Οι ευρωπαίοι ηγέτες και αξιωματούχοι διένυσαν μία δύσκολη διαδρομή κατά την πορεία προς τις κάλπες του Βρετανικού δημοψηφίσματος. Στην αρχή επέδειξαν αυταρέσκεια και άρνηση και στη συνέχει πανικοβλήθηκαν και τώρα κάνουν μία συγκεχυμένη προσπάθεια να προετοιμάσουν τα επόμενα βήματά τους, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, γράφει ο Guardian.

 

Οι ευρωπαίοι ηγέτες και αξιωματούχοι διένυσαν μία δύσκολη διαδρομή κατά την πορεία προς τις κάλπες του Βρετανικού δημοψηφίσματος. Στην αρχή επέδειξαν αυταρέσκεια και άρνηση και στη συνέχεια πανικοβλήθηκαν και τώρα κάνουν μία συγκεχυμένη προσπάθεια να προετοιμάσουν τα επόμενα βήματά τους, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, γράφει ο Guardian.

Πριν από έξι μήνες όταν ο Κάμερον επιχειρούσε να ξετυλίξει το σχέδιό του για την επαναδιαπραγμάτευση με την ΕΕ, η διάθεση στις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έδειχνε μία κρυμμένη ενόχληση, το θέμα έπρεπε να κλείσει έτσι ώστε η ΕΕ θα μπορούσε να επιστρέψει στα πιο σημαντικά ζητήματα σε σχέση με το αίτημα που ερχόταν από το Λονδίνο.

Στη συνέχεια καθώς οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι κλείνει η ψαλίδα, η ευρωπαϊκή αντίδραση ήταν κάτι μεταξύ πανικού και αμηχανίας ότι το Brexit μπορεί τελικά να συμβεί και να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ΕΕ. Τώρα, οι σκέψεις εστιάζονται στο τι πρέπει να γίνει για να ενισχυθεί το Ευρωπαϊκό σχέδιο, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Αλλά η απάντηση παραμένει θολή, όχι μόνο εξαιτίας της Γαλλογερμανικής σχέσης, η οποία πάντα ήταν το κλειδί για την ενότητα της ΕΕ.

Για μήνες οι ηγέτες της ΕΕ παρέμεναν κυρίως σιωπηλοί. Έβλεπαν το δημοψήφισμα στη Βρετανία σαν ένα ενοχλητικό ζήτημα που αποσπά την προσοχή από τα πιο βαθιά ζητήματα που αντιμετωπίζει η Ένωση, την ελληνική κρίση, τη συμφωνία με την Ρωσία, την τρομοκρατία, την μετανάστευση και τα ζητήματα παροχής ασύλου.

Οι Ευρωπαίοι επιθυμούσαν να απομακρύνουν το Βρετανικό θέμα όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Η άποψη που κυριαρχούσε ήταν ότι οι Βρετανοί θα φανούν πραγματιστές και δεν θα ψηφίσουν για την απομάκρυνση της χώρας από την ΕΕ. Ο Κάμερον ζήτησε διακριτικά από τους Ευρωπαίους ηγέτες να μην εμπλακούν στη διαμάχη για να μην προκληθούν τα αντίθετα αποτελέσματα και εναπόθεσε τις ελπίδες του στο μήνυμα του Μπάρακ Ομπάμα από το Λονδίνο. Αλλά ο χρόνος πέρασε και έγινε σαφές ότι το τρυκ δεν έπιασε.

Όταν η ανησυχία αυξήθηκε, σημαντικές φωνές από την Ευρώπη άρχισαν ανοιχτά να στέλνουν προειδοποιήσεις. Από την 100η επέτειο της μεγάλης μάχης του Verdun κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι Μέρκελ και Ολάντ εξέφρασαν ανοιχτά την άποψή τους. Είναι σημαντικό για την επιβίωση της Ευρώπης το γεγονός ότι δεν υποχωρούμε στον εαυτό μας αλλά παραμένουμε ανοιχτοί στον άλλο, είπε η Μέρκελ.

Χτυπώντας ένα οικονομικό νεύρο, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών είπε ότι εάν οι Βρετανοί αποφασίσουν να φύγουν θα αρνηθούν για τους εαυτούς τους την πρόσβαση στην κοινή αγορά. Το Ελβετικό ή το Νορβηγικό μοντέλο δεν λειτουργεί, πρόσθεσε. Στη συνέχεια ο Γιούνκερ τόνισε ότι όταν λέμε εκτός ΕΕ εννοούμε εκτός ΕΕ.

Δύσκολη ισορροπία

Στην πραγματικότητα οι ηγέτες της ΕΕ επιχειρούν να βρουν μία σωστή ισορροπία ανάμεσα σε δύο αντικρουόμενες προτεραιότητες, την ανάγκη να δηλώσουν ότι το Brexit δεν θα είναι χωρίς πόνο, την ανάγκη να αποθαρρύνουν άλλα μέλη από το να σκεφτούν να κάνουν κάτι παρόμοιο και την ανάγκη να περιορίσουν τη ζημιά από την αποχώρηση της Βρετανίας.

Πιθανώς πουθενά αλλού στην Ευρώπη ο γεωπολιτικός αντίκτυπος δεν προκαλεί τόσο άγχος όσο στις χώρες της Βαλτικής. Ο πρόεδρος της Εσθονίας Toomas Hendrik Ilves, παρακολουθεί την αύξηση της ρωσικής επιθετικότητας, είπε ότι δεν μπορεί κάποιος να είναι περισσότερο απαισιόδοξος για το Ευρωπαϊκό σχέδιο, βλέποντας την αύξηση του λαϊκισμού και τη σοβαρή συζήτηση για την έξοδο της Βρετανίας.

«Στην ανατολική Ευρώπη οι χώρες ολοκλήρωσαν μία Οδύσσεια 15 ετών για να επανενωθούν με την ΕΕ, ξαφνικά βλέπουν τον κόσμο κάτω από τα πόδια τους ότι έχει αρχίσει να ξηλώνεται, προσθέτει ο πρόεδρος της Εσθονίας.

Η απόσυρση της Βρετανίας θα σηματοδοτήσει την αποδυνάμωση του φιλελευθερισμού στην Ευρώπη. Κάποιοι επισημαίνουν ότι η Ρωσία επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει τον Ευρωπαϊκό διχασμό και προσδοκεί το Brexit.

Η άμμος έχει αρχίσει να κινείται κάτω από τα πόδια μας, λέει Βρετανός βουλευτής. Η Βρετανία είναι η μόνη χώρα που διεξάγει ένα δημοσψήφισμα για την παραμονή ή την έξοδο από την ΕΕ, αλλά οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι υπάρχουν πολλοί που επιθυμούν ανάλογα δημοψηφίσματα (το 53% των Γάλλων και το 49% των Σουηδών).

Την περασμένη εβδομάδα οι ηγέτες των μεγαλύτερων ακροδεξιών και λαϊκίστικων κομμάτων συγκεντρώθηκαν στη Βιέννη για να παροτρύνουν τους Βρετανούς να φύγουν από την ΕΕ. Η συνάντηση έγινε για να σχεδιαστεί μία πιο σκληρή στάση και συνεργασία απέναντι στο θέμα της μετανάστευσης. Τα ευρωφοβικά κινήματα θεωρούν ότι το Brexit έναν αποφασιστικό βήμα για την σταθεροποίηση των δυνάμεών τους και την ενίσχυσή τους.

Η Μαρίν Λε Πέν στηρίζει το Brexit τονίζοντας ότι η Βρετανία θα πάρει πίσω τις ελευθερίες της. Το αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας, που βρέθηκε μία ανάσα από την νίκη στις προεδρικές εκλογές της χώρας, οργάνωσε τη συνάντηση στην οποία παραβρέθηκαν εκπρόσωποι από εννέα κόμματα της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης του ακροδεξιού κόμματος της Γερμανίας και της Ιταλίας.

Για πολλούς η Ευρωπαϊκή ταυτότητα δεν ήταν ποτέ σε τόσο μεγάλη αμφισβήτηση και σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο υπάρχει μεγάλη ενόχληση για τον Κάμερον που έθεσε την μοίρα της Ευρώπης σε κίνδυνο.

Η ειρωνεία είναι, γράφει ο Guardian, ότι οι κρίσεις πιέζουν την Ευρώπη για να εστιάσει σε σοβαρά ζητήματα και να προσφέρει συμπαγείς και πραγματικές λύσεις στα άμεσα προβλήματα

Όμως οι προηγούμενες εμφατικές συζητήσεις για την ενίσχυση της πολιτικής ενσωμάτωσης για παράδειγμα με πρωτοβουλίες όπως η κοινή ευρωπαϊκή άμυνα και οι πολιτικές ασφάλειας έχουν γίνει πιο προσεκτικές. Και αυτό γιατί η Γερμανία και η Γαλλία δεν συμφωνούν για το πώς θα προχωρήσουν. Οι ηγέτες των δύο χωρών αντιμετωπίζουν εκλογές την επόμενη χρονιά και την άνοδο των ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων που δημιουργούν έντονα παραλυτικά φαινόμενα και στις δύο χώρες.

Μία δήλωση υπέρ της ΕΕ, είναι σίγουρο ότι θα ακολουθήσει το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος, αλλά μία γρήγορη και αποτελεσματική απόφαση για το τι θα γίνει μετά είναι σχεδόν αδύνατο να συμβεί.

Μία μεγάλη ανησυχία είναι ότι το Brexit θα αντιπροσωπεύει ένα βαθύ κίνδυνο για τα Ευρωπαϊκά ιδανικά γιατί είναι πολύ πιθανό να ακολουθήσει ντόμινο και επειδή φαίνεται πως η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στην ΕΕ. Ο Τσέχος Karel Schwarzenberg, πρώην υπουργός Εξωτερικών της χώρας το έθεσε με αυτό τον τρόπο: «Εμείς στην Ευρώπη είχαμε την μεγάλη ευκαιρία τα τελευταία 50 χρόνια να δημιουργήσουμε την αίσθηση της κοινής ταυτότητας και των κοινών συμφερόντων, γιατί την πετάμε;».

 

Επιμέλεια: Κυριάκος Αργυρόπουλος