Το Βερολίνο, μια πόλη – φάντασμα, μια πόλη ηττημένη από κάθε άποψη, ζούσε μετά τον πόλεμο το δικό του ξεχωριστό δράμα, βομβαρδισμένο, διαλυμένο, κατακερματισμένο σε τομείς αλλά και συγκρουόμενες ιδεολογίες.

Ήδη, μετά το Πότσνταμ αυξανόταν η αμοιβαία καχυποψία μεταξύ Δυτικών και Σοβιετικών και, όπως αποδείχτηκε, όλη την ένταση αυτής της διαμάχης θα την υφίστατο μια πόλη – σύμβολο της μεταπολεμικής περιόδου, το Βερολίνο, τα «ιμάτια» του οποίου θα διαμοιράζονταν ανάμεσα στους νικητές. Οι δυο πρώτες και έντονες κρίσεις ανάμεσα στον ελεύθερο κόσμο που προέκυψε και το Σιδηρούν Παραπέτασμα (δημοφιλής έκφραση του Τσώρτσιλ!) ξεκίνησαν στο Βερολίνο το 1948-49 και κορυφώθηκαν το 1961 με τη δημιουργία του τείχους του αίσχους.

Όλα άρχισαν όταν την 1η Ιανουαρίου του 1947, ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία αποφάσισαν να ενώσουν τους τομείς κατοχής που τους αναλογούσαν σε μιαν ενιαία διοίκηση. Δυο χρόνια μετά, προστέθηκε σε αυτό το διοικητικό σχήμα και ο γαλλικός τομέας κατοχής. Είχε προηγηθεί το 1948 η ανακοίνωση των ευρωπαϊκών χωρών καθώς και των ΗΠΑ να ενωθούν οι περιοχές της Δυτικής Γερμανίας σε ένα ομόσπονδο κράτος. Ήδη οι περιοχές αυτές είχαν ενταχθεί στο Σχέδιο Μάρσαλ που προέβλεπε την ανοικοδόμησή τους και τη βιομηχανική τους ανασυγκρότηση, με δυο λόγια την οικονομική ανασύσταση της Γερμανίας.

Έτσι, εισήχθη και το νέο νόμισμα, το γερμανικό μάρκο, που θα έπαιρνε τη θέση του νομίσματος του Ράιχ, το οποίο έτσι κι αλλιώς είχαν απαξιώσει πλήρως οι Σοβιετικοί. Είναι φανερό ότι με την ανασυγκρότηση της Γερμανίας η Ευρώπη ήθελε να απαλλαγεί από το κόστος των κατοχικών εξόδων, καθώς όλες οι οικονομίες ήταν ιδιαίτερα επιβαρυμένες από τον πόλεμο… Το 1948, ο Στάλιν, ακολουθώντας τώρα κατά πόδας τα βήματα του παλαιού συμμάχου του, Χίτλερ, επιχειρεί μιαν εισβολή, αυτή τη φορά «από τα μέσα»: τον Φεβρουάριο του 1948, με ένα κομμουνιστικό πραξικόπημα που βαφτίστηκε ρομαντικά «Νικηφόρος Φεβρουάριος», εντάσσει την Τσεχοσλοβακία στο σοβιετικό μπλοκ επιρροής, τη χρονιά, μάλιστα, που μαινόταν στην Ελλάδα ο Εμφύλιος Πόλεμος.

Αυτό βέβαια δεν πέρασε απαρατήρητο από τους Συμμάχους, οι οποίοι άρχισαν να προβληματίζονται σφόδρα για τις κινήσεις του Στάλιν και την αξιοπιστία του. Ως απάντηση στο Σχέδιο Μάρσαλ ήρθε η δημιουργία μιας σοσιαλιστικής αγοράς, της COMECON, με την επιβολή απόλυτου ελέγχου από μεριάς της ΕΣΣΔ στην Ανατολική Ευρώπη.

Ο Στάλιν κορύφωνε σταδιακά τις διαφωνίες του για το μέλλον της ηττημένης Γερμανίας συντηρώντας ένα κλίμα έντασης. Ο Σοβιετικός δικτάτορας αποφάσισε να κάνει έναν εκβιασμό των Συμμάχων στο Βερολίνο επιβάλλοντας αποκλεισμό στην τροφοδοσία της πόλης. Έτσι, τον Ιούνιο του 1948, τα σοβιετικά στρατεύματα απέκλεισαν τις οδικές και σιδηροδρομικές προσβάσεις προς το Δυτικό Βερολίνο διακόπτοντας την τροφοδοσία της πόλης. Ταυτόχρονα, διέκοψαν την παροχή φυσικού αερίου και ρεύματος δημιουργώντας μιαν ασφυκτική κατάσταση στην ήδη πολλαπλώς τραυματισμένη πόλη.

«Operation Vittles»

Μπροστά σε αυτή τη νέα ζοφερή πραγματικότητα που καταπατούσε για άλλη μια φορά κάθε γραμμή της Συμφωνίας του Πότσνταμ, την οποία, μάλιστα, και επικαλείτο ο Σοβιετικός δικτάτορας, οι δυτικοί αποφάσισαν να αντιδράσουν σθεναρά. Παρ’ όλα αυτά ο δυτικός κόσμος επέδειξε αυτοσυγκράτηση, όπως ακριβώς και σήμερα απέναντι σ’ έναν επίσης Ρώσο δικτάτορα που επιτίθεται απροκάλυπτα εναντίον ενός ανεξάρτητου κράτους και απειλεί τη Δύση με πυρηνικό όλεθρο.

Την πρόταση του στρατιωτικού διοικητή των αμερικανικών δυνάμεων Λ. Κλέι να μεταφερθούν εφόδια συνοδεία τεθωρακισμένων απέρριψε ο Πρόεδρος Τρούμαν, μη επιθυμώντας την όξυνση. Η απάντηση στον αποκλεισμό δεν άργησε να δοθεί, καθώς οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και άλλες χώρες, ανταποκρίθηκαν στην πρόκληση ξεκινώντας τη μαζική μεταφορά εφοδίων στο Δυτικό Βερολίνο από αέρος! Μέχρι τη λήξη του αποκλεισμού, στις 12 Μαΐου 1949, πραγματοποιήθηκαν περί τις 270.000 πτήσεις, με τις οποίες μεταφέρονταν φορτία κάρβουνου, τροφίμων και βιομηχανικού εξοπλισμού. Γύρω στα 40 αεροσκάφη ημερησίως πετούσαν πάνω από το Βερολίνο και προσγειώνονταν στο αεροδρόμιο της πόλης κάθε τρία λεπτά.

Ο ανεφοδιασμός του Βερολίνου υπήρξε μια συντριπτική απάντηση στον σταλινικό αποκλεισμό. Υπολογίζεται ότι η όλη επιχείρηση της μεταφοράς στοίχισε γύρω στα 200 εκατομμύρια δολάρια, ποσό ιλιγγιώδες για την εποχή, δίχως να υπολογιστεί το κόστος των εφοδίων. Στην επιχείρηση αυτή συμμετείχαν 57.000 άνθρωποι, εκ των οποίων 76 έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια των επιχειρήσεων.

Σύμβολο ελευθερίας

Η αποκατάσταση του εφοδιασμού της πόλης σηματοδότησε την πρώτη νίκη του ελεύθερου κόσμου απέναντι στο Σιδηρούν Παραπέτασμα που υψωνόταν απειλητικό. Για τον λόγο αυτό, η πόλη του Βερολίνου έγινε σύμβολο ελευθερίας, σύμβολο νίκης απέναντι στη σοβιετική επιθετικότητα.

Οι εξελίξεις αυτές που ενέτειναν τη δυσπιστία απέναντι στους Σοβιετικούς και τις προθέσεις τους, δημιούργησαν ένα αίσθημα ανασφάλειας στη Δύση, που οδήγησε, όπως είδαμε και στο προηγούμενο σημείωμά μας, στη δημιουργία του ΝΑΤΟ. Έτσι, τόσο οι Δυτικοευρωπαίοι όσο και οι Αμερικανοί συνασπίστηκαν έναντι της πραγματικής απειλής των 250 μεραρχιών του Κόκκινου Στρατού. Καθώς η Ευρώπη ήταν αδύνατον να αντιμετωπίσει μόνη της αυτή την επιθετικότητα, ζητήθηκε πάλι η συνδρομή των ΗΠΑ – που τότε μάλιστα διέθεταν και το μονοπώλιο της ατομικής βόμβας. Με το περίφημο «ψήφισμα Βάντενμπεργκ» πέρασε με συντριπτική πλειοψηφία από την αμερικανική Γερουσία η συμμετοχή των ΗΠΑ σε περιφερειακά δίκτυα συμμαχιών προκειμένου να υπερασπιστούν την εθνική τους ασφάλεια.

Ο αποκλεισμός του Βερολίνου εν τέλει συνετέλεσε στην αφύπνιση της Δύσης και στη δημιουργία μιας σειράς μέτρων απέναντι στην επιθετικότητα των Σοβιετικών. Έτσι βλέπουμε την επιτάχυνση των ενεργειών για τη δημιουργία της Ατλαντικής Συμμαχίας αλλά και την ανασύσταση του γερμανικού κράτους και την ένταξή του στον δυτικό κόσμο. Στις 23 Μαΐου του 1949, γεννήθηκε η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (BRD) και στις εκλογές του Αυγούστου που ακολούθησαν, ανεδείχθη νικητής ο Κόνραντ Αντενάουερ. Λίγους μήνες αργότερα, οι Σοβιετικοί απάντησαν με τη δημιουργία της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας (DDR).

 Η συνέχεια είναι γνωστή!

Διαβάστε επίσης:

ΣΥΡΙΖΑ: Το συνέδριο, οι αλλαγές και η χαρτογράφηση των τάσεων

Οι παίκτες πίσω από τα μεγάλα έργα – Ποιες αναπτύξεις υλοποιούν και σχεδιάζουν Prodea, Reds και Mytilineos

ΣΥΡΙΖΑ: Μαζικό κόμμα για την πολιτική αλλαγή – Πράσινο φως για «νέα αρχή»