Ο Σι Τζινπίνγκ είναι ο αδιαμφισβήτητος τιμονιέρης της Κίνας, την οποία οδηγεί διαμέσου των συμπληγάδων της πανδημίας, των πιέσεων στην κινεζική οικονομία, της κλιμακούμενης κρίσης με τις ΗΠΑ για την Ταϊβάν και του πολέμου στην Ουκρανία. Μέχρι στιγμής ελίσσεται αποτελεσματικά και οι βλέψεις του Πεκίνου για την επόμενη μέρα είναι ξεκάθαρες: η Κίνα θα πρέπει να γίνει η νέα υπερδύναμη που θα καθορίζει τις γεωπολιτικές εξελίξεις.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, που είναι στην πραγματικότητα μία σύγκρουση Ρωσίας – ΗΠΑ στο ευρωπαϊκό έδαφος, έχει ήδη νικητές και ηττημένους. Στους ηττημένους είναι η Ρωσία του Πούτιν και η Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο. Η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται ήδη σε τροχιά ύφεσης λόγω της ενεργειακής κρίσης, των πληθωριστικών πιέσεων και της αύξησης του κόστους δανεισμού και, όταν ηχήσουν οι σάλπιγγες της εκεχειρίας, κάποιοι από τους Ευρωπαίους θα πρέπει να αναζητήσουν κι αλλού συμμαχίες για να ανακάμψουν, διότι η αλληλεγγύη – όπως τουλάχιστον λειτουργεί στο ευρωπαϊκό κλαμπ – δεν είναι αρκετή.

Το μήνυμα του Pollitico

Έχοντας αυτό ακριβώς κατά νου η Γερμανία σπεύδει από τώρα να διαφοροποιηθεί. Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς μεταβαίνει σε λίγες μέρες στην Κίνα επικεφαλής μεγάλης αντιπροσωπείας κι αυτό ακριβώς το άνοιγμα σπεύδουν κάποιοι να το υπονομεύσουν.

Το Politico έστειλε μάλιστα ένα σαφές μήνυμα στο Βερολίνο, θέτοντας το ερώτημα «μήπως η Γερμανία είναι έτοιμη να επαναλάβει το λάθος που έκανε με την προσέγγιση με τη Ρωσία», που οδήγησε στην ενεργειακή εξάρτηση και στα σημερινά προβλήματα της γερμανικής οικονομίας. Το ερώτημα απευθύνεται και στους υπόλοιπους Ευρωπαίους: «Θα μάθει ποτέ η Ευρώπη;» γράφει το Politico αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι Ευρωπαίοι θα έπρεπε να έχουν αντιληφθεί πως δεν έχουν άλλη λύση – σε επίπεδο γεωστρατηγικής και οικονομίας – από την απόλυτη πρόσδεση στο αμερικανικό άρμα.

Οι Γερμανοί έχουν δείξει πως δεν συμφωνούν απολύτως με τον μονόδρομο που οδηγεί στην αμερικανική αγκαλιά. Η Άνγκελα Μέρκελ, που έχει βάλει φαρδιά – πλατιά την υπογραφή της στο μοντέλο της γερμανορωσικής συνεργασίας, έχει ξεκαθαρίσει πως αυτή η πολιτική επιλογή απέφερε πολύ σημαντικά κέρδη. Την επιβεβαιώνουν οι αριθμοί μέχρι την αρχή του χρόνου, όταν ο Πούτιν έκανε το μεγάλο λάθος να εισβάλει στην Ουκρανία. Κι επειδή η Γερμανία ως ισχυρός παίχτης σχεδιάζει από τώρα τη στάση και τις συμμαχίες για την επαύριον του πολέμου, δεν αρκείται στις αμερικανικές υποσχέσεις ούτε ικανοποιείται από το πατρονάρισμα της Ουάσινγκτον.

Αν δεχτούμε πως το γερμανικό ενδιαφέρον για την Κίνα χτίζεται τώρα για να αποδώσει αργότερα, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι η Κίνα δεν ενδιαφέρει ως ενεργειακή πηγή, αλλά ως παραγωγός και ως καταναλωτής. Η Γερμανία χρειάζεται προϊόντα υψηλής τεχνολογίας που παράγει η Κίνα και ενδιαφέρεται να διεισδύσει στην αχανή κινεζική αγορά. Άρα το παιχνίδι μοιάζει «win-win».

Όμως οι ΗΠΑ δεν μπορούν να δεχτούν τέτοια ανοίγματα από την πλευρά των Γερμανών, όταν έχουν διακηρύξει ότι η πρόκληση προέρχεται πλέον από την Κίνα και όχι από τη Ρωσία. Πολύ περισσότερο δεν τους ανησυχεί η μεταπολεμική Ρωσία. Η Κίνα αντίθετα, θα βγει από τον πόλεμο στην Ουκρανία μάλλον κερδισμένη: αγοράζει φτηνότερα το ρωσικό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, διατηρεί ανοιχτούς διαύλους με τη Δύση και εμφανίζεται παράλληλα πολιτικός σύμμαχος της Ρωσίας.

Οι ΗΠΑ ανησυχούν – και έχουν δίκιο

Αν η πολιτική του Κινέζου Σι Τζινπίνγκ επιτύχει, οι ΗΠΑ θα έχουν πρόβλημα. Αλλά οι Αμερικανοί θα έχουν πρόβλημα, ίσως και μεγαλύτερο, αν ο Σι αποτύχει. Ο Σι κέρδισε το εσωτερικό παιχνίδι ακολουθώντας σκληρή πολιτική έναντι της Ταϊβάν και προειδοποιώντας εμμέσως τις ΗΠΑ ότι δεν θα ανεχτεί «τον ηγεμονισμό και την πολιτική της ισχύος σε όλες τις μορφές». Μάλιστα ο Σι εκτίμησε ότι επέρχονται «δραστικές αλλαγές στο παγκόσμιο (γεωστρατηγικό) πεδίο».

Είναι εμφανές ότι οι ΗΠΑ και η Κίνα παίρνουν θέσεις για να εκκινήσουν από την pole position στην κούρσα που θα αρχίσει μετά την κατάρρευση των υφιστάμενων ισορροπιών που επιφέρει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει εκφράσει ανοιχτά την ανησυχία ότι ο στόχος της Κίνας δεν είναι απλώς να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ, αλλά να τις αντικαταστήσει ως παγκόσμια ηγέτιδα δύναμη.

Αν ο Σι καταφέρει να ξεπεράσει την πρόκληση της πανδημικής κρίσης και να ξαναδώσει στην οικονομία της χώρας στιβαρούς ρυθμούς ανάπτυξης, το επόμενο βήμα είναι να θελήσει να αποκτήσει και ισχυρότερη θέση στη διεθνή σκακιέρα. Αν αποτύχει, μπορεί να ρίξει στο τραπέζι του ανταγωνισμού το χαρτί της στρατιωτικής αντιπαράθεσης, μετατρέποντας σε πεδίο βολής την Ταϊβάν. Σε κάθε περίπτωση οι ΗΠΑ έχουν λόγους να παρακολουθούν με πολύ μεγάλη προσοχή τις κινήσεις του Σι Τζινπίνγκ.

Εξ ου και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Politico να στείλει στο Βερολίνο το μήνυμα ότι η Γερμανία δεν πρέπει να ξανακάνει το λάθος που έκανε με τη Ρωσία.

Η σόλο επιλογή του καγκελαρίου

«Υπό την ηγεσία του Σι οι σχέσεις της Ευρώπης με την Κίνα έχουν επιδεινωθεί. Με τον Σι άλλαξε η Κίνα και όχι η Ευρώπη» εκτίμησε στο Politico ο Τζάνκα Ορτέλ, στέλεχος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων.

Μπορεί να έχει απόλυτο δίκιο αν εξετάζει τις σχέσεις Ευρώπης – Κίνας μόνο στο επίπεδο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών κεκτημένων. Μόνο που ξεχνά πως οι γεωστρατηγικές επιλογές υπαγορεύονται και από τους νόμους της οικονομίας. Και η Γερμανία δεν θα ήταν οικονομική ατμομηχανή της Ευρώπης αν εξέταζε πρωτίστως τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις επιδόσεις της Ρωσίας του Πούτιν στον τομέα του εκδημοκρατισμού.

Το Βερολίνο αντιμετώπισε πολύ πρακτικά τη Ρωσία, καθώς της έδινε εύκολη και φθηνή πρόσβαση στην ενέργεια που χρειαζόταν η ατμομηχανή. Τώρα φαίνεται πως το Βερολίνο σκέφτεται με αντίστοιχο τρόπο, αλλά βάζοντας στο κάδρο την Κίνα. Προς την οποία το Βερολίνο στέλνει το μήνυμα ότι «πολλά θα εξαρτηθούν από τα επόμενα βήματα της Κίνας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη στάση της απέναντι στη Ρωσία και την Ταϊβάν», όπως δήλωσε ο πρεσβευτής της Γερμανίας στην Ε.Ε. Μίκαελ Κλάους.

Πιο κατηγορηματικό ήταν το μήνυμα που έστειλε στις Βρυξέλλες ο Σολτς λέγοντας ότι η Ε.Ε. «δεν πρέπει να αποσυνδεθεί» από το Πεκίνο. Δεν συμφωνούν μαζί του όλοι στον κυβερνητικό συνασπισμό. Η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ προειδοποίησε τις επιχειρήσεις ότι δεν πρέπει να δημιουργήσουν σχέσεις εξάρτησης με την Κίνα. «Η πλήρης οικονομική εξάρτηση, βασισμένη στην αρχή της ελπίδας, μας καθιστά πολιτικά εκβιάσιμους» είπε χαρακτηριστικά. Αλλά προσώρας την πολιτική του Βερολίνου τη χαράσσει ο καγκελάριος και γι’ αυτό η Ουάσιγκτον δεν κρύβει την ενόχλησή της για τις σόλο επιλογές του…

Διαβάστε επίσης:

#MeToo στη βιομηχανία της πορνογραφίας

Η κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα

Παγιδευμένες στο αδιέξοδο των επιλογών τους Άγκυρα και Μόσχα