Η θυσία / Για να καταλάβουμε τον κόσμο μας / Κλεψύδρα / Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος – Γερμανική Οικονομία

Ελένη Σαραντίτη

Η θυσία

Εκδόσεις Πατάκη

Σελ. 380

Η ιστορία είναι τόσο παλιά όσο σχεδόν και η Ελλάδα και το πρόσωπο έχει ταυτιστεί όχι μόνο στην ελληνική συνείδηση, αλλά και στην παγκόσμια, με την έννοια της θυσίας και της αγάπης προς την πατρίδα. Ο Λεωνίδας και το κατόρθωμά του ως αρχηγού των Σπαρτιατών ξεπερνά τα στενά εθνικά πλαίσια και γίνεται ένα παγκόσμιο σύμβολο, μιας και ο άθλος του ταυτίζεται με πανανθρώπινα και διαχρονικά ιδανικά που βρίσκουν απήχηση σε κάθε πολιτισμό. Το ιστορικό μυθιστόρημα είναι ένα είδος που υπηρετεί δυο κυρίες, την Αλήθεια και τη Φαντασία, δίχως να προδίδει καμιά. Στηρίζεται στις πρωτογενείς πηγές και στις μαρτυρίες, όπου και αν υπάρχουν, κι από κει και πέρα ο συμβολισμός τους και η ανάπλαση της εποχής και των γεγονότων, όταν αυτά ανήκουν στο μακρινό παρελθόν, βαραίνουν τη λογοτεχνική πλευρά του εγχειρήματος. Στο βιβλίο αυτό ο Λεωνίδας, ο πασίγνωστος βασιλιάς της Σπάρτης που αντιστάθηκε με ελάχιστους άνδρες απέναντι σ’ έναν παγκόσμιο για τα δεδομένα της εποχής στρατό, αναπλάθεται μέσα από προσωπικά στιγμιότυπα, που στην ουσία μας κάνουν γνωστή την άγνωστη ανθρώπινη πλευρά ενός ήρωα που οι πράξεις του τον κατέστησαν τόσο ξεχωριστό ώστε να φαντάζει θαυμάσιο το ότι κι αυτός υπήρξε κάποτε παιδί, αγάπησε μια γυναίκα, έκανε οικογένεια κι ένα γιο, ότι υπήρξε κάποτε ένας κανονικός άνθρωπος ανάμεσα στους άλλους. Η ιστορία ξεκινά το 480 π.Χ., χρονιά της μάχης των Θερμοπυλών, το καλοκαίρι, ένα αυγουστιάτικο βράδυ με φεγγάρι , όταν ο Λεωνίδας ξαγρυπνά αναπολώντας την περασμένη του ζωή…

Immanuel Wallerstein

Για να καταλάβουμε τον κόσμο μας

Εισαγωγή στην Ανάλυση Κοσμοσυστημάτων

Επιμέλεια – μετάφραση – επίμετρο: Σπύρος Μαρκέτος

Εκδόσεις Θύραθεν

Σελ. 258

Το βιβλίο το υπογράφει μια από της σημαντικότερες φυσιογνωμίες στο χώρο των κοινωνικών επιστημών, ο κορυφαίος θεωρητικός του κοινωνικού φόρουμ Ιμάνουελ Βαλερστάιν, από τους ελάχιστους αναλυτές που χλεύαζαν τη δυναμική εμφάνιση του νεοφιλελευθερισμού, θεωρώντας την ένα απλό και ασήμαντο επεισόδιο το οποίο θα ξεχαστεί από την εξέλιξη των γεγονότων. Όταν σύσσωμη η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα εξαπέλυε ανερυθρίαστα πομφόλυγες για τον νεοφιλελευθερισμό που θριάμβευε θεωρητικά έχοντας καταφέρει να επιβάλει τη σιωπή σε κάθε αντίλογο, ο Βαλερστάιν δεν έπαψε ούτε στιγμή να επισημαίνει τη γύμνια του συστήματος που φάνταζε πανίσχυρο, μέσα από τα συντρίμμια του κατεδαφισμένου υπαρκτού σοσιαλισμού. Η χρεοκοπία, ωστόσο, μιας κοσμοθεωρίας δεν δικαιώνει κατ’ ανάγκη την αντίπαλό της. Σε αυτό το βιβλίο, ο κορυφαίος αμερικανός θεωρητικός δίνει επίκαιρες απαντήσεις στα επιτακτικά και δυσεπίλυτα τρέχοντα ερωτήματα που εγείρει η σημερινή εποχή, με την απίστευτη πολυπλοκότητά της. Οι απαντήσεις που δίνονται μέσα από τη σύγχρονη ανάλυση των κοσμοσυστημάτων είναι απλές και κατανοητές και αφορούν ζητήματα που αντιμετωπίζει ο μέσος πολίτης της παγκόσμιας πλέον κοινότητας. Δίδονται εξηγήσεις από το τι ήταν τελικά ο Γαλλικός Μάης του 1968 μέχρι και το τι σημαίνει στις μέρες μας οικονομική ανάπτυξη. Μέσα από ένα έργο που συστηματικά εκλαϊκεύει, ο Βαλερστάιν εκθέτει τις ιδέες του με σαφήνεια και ακρίβεια, δίχως την ανάγκη διαμεσολαβήσεων. Στη χώρα μας άρχισε να γίνεται γνωστός αρκετά καθυστερημένα καθώς εμφανίστηκε παραμονές της μεγάλης κρίσης του καπιταλισμού, όταν το κύρος των νεοφιλελεύθερων ιερατείων κατέρρεε, αφήνοντας το κράτος να πληρώσει το κόστος της απληστίας του συστήματος.

Ντανίλο Κις

Κλεψύδρα

Μετάφραση: Μαρία Κεσίνη

Εκδόσεις Κέδρος

Σελ. 352

Με την «Κλεψύδρα» ο Κις ολοκληρώνει την αυτοβιογραφική του τριλογία. Η γραφή του που δεν ακολουθεί την κλασική φόρμα αφήγησης και μερικές φορές ξενίζει τον απροετοίμαστο αναγνώστη, βασίζεται πάνω σε στέρεα υλικά, αυτά των αυτοβιογραφικών αναφορών και των ιστορικών ντοκουμέντων. Είναι ένα έργο που κινείται μέσα στην ιστορία ποιητική αδεία. Ο πατέρας του, όπως και ο Έντουαρτ Σαμ, ο ήρωας του βιβλίου του, ήταν εβραϊκής καταγωγής και χάθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί. Ο ίδιος ο συγγραφέας διεσώθη χάρη στην ορθόδοξη καταγωγή της μητέρας του. Παρακολουθούμε τις σημειώσεις ενός συνταξιούχου σιδηροδρομικού υπαλλήλου, ο οποίος έχει κτυπηθεί από την τρέλα. Ο Κις βάζει στη γραφίδα του ήρωά του ιστορίες πραγματικές, όπου συγχέονται χρονικά το παρόν με το παρελθόν. Μερικές από τις ιστορίες, ωστόσο, είναι γεννήματα του ταραγμένου ψυχισμού του. Μέσα από μια σειρά επεισοδίων της καθημερινότητας, που συχνά δεν συνδέονται με λογικό τρόπο μεταξύ τους, ο συγγραφέας δεν κρύβει τον θυμό και την οργή του για τον κατατρεγμό της εβραϊκής φυλής. Στο έργο του προβάλλει το πρόβλημα ταυτότητας που του δημιουργεί η εβραϊκή καταγωγή του. Μοιάζει με τον πλάνητα που δεν διαθέτει πατρίδα και έχει ανάγκη να δημιουργήσει τον δικό του χώρο μέσα στον οποίο μπορεί να συγκροτηθεί σαν πρόσωπο με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Η θολή ανάμνηση της μορφής του πατέρα και η έλλειψή του ενέπνευσαν στον Ντανίλο Κις, τον ήρωα της «Κλεψύδρας», σε μια προσπάθεια υπεραναπλήρωσής του. Πρόκειται για μια λογοτεχνία η οποία αναδεικνύει την ποιητική της Ιστορίας και των γεγονότων της.

Ιωάννης-Διονύσιος Σαλαβράκος

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος – Γερμανική Οικονομία

Θρίαμβος, τραγωδία και παραλογισμός

Εκδόσεις Ιωλκός

Σελ. 366

Κοντεύουν να συμπληρωθούν οχτώ δεκαετίες από την έναρξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και καθετί που σχετίζεται με αυτό τον πόλεμο μοιάζει ανεξάντλητο και κερδίζει το ενδιαφέρον και την έκπληξή μας. Ο ιστορικός χρόνος δεν είναι ποτέ αρκετός για να κλείσει μια υπόθεση του παρελθόντος. Με την άνεση που τον διακρίνει δίνει τη δυνατότητα ώστε η ιστορία να συμπληρώνεται συνεχώς και αδιαλείπτως καθιστώντας το παρελθόν πάντα επίκαιρο. Η ιστορική αυτή μελέτη ερευνά τα αίτια της γερμανικής ήττας. Η γερμανική πολεμική μηχανή, η οποία στην αρχή του πολέμου σάρωνε στα πεδία των μαχών, δεν συνέχισε τελικά για πολύ τη νικηφόρο της πορεία, με συνέπεια να συντριβεί με τον πιο ολοκληρωτικό τρόπο από τις Συμμαχικές Δυνάμεις. Το βιβλίο αυτό έρχεται να διερευνήσει και να αποδείξει ότι τα οικονομικά αίτια αυτής της καταστροφής ήταν, κατά πρώτο λόγο, η αδυναμία της γερμανικής πολεμικής βιομηχανίας να παράγει σε μεγάλους αριθμούς οπλικά συστήματα χαμηλού κόστους και υψηλής τεχνολογίας. Ως δεύτερο λόγο, ο συγγραφέας αναφέρει τη λανθασμένη , από μέρους των Ναζί, οικονομική εκμετάλλευση της Ευρώπης. Έτσι, σύμφωνα με την πρώτη θέση, αν και ο γερμανικός στρατός δημιούργησε εκπληκτικά οπλικά συστήματα (ποιος δεν έχει ακουστά τα περίφημα άρματα μάχης Panzer, τα φοβερά υποβρύχια Type IX-C, τα αεροσκάφη Me-262), δεν κατάφερε ποτέ να τα παράγει σε τέτοιους αριθμούς ώστε να επιδράσουν καθοριστικά στα πεδία των μαχών. Και στη δεύτερη πάλι περίπτωση, η Γερμανία δεν κατάφερε να εντάξει στην πολεμική της βιομηχανία αυτή της κατεχόμενης Ευρώπης. Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση για τα αίτια που ανέδειξαν τον νικητή σ’ αυτό τον τόσο καθοριστικό για τη μοίρα της ανθρωπότητας πόλεμο.

Ξενοφών Μπρουντζάκης [[email protected]]