ακόμα νωρίς για να βγουν ασφαλή συμπεράσματα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τόσο ο Σωτήρης Τσιόδρας όσο και ο Νίκος Χαρδαλιάς, κυρίως αυτός, επαναλαμβάνουν σε όλους τους τόνους ότι η κυβέρνηση είναι έτοιμη να επαναφέρει περιορισμούς αν… ξεφύγουν τα πράγματα.

Σε πλήρη συνάρτηση με τη σταδιακή άρση της καραντίνας βρίσκεται και το δεύτερο μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης, που δεν είναι άλλο από την επανεκκίνηση της οικονομίας, η οποία επί σχεδόν δυο μήνες είχε μπει στον πάγο λόγω της πανδημίας. Ωστόσο, το συγκεκριμένο στοίχημα είναι πολυπαραγοντικό, επομένως κάθε πρόβλεψη μπορεί να θεωρηθεί από παρακινδυνευμένη έως… εκτός πραγματικότητας.

Η δυστοκία της κυβέρνησης να καταλήξει στο μέγεθος της ύφεσης (αν και σε μεγάλο βαθμό λογική, καθώς η κατάσταση είναι δυναμική) αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό και άλλες δυσκολίες που βρίσκονται μπροστά της – και, δυστυχώς, αναπόφευκτα και μπροστά μας –, για τις οποίες ακόμα δεν υπάρχει ένας σαφής προσανατολισμός για το τι μέλλει γενέσθαι.

Για παράδειγμα μπορεί ο Μητσοτάκης να στέλνει θετικά μηνύματα σχετικά με το άνοιγμα της εστίασης την 1η Ιουνίου, ωστόσο κάτι τέτοιο εξαρτάται απολύτως από την πορεία της σταδιακής άρσης των περιοριστικών μέτρων, ενώ ακόμα πιο σύνθετη είναι η συνάρτηση που αφορά τον τουρισμό, τη «βαριά βιομηχανία» της Ελλάδας.

Τα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό κάθε άλλο παρά θετικά μπορούν να χαρακτηριστούν. Στη Γερμανία ο υπουργός Εξωτερικών αναρωτιέται για ποιο λόγο να πάει κανείς διακοπές στο εξωτερικό αν είναι να περάσει κάποιες ημέρες σε καραντίνα, στην Ιταλία ο Κόντε καλεί τους συμπατριώτες του να κάνουν διακοπές… εσωτερικού και στη Γαλλία ο Μακρόν μιλάει για περιορισμένη καλοκαιρινή άδεια σε όλους.

Την ίδια στιγμή διάφορα πρακτικά ζητήματα, όπως ένα πιθανό πιστοποιητικό ανόσιας και κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης σε παραλίες, ακόμη παραμένουν νεφελώδη. Και όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι τόσο η Ελλάδα όσο και χώρες από τις οποίες προέρχεται ο κύριος όγκος των τουριστών δεν θα υποτροπιάσουν σε νέο κύμα της επιδημίας.

Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και το ότι η κυβέρνηση συνεχίζει να δέχεται σφοδρή κριτική για τον τρόπο τον οποίο επέλεξε να στηρίξει επιχειρήσεις και εργαζόμενους κατά τη διάρκεια του lockdown.

Ξεπερνώντας τρανταχτά παραδείγματα όπως το σκανδαλώδες πρόγραμμα τηλεκατάρτισης των επαγγελματιών επιστημόνων ή την ανυπαρξία μέτρων στήριξης των εργαζόμενων στον χώρο του πολιτισμού (η οποία προκάλεσε σφοδρή κριτική τόσο στην ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού όσο και προσωπικά στον πρωθυπουργό) η αλήθεια είναι ότι η προσέγγιση της κυβέρνησης έχει δεχθεί αρνητικά σχόλια τόσο από την αντιπολίτευση όσο και από μερίδα των ωφελουμένων, οι οποίοι χαρακτήρισαν ανεπαρκή τα μέτρα που έχουν ληφθεί έως τώρα, επικρίνοντας τη λογική του Σταϊκούρα ότι κρατάμε χρήματα για πιθανό νέο μεγάλο κύμα της πανδημίας από το φθινόπωρο και μετά.

Αλλαγή ατζέντας

Στο πλαίσιο αυτό ο Μητσοτάκης εμφανίζεται να βάζει το τρίτο στοίχημα της περιόδου, που είναι μια σταδιακή φυγή προς τα εμπρός και αναπροσαρμογή της ατζέντας σε μετα-κορωνοϊκα δεδομένα.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο πρωθυπουργός, από τις πρώτες κιόλας ημέρες της σταδιακής άρσης των περιοριστικών μέτρων, έστειλε το μήνυμα ότι η κυβέρνηση ξαναπαίρνει μπρος και ετοιμάζεται για πλούσιο νομοθετικό έργο κρατώντας τη Βουλή σε κανονική λειτουργία μέσα στο καλοκαίρι.

Η αναφορά Μητσοτάκη σε 26 νομοσχέδια, τα οποία θα έρθουν προς ψήφιση μέσα στους επόμενους μήνες και μέχρι να φύγει το καλοκαίρι, στέλνει το σαφές μήνυμα ότι η κυβέρνηση δείχνει αποφασισμένη να αφήσει το κεφάλαιο κορωνοϊός πίσω της και ακόμα και με τις νέες συνθήκες που η πανδημία δημιούργησε να δείξει ότι είναι έτοιμη να συνεχίσει το έργο της.

Η πρακτική αυτή βέβαια εμπεριέχει τον κίνδυνο να ανατραπεί από τα… επιδημιολογικά δεδομένα, όπως λέει και ο καθ’ ύλην αρμόδιος Σωτήρης Τσιόδρας, αλλά και να σφυρίξει λήξη στον πολιτικό πολιτισμό και στον συναινετικό λόγο που υιοθέτησε η αντιπολίτευση στη διάρκεια της καραντίνας.

Από την άλλη πλευρά διάφορες κινήσεις της κυβέρνησης και του ίδιου του Μητσοτάκη μοιάζουν να στέλνουν μηνύματα ότι η Ν.Δ. επιδιώκει σταδιακή όξυνση του πολιτικού κλίματος, καθώς οι δημοσκοπήσεις τη φέρνουν κυρίαρχη έναντι των κομμάτων της αντιπολίτευσης.

Ούτε είναι τυχαίο το γεγονός ότι η κυβέρνηση, μια δεκαετία μετά το τραγικό γεγονός, ανακινεί ζήτημα Marfin και μάλιστα με τον πλέον επίσημο τρόπο.

Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης έχει δώσει εντολή για το άνοιγμα του φακέλου της υπόθεσης, ενώ ο ίδιος ο Μητσοτάκης όχι μόνο έκανε αναφορά, από το βήμα της Βουλής, στο τραγικό περιστατικό, αλλά ανακοίνωσε ότι θα τοποθετηθεί τιμητική πλακέτα στο μοιραίο κτήριο της οδού Σταδίου, καλώντας τους υπόλοιπους πολιτικούς αρχηγούς να παρευρεθούν στην τελετή.

«Τις επόμενες ημέρες η Πολιτεία θα τιμήσει τη μνήμη των ανθρώπων που χάθηκαν. Μία ειδική πλακέτα στο κτήριο της φωτιάς και του μίσους θα πολεμά τη λήθη. Θα μας καλεί σε ενότητα και δημοκρατική επαγρύπνηση. Και θα κρατά ζωντανό το μεγάλο δίδαγμα εκείνης της μέρας με δύο λέξεις: Ποτέ πια!» είπε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός για την ειδική τελετή που θα πραγματοποιηθεί το ερχόμενο Σάββατο στις 12 το μεσημέρι.

Οι κινήσεις αυτές, όπως και η διαρκής κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ, σαν να κρατά ακόμα η Κουμουνδούρου τα ηνία της διακυβέρνησης της χώρας, φαίνεται ότι αποτελούν στρατηγικές επιλογές – στοιχήματα του Μητσοτάκη. Οι στόχοι είναι δύο:

● Από τη μια πλευρά η κυβέρνησή του να δείξει ότι κυριαρχεί επί της πολιτικής ατζέντας την οποία και οδηγεί σε ζητήματα στα οποία (θεωρεί ότι) έχει υπεροχή.

● Από την άλλη να κρατήσει όσο πιο ψηλά γίνεται τη συζήτηση περί πρόωρων εκλογών (την οποία πρέπει να σημειωθεί ότι η ίδια η Ν.Δ. άφησε να ανοίξει) η οποία υποχρεώνει τα κόμματα της αντιπολίτευσης να επανακαθορίσουν τη στρατηγική τους.

Ύφεση και εκλογολογία

Μέσα σε αυτό το κλίμα, τα σενάρια για πρόωρες εκλογές δεν λένε να κοπάσουν, αλλά όλα τα κυβερνητικά στελέχη τα απορρίπτουν μετά βδελυγμίας.

Το δεδομένο της υπόθεσης είναι πως η διαχείριση της κρίσης, όπως συνέβη και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, εκτίναξε τα ποσοστά του Μητσοτάκη, ο οποίος ωστόσο, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν, θα κληθεί να διαχειριστεί φέτος τη μεγαλύτερη ύφεση στην Ευρώπη:

Το ΑΕΠ προβλέπεται να υποχωρήσει 9,7% φέτος, έναντι υποχώρησης 7,7% στην Ευρωζώνη και 7,4% στο σύνολο της Ε.Ε., το ποσοστό της ανεργίας θα αυξηθεί στο 19,9% και οι ιδιωτικές επενδύσεις θα υποστούν σοκ, μιας και θα υποχωρήσουν κατά 30%.

Έτσι η εκλογολογία κάθε άλλο παρά θα κοπάσει, αφού είναι πολλοί οι οπαδοί της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες, καθώς η ύφεση θα είναι γενικευμένη σε όλη την Ευρώπη. Το σοκ χαρακτηρίστηκε από τον αρμόδιο επίτροπο «άνευ προηγουμένου μετά τη Μεγάλη Ύφεση του 1929», αλλά η Ελλάδα το 2021 θα έχει, σύμφωνα με την Κομισιόν, ανάκαμψη κατά 7,9%, ενώ η αύξηση στην Ευρωζώνη θα είναι 6,3% και στην Ε.Ε. 6,1%.

Στο Μαξίμου, πάντως, επιχειρούν να διατηρήσουν την αισιοδοξία τους προβάλλοντας τη στρατηγική επιστροφής στην κανονικότητα, η οποία περιλαμβάνει και νομοθετικό έργο, αλλά και την υπόθεση Novartis.

Βέβαια, το περιβαλλοντικό νομοσχέδιο του Κωστή Χατζηδάκη κατάφερε να προκαλέσει πλήθος αντιδράσεων, με την αντιπολίτευση και φορείς να καταγγέλλουν ότι πέρασε στη ζούλα με αφορμή τον κορωνοϊό ρυθμίσεις για τις δασικές εκτάσεις και για την ανεμπόδιστη οικοδομική δραστηριότητα σε δασικά και αναδασωτέα.