Αλέξανδρος Αδαμόπουλος

Ο Αδάμ και το μήλο

Εκδόσεις: Οδός Πανός

Σελ.: 152

Από την πρώτη σελίδα αυτού του βιβλίου σού δημιουργείται η παράξενη αίσθηση ότι κάτι περίεργο συμβαίνει, ότι οι ίδιες οι ιστορίες ακολουθούν τον αναγνώστη, πράγμα ανάποδο όπως κι αν το δεις, κι όχι ο αναγνώστης τις ιστορίες! Νιώθεις σαν όλες αυτές οι αφηγήσεις-διηγήσεις να δημιουργούν ένα οικείο περιβάλλον, στο οποίο εντάσσουν και τον αναγνώστη. Στην αρχή, ο συγγραφέας δεν σε προϊδεάζει για τη συνέχεια καθώς προτάσσει το χρονικό μιας συνάντησής του με τον αείμνηστο Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Τσάτσο, μια προσωπικότητα πνευματική που διακρίθηκε και στον χώρο της πολιτικής. Η αίσθηση αυτή εδραιώνεται και με «Το σεντούκι του παππού μου», ένα κείμενο που μπορεί να γράφτηκε στο τέλος της πρώτης δεκαετίας της Μεταπολίτευσης, σε μια περίοδο μεθυστικής τυφλότητας, αλλά αποδεικνύεται αποκαλυπτικής ακρίβειας – κοντά πενήντα χρόνια μετά…

Πρόκειται, το δίχως άλλο, για μιαν εμπνευσμένη αφήγηση της οποίας τα συμπεράσματα βγαίνουν μέσα από τη βαθιά πολιτισμική γνώση και προσέγγιση της νεοελληνικής πραγματικότητας που απέκτησε ο συγγραφέας στους κόλπους του οικογενειακού του περιβάλλοντος – όπως συμπεραίνουμε διακριτικά από τα κείμενα που ακολουθούν.

Ο συγγραφέας μιλά για τον πατριωτισμό και την εθνική συνείδηση σε μιαν εποχή γύρω στο 1984 όπου και η απλή νύξη περί πατρίδας, εθνικής ταυτότητας, ελληνισμού, ελληνικής γλώσσας ήταν αρκετή για να στοχοποιηθείς πολιτικά ως αντιδραστικός, σκοταδιστής και φασίστας… Βλέπετε, είχε ήδη εμπεδωθεί το διεθνιστικό αφήγημα της Αριστεράς, της οποίας η ιδεολογική κυριαρχία εδραίωνε όλες εκείνες τις νόθες αντιλήψεις που θα υπονόμευαν τον δρόμο προς τη δημοκρατία και την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας.

Ο σπόρος του λαϊκισμού έπιανε ρίζες παντού, γιγαντωνόταν, πολλαπλασιαζόταν σαν επιδημία. Σπάνια, ωστόσο, συναντά κανείς μια τόσο εμπεριστατωμένη όσο και βαθύτατα εύστοχη ιστορική αποτίμηση της νόθευσης του εθνικού μας αφηγήματος σε λογοτεχνικό κείμενο.

Τα πολιτικού – κοινωνικού περιεχομένου κείμενα αποτελούν μιαν ενότητα του βιβλίου χαρίζοντας στον αναγνώστη την αποκαλυπτική εκδοχή του νεοελληνικού κράτους, μέσα από γεγονότα της καθημερινότητας αλλά και προσωπικές μαρτυρίες ζωής που εικονογραφούν το δύσκολο πέρασμα από τον παλιό κόσμο στον καινούργιο, από το παλιό ήθος στο σύγχρονο και απ’ την αξιοπρεπή φτώχεια στον αναξιοπρεπή νεοπλουτισμό. Με δυο λόγια, την αδυναμία μας να συγκροτήσουμε ένα αστικό ήθος, μια κοινωνία με αξιοκρατία και πολίτες με πατριωτικό αίσθημα που θα μπορούσαν να υπερασπιστούν τις αξίες της απέναντι στην επέλαση του λαϊκίστικου εκχυδαϊσμού. Επαναλαμβάνω: σπάνια συναντά κανείς στη λογοτεχνία παρόμοιας πολιτικής εμβέλειας κείμενα, των οποίων η αξία έγκειται στο ότι ερμηνεύουν την πραγματικότητα με πολιτισμική αξιακή βαθύτητα και όχι ιδεολογική τυφλότητα.

Στη συνέχεια ο Αδαμόπουλος αλλάζει μουσική αλλά όχι και βιολί, καθώς από τα πολιτικά αφηγήματα περνά στα αμιγώς λογοτεχνικά διηγήματα. Έτσι, ο αναγνώστης αλλάζει διάθεση, όχι όμως και τις καλές εντυπώσεις που έχει ήδη σχηματίσει. Πλέον, η γενική κοινωνική θεώρηση του κόσμου του συγγραφέα, που τόσο διεισδυτικά εμβαθύνει στις εθνικές κακοδαιμονίες – με πατριωτική αστική συνείδηση –, παραχωρεί τη θέση της στον ιδιωτικό χώρο. Ανθρώπινες ιστορίες, καθημερινότητα, ταξίδια, έρωτες, θάνατοι – όλος ο πολύχρωμος και πολυποίκιλος κόσμος των ανθρώπινων σχέσεων μέσα από εκλεπτυσμένες μυθοπλασίες όπου το «εν μέρει» διευρύνεται σε «όλον» αθόρυβα, διακριτικά, λυτρωτικά – καθώς μια λεπτομέρεια ζωής μπορεί να περιγράψει ολόκληρη τη ζωή.

Τα διηγήματα διακρίνονται για την πλαστικότητά τους αλλά κυρίως για την απλότητα της περιγραφής, καθώς ο Αδαμόπουλος, δίχως επιτήδευση, προσδίδει στην ηθογραφία αριστοκρατική ευγένεια και στη λαϊκότητα αστικό βάθος.

Η θαυμαστή πινακοθήκη της μεσαίας τάξης

Εκδόσεις με αφορμή τα 200 χρόνια από την έναρξη της εθνικής παλιγγενεσίας

Τα γεγονότα του 1821 στη Θεσσαλονίκη