Στην τελική ευθεία εισέρχονται οι δύσκολες και κινούμενες στην κόψη του ξυραφιού διαδικασίες για την επιλογή του τρόπου εξαγωγής του φυσικού αερίου από την ισραηλινή ΑΟΖ, μια απόφαση η οποία θα καθορίσει γεωπολιτικές ισορροπίες και συμμαχίες.

Στην τελική ευθεία εισέρχονται οι δύσκολες και κινούμενες στην κόψη του ξυραφιού διαδικασίες για την επιλογή του τρόπου εξαγωγής του φυσικού αερίου από την ισραηλινή ΑΟΖ, μια απόφαση η οποία θα καθορίσει γεωπολιτικές ισορροπίες και συμμαχίες.
Όλοι περιμένουν τώρα το τυπικό πράσινο φως από το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ, που στις 17 Σεπτεμβρίου θα αποφανθεί εάν είναι συνταγματική η απόφαση της κυβέρνησης Νετανιάχου να εγκρίνει την εξαγωγή του 40% των αποθεμάτων του φυσικού αερίου διατηρώντας το υπόλοιπο αέριο για τις εσωτερικές ανάγκες της χώρας διασφαλίζοντας έτσι την κρίσιμη ενεργειακή αυτάρκεια του Ισραήλ.
Εναντίον της απόφασης έχουν προσφύγει περιβαλλοντικές οργανώσεις και κόμματα της αντιπολίτευσης, ζητώντας είτε περιορισμό των εγκαταστάσεων για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος είτε μείωση των προς εξαγωγή ποσοτήτων φυσικού αερίου, προκειμένου να διατηρηθούν μεγαλύτερα στρατηγικά αποθέματα. Εφόσον, όπως όλα δείχνουν, κριθεί συνταγματική η απόφαση της κυβέρνησης, τότε θα δρομολογηθεί η τελική διαδικασία για την επιλογή του τρόπου εξαγωγής του φυσικού αερίου από την κυβέρνηση Νετανιάχου. Η επιλογή αυτή του Ισραήλ για το πώς και πού θα εξαχθούν οι ποσότητες του φυσικού αερίου από τα υποθαλάσσια κοιτάσματά του επηρεάζει άμεσα την παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου, αλλά θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό και το πώς θα κινηθεί η Κύπρος για την εκμετάλλευση των δικών της κοιτασμάτων, αρχικά στο Οικόπεδο 12.
 
Τα δυο σενάρια
Οι επιλογές που έχει η ισραηλινή κυβέρνηση δεν είναι απεριόριστες:
 
1 Η κατασκευή σταθμού LNG σε ισραηλινό έδαφος και πιθανότατα στο Εϊλάτ της Ερυθράς Θάλασσας. Το αέριο με υποθαλάσσιο αγωγό θα φθάνει από τις πλατφόρμες άντλησής του στη Μεσόγειο στην ισραηλινή ακτή και από εκεί με επίγειο αγωγό θα καταλήγει στο Εϊλάτ, όπου θα πρέπει να κατασκευαστεί σταθμός LNG.
Το πλεονέκτημα της επιλογής αυτής είναι ότι παρακάμπτεται το Σουέζ και διευκολύνεται η εξαγωγή προς τις αγορές της Ανατολής. Από την άλλη, όμως, πλευρά απομακρύνονται οι αγορές της Ευρώπης και της Δύσης, ενώ θα πρέπει να συνυπολογιστεί το ότι τα πλοία με LNG θα πρέπει να διέλθουν από τα όχι και τόσο «φιλικά» στενά μεταξύ του Σινά και της Σαουδικής Αραβίας.
 
2 Η άλλη επιλογή, η οποία έχει προβληθεί από πολλούς παράγοντες το τελευταίο διάστημα και έχει έντονη οικονομική και πολιτική διάσταση, είναι αυτή για την εξαγωγή του φυσικού αερίου μέσω αγωγών προς την Τουρκία και μέσω αυτής προς την Ευρώπη, μέσω άλλων αγωγών προς την Ιορδανία, την Παλαιστινιακή Αρχή και την Αίγυπτο.
 
Τουρκία και Κυπριακό
Η επιλογή της Τουρκίας έχει μείζονα – κυρίως πολιτική – σημασία, καθώς οικονομικά, όπως υποστηρίζουν ειδικοί, λόγω του μεγάλου βάθους και της ανάγκης πόντισης διπλών (ίσως και τριπλών) αγωγών, δεν θα είναι κατά πολύ φθηνότερη της επιλογής του LNG.
Με την κατασκευή αγωγού προς την Τουρκία, οι Αμερικανοί θεωρούν ότι θα δοθεί ένα κίνητρο στους δυο «ακρογωνιαίους λίθους» της εξωτερικής πολιτικής τους στη Μέση Ανατολή, την Τουρκία και το Ισραήλ, να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους. Συγχρόνως θεωρούν ότι, εάν επιλεγεί η κατασκευή αγωγού που θα διασχίζει την Κύπρο και από τα Κατεχόμενα θα καταλήγει στην τουρκική ακτή, αυτό θα αποτελούσε (κατά την άποψή τους και αφού προφανώς αποκλείουν το ενδεχόμενο αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία) ένα σημαντικό κίνητρο για λύση του Κυπριακού…
Η επιλογή της Τουρκίας έχει όμως ιδιαίτερα σημαντικά προβλήματα: Το Ισραήλ, την πρώτη στιγμή της ιστορίας του που θα βρεθεί κάτοχος ενός στρατηγικής σημασίας όπλου, της ενέργειας, θα βρεθεί να παραχωρεί το «κλειδί» στην όλο και πιο ασταθή και ρέπουσα προς τον ισλαμισμό Τουρκία. Συγχρόνως είναι σαφές ότι οι αγωγοί είναι οι πλέον ευάλωτες υποδομές σε τρομοκρατικές ενέργειες και πράξεις δολιοφθοράς, ενώ στερούν τη δυνατότητα αναζήτησης άλλων εναλλακτικών αγορών εάν χρειαστεί.
Φυσικά υπάρχει και ο παράγων Κύπρος. Με τα σημερινά δεδομένα και με την Τουρκία να επιμένει στη σκληρή πολιτική της στο Κυπριακό, η κυπριακή κυβέρνηση δεν θα είναι εύκολο να αποδεχθεί μια κακή λύση, χειρότερη από εκείνη του Σχεδίου Ανάν, και μάλιστα να πληρώσει και… αντάλλαγμα γι’ αυτό προσφέροντας φθηνή ενεργειακή επάρκεια στην τουρκική οικονομία και αυξημένο ρόλο της ως κόμβου μεταφοράς ενέργειας.
Και όλα αυτά έχοντας παραδώσει πριν, μέσω της σχεδιαζόμενης λύσης, τον έλεγχο (τουλάχιστον κατά το ήμισυ) των κοιτασμάτων και των πηγών στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος, το οποίο πρακτικά θα αποτελεί τον εντολοδόχο της Τουρκίας.
 
Παιχνίδι εταιρειών
Το τελευταίο διάστημα πάντως οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες που εκμεταλλεύονται τα ισραηλινά κοιτάσματα προσπάθησαν να «στριμώξουν» τον υποψήφιο εταίρο τους, την αυστραλιανή Woodside, καθώς εκκρεμεί η υπογραφή της τελικής συμφωνίας για απόκτηση από τους Αυστραλούς του 30% του Λεβιάθαν, προβάλλοντας την προοπτική της εξαγωγής του αερίου μέσω Τουρκίας.
Η πρόταση αυτή δημοσιοποιήθηκε από την ισραηλινή Delek αποβλέποντας κυρίως στο να υποχρεώσει την Woodside να αυξήσει την προσφορά της από τα 1,3 δισ. δολάρια, καθώς η αυστραλιανή εταιρεία, μια από τις μεγαλύτερες του κόσμου στο LNG, δεν θα αποδεχόταν εύκολα την επιλογή των αγωγών και τον προσανατολισμό των εξαγωγών στις τοπικές γειτονικές αγορές.
 
Η επιλογή της Κύπρου
Η άλλη επιλογή, η οποία αφορά άμεσα την Κύπρο, αλλά και την Ελλάδα, είναι η διοχέτευση ισραηλινού φυσικού αερίου προς την Κύπρο, όπου στο Βασιλικό θα κατασκευαστεί η μονάδα LNG και από εκεί η εξαγωγή του θα γίνει είτε προς την Ελλάδα είτε (το πιθανότερο) μέσω πλοίων προς τις αγορές της Δυτικής Ευρώπης και της Ασίας.
Η Κύπρος έχει ήδη υπογράψει μνημόνιο με τη Noble Energy και την Delek για την κατασκευή του σταθμού LNG στο Βασιλικό για την υγροποίηση του αερίου από το Οικόπεδο 12. Όμως, για λόγους τόσο οικονομικούς όσο και γεωστρατηγικούς, η επιλογή της λύσης του Βασιλικού και από το Ισραήλ (κάτι που διευκολύνεται από το γεγονός ότι και οι ίδιες εταιρείες εκμεταλλεύονται το ισραηλινό και το κυπριακό κοίτασμα) θα αποτελεί τεράστια επιτυχία για την Κύπρο.
Ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης απηύθυνε δημόσια έκκληση την περασμένη εβδομάδα στην ισραηλινή κυβέρνηση να επιλέξει το Βασιλικό, εκφράζοντας έτσι την αγωνία της Λευκωσίας να κινηθεί γρήγορα ώστε να δημιουργήσει ντε φάκτο κατάσταση στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της περιοχής, αναβαθμίζοντας τον γεωστρατηγικό ρόλο της και αποκτώντας έτσι μια ασπίδα ασφαλείας έναντι της Τουρκίας.
Η Λευκωσία έχει έναν ακόμη λόγο για να βιάζεται. Οι στρατηγικές επιλογές και οι συμφωνίες θα πρέπει να γίνουν εγκαίρως, ώστε να αποφευχθεί μια καταστροφική εμπλοκή, την οποία θα μπορούσε να προκαλέσει η εντατική και πιεστική διαδικασία για το Κυπριακό, καθώς οι συνομιλίες αναμένεται να αρχίσουν μέσα στο φθινόπωρο. Τόσο η Άγκυρα όσο και κάποιοι διεθνείς παράγοντες πιστεύουν ότι η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να αναστείλει την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της Κύπρου, κάτι που απαιτεί η Τουρκία… Η τελική συμφωνία της Λευκωσίας με τις εταιρείες για τον σταθμό του Βασιλικού πρέπει να έχει υπογραφεί μέχρι το τέλος του χρόνου και μέχρι τότε θα πρέπει να έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο και στο Ισραήλ, καθώς θα υπάρξει εντελώς διαφορετικός σχεδιασμός (με αύξηση από τρεις τουλάχιστον σε οκτώ των μονάδων υγροποίησης) του σταθμού στο Βασιλικό.
Η κυβέρνηση Νετανιάχου αντιμετωπίζει κατ’ αρχήν θετικά την επιλογή της Κύπρου, παρά τις ενστάσεις που υπάρχουν για παραμονή  σε  ισραηλινό έδαφος και αποκλειστικό ισραηλινό έλεγχο  των   υποδομών εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου. Το ενδεχόμενο κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού από το Βασιλικό προς την Κρήτη και από εκεί προς την Ευρώπη μάλλον απομακρύνεται προς το παρόν, καθώς υπάρχουν σημαντικά τεχνικά εμπόδια λόγω του μεγάλου βάθους, που σε πολλά σημεία φθάνει τα 3.000 μέτρα και καθιστά επισφαλές και οικονομικά ασύμφορο το εγχείρημα. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι στο σύντομο μέλλον, με τις ολοένα και μεγαλύτερες τεχνολογικές βελτιώσεις στον τομέα αυτόν, αλλά και με την ανακάλυψη ικανοποιητικών κοιτασμάτων στην ελληνική υφαλοκρηπίδα νοτίως της Κρήτης, δεν θα είναι οικονομικά βιώσιμο ένα τέτοιο έργο.
 
 
Μείζον θέμα η ασφάλεια των ενεργειακών πηγών και υποδομών
Το κεφάλαιο της ασφάλειας των πηγών και των υποδομών είναι το πλέον σημαντικό για το Ισραήλ, αλλά και την Κύπρο, ειδικά μετά τις εξελίξεις των τελευταίων μηνών που οδήγησαν σε πολύ μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Η παρουσία της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και το οπλοστάσιο μεγάλου αριθμού πυραύλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς με προέλευση το Ιράν, καθώς και η έντονη δραστηριοποίηση παρακλαδιών της Αλ Κάιντα στη Συρία, θέτουν σημαντικά προβλήματα ασφαλείας, τα οποία πρέπει εγκαίρως να αντιμετωπιστούν.

Εκτός των άλλων, μια πλωτή δεξαμενή άντλησης φυσικού αερίου, ένας αγωγός ή ένας σταθμός LNG στην ισραηλινή ΑΟΖ ή στο ισραηλινό έδαφος θα αποτελούν έναν μόνιμο δελεαστικό στόχο για κάθε λογής ακραία ή τρομοκρατική οργάνωση από τις δεκάδες που υπάρχουν στη Μέση Ανατολή και τις νέες που συγκροτούνται στη Βόρεια Αφρική με την καθοδήγηση της Αλ Κάιντα.

Το θέμα της ασφάλειας των «υποδομών» τίθεται και στο μνημόνιο που υπέγραψαν την περασμένη εβδομάδα στη Λευκωσία οι υπουργοί Ενέργειας Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, καθώς η κυβέρνηση Νετανιάχου γνωρίζει μεν τις μικρές ικανότητες της Κύπρου, αλλά υπολογίζει στη συνεργασία με την Ελλάδα στον τομέα αυτό.

Εξάλλου, όταν αρχίσει και η διαδικασία εκμετάλλευσης του ελληνικού φυσικού αερίου νοτίως της Κρήτης, θα χρειαστεί μια συνολική ομπρέλα ασφάλειας για τον «ενιαίο» αυτόν χώρο, που θα διαθέτει μερικά από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου, κρίσιμα για την παγκόσμια οικονομία, είτε διατεθούν στην Ευρώπη είτε στις χώρες της Άπω Ανατολής.

Σε ό,τι αφορά το τεχνικό – επιχειρησιακό σκέλος, οι Ισραηλινοί κάνουν ήδη τον πρώτο σχεδιασμό. Το ισραηλινό Ναυτικό έχει υπολογίσει το κόστος του εξοπλισμού που θα απαιτηθεί για τη διασφάλιση των πηγών και υποδομών ενέργειας στο 1 δισ. δολάρια και το ερώτημα που έχει τεθεί ήδη στο Ισραήλ είναι πόσο τελικά θα κοστίσει το σχέδιο αυτό και ποιος θα αναλάβει τη χρηματοδότησή του.

Ο επικεφαλής του επιτελικού σχεδιασμού του ισραηλινού Ναυτικού Ιλάν Λαβί σε δηλώσεις του στην εφημερίδα «Jerusalem Post» εξήγησε ότι δεν είναι δυνατόν ένα σύστημα ασφαλείας να φθάσει να στοιχίζει σχεδόν περισσότερο από την αξία του φυσικού αερίου. Ο Ισραηλινός αξιωματούχος, όμως, παραδέχτηκε τις δυσκολίες του εγχειρήματος, καθώς, όπως είπε, το Ναυτικό θα κληθεί να προστατεύσει μια περιοχή πολύ μεγαλύτερη ακόμη και από το ίδιο το κράτος του Ισραήλ.

Στον σχεδιασμό του Ναυτικού πάντως προβλέπεται η προμήθεια τουλάχιστον τεσσάρων εξελιγμένων σκαφών περιπολίας UAV (μη επανδρωμένων) και ένα νέο εξελιγμένο σύστημα ραντάρ και έγκαιρης προειδοποίησης που θα καλύπτει σχεδόν ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο.

Βασικό στοιχείο στον σχεδιασμό φαίνεται ότι θα αποτελέσει το ισραηλινό αντιπυραυλικό σύστημα Iron Dome, το οποίο έχει αναπτυχθεί από την ισραηλινή εταιρεία Rafael Advanced Defence Systems και με αμερικανική χρηματοδότηση και δοκιμάστηκε με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας (85%) στις επιθέσεις που δέχονται πόλεις του Ισραήλ με πυραύλους από τη Γάζα ή τον Λίβανο. Η ίδια εταιρεία αναμένεται να παραδώσει το 2014 έτοιμο για επιχειρησιακή δράση το νέο αντιπυραυλικό σύστημα David’s Sling, το οποίο θα μπορεί να αντιμετωπίσει πυραύλους μέσου βεληνεκούς.

H Rafael ανακοίνωσε τον Ιούλιο ότι σχεδιάζει ένα νέο σύστημα ειδικά για την προστασία στόχων στη θάλασσα, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για τις εγκαταστάσεις του φυσικού αερίου. Η εταιρεία, η μεγαλύτερη αμυντική βιομηχανία του Ισραήλ, ετοιμάζεται να εγκαταστήσει ένα ιδιαίτερα εξελιγμένο σύστημα εναέριας παρακολούθησης (και όχι μόνο) ISTAR (Intelligence, Surveillance, Target Acquisition and Reconnaissance), που θα ελέγχει ταυτόχρονα και τις επικοινωνίες και την ανταλλαγή πληροφοριών μέσω δικτύων, αλλά και την ενεργοποίηση πυραύλων αέρος εδάφους…
 

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.