search
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 07:14
MENU CLOSE

Διάλογος αντί για σύρραξη…

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ

τεύχος 1990
12-10-2017
12.10.2017 03:00
sp1210espana.jpg

 

Οι διεθνείς πιέσεις υποχρεώνουν Ραχόι – Πουτζντεμόν να καθίσουν στο τραπέζι, έστω με βαριά καρδιά

Όταν ο Μαριάνο Ραχόι δήλωνε ότι το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία που διοργάνωνε η καταλανική κυβέρνηση δεν επρόκειτο να γίνει, ουσιαστικά ποντάριζε στην τύχη. Η Καταλωνία προχώρησε τελικά στη διεξαγωγή ενός αντισυνταγματικού, σύμφωνα με τη Μαδρίτη, δημοψηφίσματος, αλλά η αντίδραση του Ραχόι έριξε την Ισπανία στη χειρότερη συνταγματική κρίση που έχει αντιμετωπίσει η χώρα από την απόπειρα πραξικοπήματος το 1981.

Καθώς η αστυνομία χρησιμοποίησε βία για να διώξει πολίτες από εκλογικά κέντρα, οι εικόνες ηλικιωμένων με ματωμένα τα κεφάλια από κλομπ έκαναν τον γύρο του κόσμου προκαλώντας βαρύτατο πλήγμα στην εικόνα της ισπανικής δημοκρατίας.

Η Καταλωνία βρέθηκε στο… παρά ένα της απόσχισης, καθώς ο κυβερνήτης της αυτόνομης περιφέρειας Κάρλες Πουτζντεμόν επέμενε μέχρι την τελευταία στιγμή ότι η καταλανική Βουλή θα προχωρήσει σε μονομερή κήρυξη ανεξαρτησίας. Κάτι που δεν έκανε πράξη τελικά, αφού την Τρίτη έβαλε έναν… αστερίσκο στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, προφανώς για να το «χρησιμοποιήσει» πολιτικά το επόμενο διάστημα.

Ο Πουτζντεμόν πρότεινε στο Κοινοβούλιο να αναστείλει προσωρινά τον νόμο που αφορά τη διαδικασία εφαρμογής του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, ώστε να διεξαχθούν συνομιλίες, κάτι που προκάλεσε απογοήτευση στους οπαδούς της ανεξαρτητοποίησης. Πρώτα, λοιπόν, θα επιδιώξει διαπραγματεύσεις για την εξεύρεση μιας λύσης με τη Μαδρίτη τονίζοντας ότι «αξίζει να γίνει μια προσπάθεια για να αναζητηθεί διεθνής μεσολάβηση».

«Παρενέργειες» για όλους

Η απόσχιση θα ήταν καταστροφή για την Ισπανία. Η χώρα θα έχανε τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της και θα κινδύνευε, σε δεύτερο χρόνο, να απολέσει και την περιφέρεια των Βάσκων. Η Καταλωνία συνεισφέρει το 20,1% του ΑΕΠ της Ισπανίας και συγκεντρώνει το 16% του πληθυσμού της. Η ανεργία των νέων και η γενική ανεργία βρίσκονται σε χαμηλότερα ποσοστά από ό,τι στην υπόλοιπη Ισπανία και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των Καταλανών είναι υψηλότερο από αυτό της υπόλοιπης Ισπανίας, με μ.ό. στα 30.000 ευρώ.

Η απόσχιση, όμως, εκτιμάται ότι θα έβλαπτε και τους Καταλανούς. Παρότι αυτά τα νερά είναι αχαρτογράφητα και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια τι θα συμβεί σε μια τέτοια περίπτωση, η Καταλωνία θα βρισκόταν εκτός Ε.Ε. και Ευρωζώνης. Η ανεξαρτητοποίηση της Καταλωνίας θα υποδαύλιζε αποσχιστικές τάσεις και σε άλλα μέρη της Ευρώπης, αναμφισβήτητα (ξανά) στη Σκωτία αλλά και στη Βόρεια Ιταλία, στην Κορσική, ίσως ακόμη και στη Βαυαρία.

Η θέση της Ε.Ε.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προειδοποίησε ήδη ότι τυχόν νέα κράτη δεν θα έχουν αυτόματα δικαίωμα να ενταχθούν. Η Γαλλία έσπευσε να διαμηνύσει ότι δεν πρόκειται να αναγνωρίσει μια μονομερή κήρυξη ανεξαρτησίας της Καταλωνίας.

Ο οικονομικός και εμπορικός αντίκτυπος μιας απόσχισης θα είναι ιδιαίτερα βαρύς και για την Ισπανία και για την Καταλωνία. Η Μαδρίτη θα έχανε τα 16 δισ. φόρους που εισπράττει από την Καταλωνία και που αποτελούν μια από τις ισχυρότερες αιτίες της δυσαρέσκειας των Καταλανών. Χωρίς την Ισπανία, μια ανεξάρτητη Καταλωνία θα δει άμεσα το κόστος των εξαγωγών της προς την Ε.Ε. να αυξάνεται, αφού θα υπόκεινται σε δασμούς, μια που το νεοδημιουργηθέν κράτος δεν θα αποτελεί μέλος της Ένωσης. Παράλληλα θα αυξηθεί και το κόστος των εισαγόμενων προϊόντων, πράγμα που θα οδηγήσει σε απολύσεις.

Σύμφωνα με τον Ισπανό υπουργό Οικονομικών Λουίς Ντε Γκίντος, «η καταλανική οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 25% – 30%». Εκτός όλων των άλλων, «θα προκύψει ζήτημα και με το χρέος της Καταλωνίας, που είναι από τα υψηλότερα της Ισπανίας» και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα αντιμετωπιστεί σε περίπτωση απόσχισης.

Διάλογος για να κερδίσει χρόνο

Για όλους αυτούς τους λόγους ο Κάρλες Πουτζντεμόν δεν φαίνεται να έχει ακλόνητα επιχειρήματα υπέρ της ανεξαρτησίας. Ούτε μπορεί να επικαλεστεί ξεκάθαρη εντολή, αφού πέρασε τους νόμους για τη διαδικασία του δημοψηφίσματος με μικρή πλειοψηφία. Οι νόμοι αυτοί, σύμφωνα με την ισπανική κυβέρνηση, δεν έχουν νομική υπόσταση. Έτσι την Τρίτη αποφάσισε να κερδίσει πολιτικό χρόνο κι επέλεξε τον διάλογο αντί της μονομερούς ανακήρυξης της ανεξαρτησίας.

Πριν από το δημοψήφισμα οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι το ποσοστό των Καταλανών που επιθυμούν την απόσχιση βρίσκεται στο 40% με 45%. Στο δημοψήφισμα υπέρ της απόσχισης ψήφισε το 89,3% του περίπου 43% των Καταλανών, καθώς οι υποστηρικτές της παραμονής στην Ισπανία φαίνεται να επέλεξαν να μην πάνε καν να ψηφίσουν.

Το σημαντικότερο είναι ότι το δημοψήφισμα διεξήχθη χωρίς να έχει προηγηθεί η αρμόζουσα συζήτηση και χωρίς να έχουν εξηγηθεί στους πολίτες όλες οι πλευρές και οι συνέπειες μιας ενδεχόμενης ανακήρυξης ανεξαρτησίας. Ο Πουτζντεμόν κατηγορείται ότι προσέφερε μια υπεραπλουστευμένη εκδοχή, χωρίς να ενημερώσει για τα κόστη της ανεξαρτησίας ή για το πώς ακριβώς θα γίνει.

Στην περίπτωση που το Κοινοβούλιο της Καταλωνίας προχωρούσε την Τρίτη σε μονομερή ανακήρυξη ανεξαρτησίας, ο Ραχόι θα αντιδρούσε με την ανάκληση, τουλάχιστον εν μέρει, της αυτονομίας της Καταλωνίας.

Θα μπορούσε να το κάνει μέσω του άρθρου 155 του ισπανικού συντάγματος, που επιτρέπει στη Μαδρίτη να αναλάβει τη διοίκηση της Καταλωνίας, να διαλύσει το τοπικό Κοινοβούλιο και να θέσει υπό τον έλεγχό της τα οικονομικά και την αστυνομία της περιοχής. Επίκληση του συγκεκριμένου άρθρου δεν έχει γίνει ποτέ έως τώρα. Ο βασιλιάς της Ισπανίας εκτιμάται ότι «έστειλε σήμα» προς αυτή την κατεύθυνση όταν επέκρινε τις καταλανικές αρχές για «ανεπίτρεπτη απιστία» στο δημοκρατικό κράτος και ζήτησε να τηρηθεί η συνταγματική τάξη.

Αλλά και η δήλωση Ραχόι στην εφημερίδα «Die Welt» ότι «η Ισπανία δεν θα χωριστεί και η εθνική ενότητα θα διαφυλαχθεί, θα κάνουμε ό,τι επιτρέπει ο νόμος για να το διασφαλίσουμε» προϊδεάζει για επίκληση του άρθρου 155 που θα άρει την αυτονομία της Καταλωνίας.

Ξεπέρασε την κόκκινη γραμμή

Ανεξάρτητα από τη νομιμότητα ή όχι μιας απόσχισης, κάθε φορά που η επιθυμία για ανεξαρτητοποίηση κάποιας περιοχής φθάσει σε κρίσιμο σημείο οι κυβερνήσεις έχουν μόνο τρεις τρόπους για να τη διαχειριστούν: Είτε να την πατάξουν είτε να υποκύψουν είτε να διαπραγματευτούν, γνωρίζοντας πάντα ότι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων μπορεί τελικά να είναι η απόσχιση.

Ο Ραχόι αρχικώς επιχείρησε να μπλοκάρει τους Καταλανούς εθνικιστές στα δικαστήρια και την 1η Οκτωβρίου κατέφυγε στη βία, με αποτέλεσμα σοκαριστικές εικόνες που δικαιολογημένα προκάλεσαν τη διεθνή κατακραυγή. Η απόφασή του αυτή δεν ήταν μόνο ένα επικοινωνιακό «δώρο» στους εθνικιστές, αλλά, το σημαντικότερο, ξεπέρασε μια κόκκινη γραμμή. Η επιθετικότητα απέναντι σε πλήθη ειρηνικών πολιτών, ακόμα κι αν η πρόθεση του πρωθυπουργού είναι η διατήρηση της νομιμότητας, δεν γίνεται δεκτή στις δυτικές δημοκρατίες.

Η Ευρώπη προειδοποίησε εξ αρχής ότι, αν ο Πουτζντεμόν ανακηρύξει τελικώς την ανεξαρτησία της Καταλωνίας, κάτι που δεν έκανε τελικά την Τρίτη, ύστερα από πιέσεις που άσκησε ο ίδιος ο πρόεδρος της Ε.Ε. Ντόναλντ Τουσκ, αυτό θα είναι παράτολμο, ανεύθυνο και θα πυροδοτήσει ανεξέλεγκτες εξελίξεις. Εν τω μεταξύ ο Ραχόι δέχεται πιέσεις να αντισταθεί στον… πειρασμό και να μην συλλάβει τους Καταλανούς ηγέτες ούτε, σε πρώτη τουλάχιστον φάση, να χρησιμοποιήσει το άρθρο 155 του συντάγματος.

Θεωρείται ότι, εδώ που έχει φτάσει το πράγμα, μόνο μια διαπραγμάτευση που θα άρχιζε αμέσως θα μπορούσε να επαναφέρει την ηρεμία. Ήδη ο Πουτζντεμόν επέλεξε την Τρίτη τον δρόμο του διαλόγου και έκανε ένα βήμα πίσω στο ζήτημα της μονομερούς ανακήρυξης ανεξαρτησίας.

Πώς δεν θα σπάσει το σχοινί

Ο «Economist» εκτιμά ότι η πλειονότητα των Καταλανών θα επέλεγε να παραμείνει στην Ισπανία αν της δινόταν:

● Μεγαλύτερη αυτονομία, συμπεριλαμβανομένου του «καυτού» ζητήματος της φορολογίας τους.

● Μεγαλύτερη προστασία για την καταλανική γλώσσα.

● Κάποιου είδους αναγνώριση των Καταλανών ως «έθνους».

Το αντιπολιτευόμενο Σοσιαλιστικό Κόμμα, μάλιστα, έχει προτείνει την ιδέα να μετατραπεί η Ισπανία σε ομοσπονδιακό κράτος.

Οι περισσότεροι υπουργοί της Ισπανίας επιμένουν ότι, μετά και τα γεγονότα της 1ης Οκτωβρίου, θα πρέπει αμέσως να αρχίσουν διαβουλεύσεις. Όμως, σε αυτό το ακραία πολωτικό κλίμα, καμιά από τις δυο πλευρές δεν φαίνεται να εμπιστεύεται την άλλη.

● Η ισπανική κυβέρνηση δήλωσε ότι δεν μπορεί να διαπραγματευτεί με τον Πουτζντεμόν επειδή επέδειξε περιφρόνηση στο σύνταγμα.

● Πολλοί στην Καταλωνία απεχθάνονται τον Ραχόι και το κόμμα του επειδή είχε πάρει θέση κατά της παραχώρησης μεγαλύτερων εξουσιών στην Καταλωνία, η οποία προκύπτει από το νέο καταστατικό αυτονομίας που ψηφίστηκε το 2006 από τα Κοινοβούλια Καταλωνίας και Ισπανίας.

«Έκκληση στις επιχειρήσεις»

Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όμως, είναι το τι ακριβώς θα διαπραγματευτούν. Η Καταλωνία έχει ήδη ευρείες εξουσίες αυτοδιοίκησης. Από την άλλη, ο Ραχόι περιορίζεται από την εκλογική του βάση. Οι συντηρητικοί στην Ισπανία, οι ψηφοφόροι του δηλαδή, τάσσονται διαχρονικά υπέρ της κεντρικής διακυβέρνησης. Η κυβέρνηση μειοψηφίας του Ραχόι ήδη αναγκάστηκε να αναβάλει την κατάθεση του προϋπολογισμού του 2018 επειδή λόγω των αιματηρών γεγονότων στην Καταλωνία έχασε, προς το παρόν, τη στήριξη των Βάσκων εθνικιστών.

Την ημέρα του δημοψηφίσματος στελέχη της αυτονομιστικής κυβέρνησης της Καταλωνίας δήλωναν πως «η Καταλωνία είναι πια ένα νέο κράτος στην Ευρώπη». Όμως όχι ακόμη. Ένα σιωπηλό, διαχωρισμένο και χωρίς ηγεσία σημαντικό ποσοστό στην Καταλωνία είναι εναντίον της απόσχισης. Τουλάχιστον ένα 30% του πληθυσμού επιθυμεί απλώς ένα καλύτερο «ντιλ» με την Ισπανία και όχι την απόσχιση.

Η Κομισιόν αγνόησε την πρόσκληση του Πουτζντεμόν για διαμεσολάβηση, προέτρεψε και τις δύο πλευρές να προσέλθουν σε διάλογο και επανέλαβε τη στήριξή της στον Ραχόι και τις προσπάθειές του να επιβάλει το σύνταγμα. Μια ανεξάρτητη Καταλωνία δεν θα είχε διεθνή αναγνώριση και θα βρισκόταν εκτός της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης. Ήδη μεγάλες τράπεζες και εταιρείες ανακοίνωσαν ότι θα μεταφέρουν την έδρα τους από την Καταλωνία σε άλλες περιοχές της Ισπανίας και ο Πουτζντεμόν έκανε έκκληση, στην ομιλία της Τρίτης, προς τις επιχειρήσεις για παραμονή.

Μια νέα Βόρεια Ιρλανδία;

Έως τώρα το κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλωνίας υπήρξε μεν προκλητικό, αλλά ποτέ βίαιο. Όμως η κατάσταση είναι ρευστή. Αν Ραχόι και Πουτζντεμόν δεν κάνουν τα απαραίτητα βήματα για να προσέλθουν το συντομότερο σε διάλογο ή, ακόμη χειρότερα, αν ο Ραχόι επιχειρήσει να συλλάβει τον πρόεδρο της αυτόνομης κυβέρνησης της Καταλωνίας, το σκηνικό θα μπορούσε εύκολα να εκτροχιαστεί.

Υπάρχει ο φόβος ότι αν δεν υπάρξει διαπραγμάτευση και η κρίση αυτή αφεθεί να κακοφορμίσει, θα επέλθει η «βορειοϊρλανδοποίηση» της Καταλωνίας, με δύο αντίπαλους κόσμους να ζουν στην ίδια περιοχή: αυτούς που τάσσονται υπέρ της απόσχισης και αυτούς που είναι υπέρ της παραμονής.

Ανεξαρτησία από την… Καταλωνία

Στο μεταξύ προκύπτει ζήτημα και για μια απόσχιση μέσα στην απόσχιση! Εάν η Καταλωνία ανακηρύξει ανεξαρτησία, μια περιοχή της ανακοίνωσε ότι θα ανακηρύξει ανεξαρτησία από την… Καταλωνία. Πρόκειται για την κοιλάδα Αράν στα Πυρηναία, μια ημι-αυτόνομη κοινότητα στον Βορρά της Καταλωνίας που επιθυμεί να παραμείνει στην Ισπανία. Η περιοχή έχει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, σύμφωνα με έναν νόμο που πέρασε η καταλανική Βουλή το 2015.

Οι περίπου 10.000 κάτοικοι του Αράν, στα σύνορα με τη Γαλλία, έχουν διαφορετική γλώσσα και κουλτούρα από την υπόλοιπη Καταλωνία, η οποία με τη σειρά της διαφέρει από την υπόλοιπη Ισπανία. Η οικονομία της κοιλάδας Αράν εξαρτάται κυρίως από τον χειμερινό τουρισμό από την Ισπανία και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Στην κοιλάδα Αράν σημειώθηκαν τα μεγαλύτερα ποσοστά αποχής από το δημοψήφισμα σε όλη την Καταλωνία. Μόλις το 24% ψήφισε. Οι κάτοικοι της περιοχής είναι από τους σκληρότερους επικριτές της καταλανικής κυβέρνησης: της αποδίδουν ότι αγνοεί το ποσοστό του κόσμου που θέλει να παραμείνει στην Ισπανία. Οι κάτοικοι του Αράν φοβούνται ότι μια ανεξάρτητη Καταλωνία, που δεν θα είναι πια μέλος της Ε.Ε., θα καταστρέψει την οικονομία τους. Οι πολιτικοί της δηλώνουν ότι ο μόνος τρόπος να υπερασπιστούν την τοπική οικονομία θα είναι να διοργανώσουν το δικό τους δημοψήφισμα.

google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29.03.2024 07:00