Το «Κοσσυφοπέδιο» του Καυκάσου, η κληρονομιά της ΕΣΣΔ, οι συνεχείς συγκρούσεις ανάμεσα σε Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, το «Μήλον της Έριδος» του Αρτσάχ (Ναγκόρνο-Καραμπάχ), ο αποκλεισμός του «Διαδρόμου Λατσίν», οι προσπάθειες εθνοκάθαρσης και οι ισχυροί γείτονες Ρωσία και Τουρκία, συνθέτουν, εδώ κι έναν αιώνα σχεδόν, το μόνο εγγυημένο για τους πληθυσμούς αυτής της περιοχής πλαίσιο: Μια ακόμη στρατιωτική σύγκρουση αναμεταξύ τους.

Η συνέντευξη στο topontiki.gr του εκλεγμένου από την Εθνοσυνέλευση, Διαμεσολαβητή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Δημοκρατίας του Αρτσάχ, Κεγιάμ Στεπανιάν (Gegham Stepanyan), έγινε με αφορμή την απόφαση μόλις προχθές, την Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου 2023, του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, που καλεί την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν να σταματήσει άμεσα τον τρίμηνο αποκλεισμό του Αρτσάχ και να προβεί στις απαραίτητες εκείνες ενέργειες, ώστε να υπάρξει απρόσκοπτη κυκλοφορία πολιτών, αγαθών και ενέργειας μέσω του «Διάδρομου Λατσίν» με την Αρμενία.

Μέχρι σήμερα κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί…

topontiki.gr | Μιλήστε μας για το ιστορικό της κρίσης και τις τωρινές σχέσεις Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν.

Κεγιάμ Στεπανιάν | Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ (Αρτσάχ), που ιστορικά και αδιάκοπα κατοικείται από το έθνος των Αρμενίων, ήταν ανέκαθεν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορικής Αρμενίας. Ωστόσο, τον Μεσαίωνα, με τη διάλυση του αρμενικού κράτους, το Αρτσάχ βρέθηκε υπό την κυριαρχία διαφόρων κατακτητών, κατάφερε όμως να διαφυλάξει την αρμενική του ταυτότητα, διατηρώντας ένα σχετικά αυτόνομο καθεστώς, υπό διαφορετικές αυτοκρατορίες.

Η νέα φάση της σύγκρουσης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ ξεκίνησε με την εγκαθίδρυση της σοβιετικής κυριαρχίας στην περιοχή μας. Παρά τις προηγούμενες αποφάσεις το Αζερμπαϊτζάν να εγκαταλείψει το Αρτσάχ ως μέρος της Σοβιετικής Αρμενίας, στις 5 Ιουλίου του 1921 -με άμεση παρέμβαση του Στάλιν- το Γραφείο Καυκάσου της Κεντρικής Επιτροπής του Ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος, πήρε αυθαίρετα την απόφαση να ενσωματώσει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ στο Σοβιετικό Αζερμπαϊτζάν, ως μια αυτόνομη περιφερειακή οντότητα μέσα σ’ αυτό.

Η ηγεσία του Αζερμπαϊτζάν παραβίαζε τακτικά και με συνέπεια τα δικαιώματα και τα συμφέροντα του αρμενικού πληθυσμού του Αρτσάχ, καθιστώντας τη ζωή τους εκεί, σχεδόν αφόρητη. Οι πολιτικές διακρίσεων του Αζερμπαϊτζάν κατά του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και του αρμενικού πληθυσμού του ήταν πανταχού παρούσες. Αποσκοπούσαν, μεταξύ άλλων, στην τεχνητή αναστολή της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης της αυτόνομης περιοχής, στη διατάραξη της δημογραφικής εξέλιξης και στη δημιουργία εκροής του αρμενικού πληθυσμού, καταστρέφοντας και κάνοντας κατάχρηση της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς του Αρτσάχ. Κατά τη διάρκεια ολόκληρης της σοβιετικής περιόδου, οι Αρμένιοι του Ναγκόρνο-Καραμπάχ αγωνίστηκαν για την επανένωση με την Αρμενία.

Οι ρίζες της τρέχουσας φάσης της σύγκρουσης ανάγονται στο 1988. Ως απάντηση σε μια σειρά ειρηνικών διαδηλώσεων για ενοποίηση με την Αρμενία στην Αυτόνομη Περιφέρεια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ (NKAO), οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν οργάνωσαν διωγμούς και εθνοκάθαρση Αρμενίων σε ολόκληρο το Αζερμπαϊτζάν. Τα πιο αξιοσημείωτα παραδείγματα είναι οι σφαγές του Σουγκάιτ και του Μπακού.

Ωστόσο, στις 10 Δεκεμβρίου του 1991, ο λαός του Ναγκόρνο-Καραμπάχ διεξήγαγε δημοψήφισμα για Ανεξαρτησία και ανακήρυξε τη Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ (Αρτσάχ) (NKR), σε πλήρη συμμόρφωση τόσο με τους τότε νόμους της ΕΣΣΔ, όσο και με τα διεθνή πρότυπα. Σε απάντηση, το Αζερμπαϊτζάν εξαπέλυσε μια πλήρους κλίμακας στρατιωτική επίθεση εναντίον του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η οποία τελικά οδήγησε στον Πρώτο πόλεμο του Αρτσάχ (1991-1994). Ο πόλεμος έληξε με την υπογραφή της κατάπαυσης του πυρός στις 12 Μαΐου του 1994. Χάθηκαν χιλιάδες ζωές και προκλήθηκαν σημαντικές υλικές ζημιές στον λαό του Αρτσάχ. Το Αρτσάχ κατόρθωσε να υπερασπιστεί την ελευθερία και την πολιτεία του.

Τα τελευταία 30 χρόνια, η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν καλλιεργεί και προωθεί ενεργά Αρμενοφοβική πολιτική και αντιλήψεις στην κοινωνία των Αζέρων. Αν και οι διαπραγματεύσεις ήταν σε εξέλιξη υπό την αιγίδα του Ομίλου Μινσκ OSCE για τη διευθέτηση της σύγκρουσης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το Αζερμπαϊτζάν απειλούσε συνεχώς να χρησιμοποιήσει βία, το οποίο και έπραξε τον Απρίλιο του 2016 και τον Σεπτέμβριο του 2020, όταν επιτέθηκε στο Αρτσάχ με την υποστήριξη της Τουρκίας και τρομοκρατών μισθοφόρων. Στις 9 Νοεμβρίου του 2020 υπεγράφη μια τριμερής συμφωνία μεταξύ των ηγετών της Αρμενίας, του Αζερμπαϊτζάν και της Ρωσίας για την παύση των εχθροπραξιών, λόγω των οποίων το Αρτσάχ έχασε μεγάλο κομμάτι των εδαφών του και οι οποίες στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 6.000, κυρίως νέους, ανθρώπους.

Η ανεξάρτητη Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν δεν έχουν εδραιώσει διπλωματικές σχέσεις από τον Πρώτο Πόλεμο του Αρτσάχ τη δεκαετία του 1990. Μόνο μετά τον πόλεμο του 2020, οι δυο πλευρές επιχειρήσαν να διαπραγματευτούν μια ειρηνευτική συμφωνία που να προβλέπει την οριοθέτηση και τον καθορισμό των κοινών συνόρων, με το επακόλουθο άνοιγμά τους. Συνεπώς, πιο πρόσφατα, τον Σεπτέμβριο του 2022 οι στρατιωτικές δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν επιτέθηκαν και κατέλαβαν κυρίαρχα εδάφη της Δημοκρατίας της Αρμενίας. Αυτή η επιθετική γραμμή συμπεριφοράς του Αζερμπαϊτζάν δεν αφήνει σχεδόν κανένα περιθώριο για ουσιαστικές συζητήσεις για μια σταθερή και μακροπρόθεσμη ειρήνη στην περιοχή μας, καθώς η δικτατορία του Αζερμπαϊτζάν στέλνει ένα σαφές μήνυμα στον κόσμο – πως απώτερος στόχος της είναι να καταλάβει και να πραγματοποιήσει εθνοκάθαρση σε ολόκληρο το Αρτσάχ και ακόμη και την ίδια την Αρμενία.

topontiki.gr | Η πρόσφατη κρίση με τον αποκλεισμό από τους Αζέρους του «Διαδρόμου Λατσίν» στις αρχές Δεκεμβρίου πως και γιατί ξεκίνησε;

Κεγιάμ Στεπανιάν | Στην πραγματικότητα, ο τρέχων αποκλεισμός του «Διαδρόμου Λατσίν», της μοναδικής διαδρομής που συνδέει το Αρτσάχ με την Αρμενία και τον υπόλοιπο κόσμο, που εγγυάται η Τριμερής Συμφωνία, είναι το δεύτερο τέτοιου είδους συμβάν. Στις 3 Δεκεμβρίου του 2022, οι Αζέροι απέκλεισαν για πρώτη φορά τον δρόμο που διέρχεται από τον «Διάδρομο Λατσίν». Ύστερα από διαπραγματεύσεις με τη μεσολάβηση των ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων, ο δρόμος άνοιξε. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, έγινε σαφές, ότι το Αζερμπαϊτζάν πρόκειται να καταφύγει ξανά σ’ αυτήν την παράνομη τακτική, με σκοπό να ασκήσει πίεση στο Αρτσάχ.

Στις 12 Δεκεμβρίου του 2022, γύρω στις 10:30 π.μ., οι λεγόμενοι «οικολογικοί ακτιβιστές» του Αζερμπαϊτζάν απέκλεισαν για άλλη μια φορά τον Διάδρομο, αφήνοντας 120.000 ανθρώπους σε πλήρη απομόνωση. Τα αιτήματα αυτής της κατασκευασμένης διαμαρτυρίας αφορούν τις υποτιθέμενες «παράνομες εξορυκτικές δραστηριότητες» στην επικράτεια του Αρτσάχ. Ωστόσο, μπορέσαμε να αναγνωρίσουμε την πλειονότητα των συμμετεχόντων, που αποδείχτηκε ότι ήταν πρώην ή νυν εκπρόσωποι των ειδικών υπηρεσιών του Αζερμπαϊτζάν. Αυτό επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά τον σκηνοθετημένο και κυβερνητικό χαρακτήρα αυτής της «διαμαρτυρίας».

Ο συνεχιζόμενος αποκλεισμός είναι ένα ακόμη επεισόδιο των ευρέως εκτεταμένων και συστηματικών επιθέσεων κατά του λαού του Αρτσάχ και των δικαιωμάτων του από το Αζερμπαϊτζάν. Κατόπιν της καθιέρωσης της εκεχειρίας τον Νοέμβριο του 2020, η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν κατέφευγε με συνέπεια σε διάφορες εγκληματικές πράξεις. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, άνθρωποι σκοτώθηκαν, συμπεριλαμβανομένων αμάχων, εκατοντάδες έγιναν άμεσοι στόχοι των στρατιωτικών δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν, το έργο των ζωτικών υποδομών διαταράχθηκε εσκεμμένα, οι γεωργικές εργασίες παρεμποδίστηκαν σκόπιμα και οι επιθέσεις με στόχο τη δημιουργία ατμόσφαιρας ψυχολογικού εκφοβισμού και φόβου πραγματοποιήθηκαν προμελετημένα από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν.

Επιπλέον, η ηγεσία του Αζερμπαϊτζάν απεύθυνε συνεχώς εκκλήσεις προς τον άμαχο πληθυσμό του Αρτσάχ να προβεί σε φυγή, σε περίπτωση άρνησής του να αποδεχτεί την Αζερική υπηκοότητα και να ζήσει υπό την κυριαρχία του Αζερμπαϊτζάν. Επομένως, μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι ο αποκλεισμός εξυπηρετεί τον πρωταρχικό στόχο της επί δεκαετίες και καθοδηγούμενης από το κράτος Αρμενοφοβικής πολιτικής του Αζερμπαϊτζάν, δηλαδή, εθνοκάθαρση και γενοκτονία του γηγενούς αρμενικού πληθυσμού του Αρτσάχ.

topontiki.gr | Τί συνέπειες είχε η κίνηση αυτή για τον πληθυσμό που ζει στη Δημοκρατία του Αρτσάχ;

Κεγιάμ Στεπανιάν | Η ανθρωπιστική κρίση στο Αρτσάχ έχει φτάσει στο πιο κρίσιμο σημείο της με όλες τις καταστροφικές συνέπειες για τον φιλήσυχο άμαχο πληθυσμό. Σχεδόν όλες οι εκφάνσεις της ζωής των ανθρώπων έχουν παραλύσει ή διαταραχθεί από την εγκληματική και απάνθρωπη πράξη του Αζερμπαϊτζάν.

Η παροχή κάθε είδους προμηθειών στο Αρτσάχ, συμπεριλαμβανομένων των ειδών πρώτης ανάγκης, των φρέσκων τροφίμων, των φαρμάκων και των ενεργειακών αποθεμάτων, έχει ανασταλεί.

Το θεμελιώδες δικαίωμα στην ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων συνεχίζει να παραβιάζεται σε μεγάλο βαθμό, μαζί με μια σειρά από άλλα βασικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στην εκπαίδευση, το δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, το δικαίωμα στην υγειονομική περίθαλψη, το δικαίωμα στην τροφή. Ο αποκλεισμός χώρισε χιλιάδες οικογένειες, εμποδίζοντας 1.100 άτομα -μεταξύ των οποίων 270 παιδιά- να επιστρέψουν στο Αρτσάχ.

Ταυτόχρονα, έχει ασκηθεί μεγάλη πίεση στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης του Αρτσάχ, το οποίο πασχίζει να περιθάλψει ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση, οι οποίοι υπό κανονικές συνθήκες θα μεταφέρονταν στα ιατρικά ιδρύματα της Αρμενίας.

Λόγω της διακοπής της παροχής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας από την Αρμενία προς το Αρτσάχ διάρκειας ενός μήνα (ο μόνος αγωγός βρίσκεται επί του παρόντος υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν), ολόκληρος ο πληθυσμός πρακτικά δεν έχει σταθερή και αδιάλειπτη πρόσβαση σε θέρμανση, μαγείρεμα και ζεστό νερό για να αντιμετωπίσει τις δύσκολες συνθήκες του χειμώνα. Οι προγραμματισμένες διακοπές ρεύματος που καθιέρωσε η κυβέρνηση του Αρτσάχ, με στόχο την οργάνωση της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας με βάση τους λιγοστούς τοπικούς πόρους, ασκούν πρόσθετη πίεση στον λαό του Αρτσάχ, ο οποίος δυσκολεύεται ακόμη περισσότερο να συνεχίσει τον συνήθη τρόπο ζωής του και να διατηρήσει την καθημερινότητά του. Καθώς η επισιτιστική κρίση έπληξε αμέσως το Αρτσάχ, οι άνθρωποι πρέπει να σχηματίζουν ουρές έξω από τα καταστήματα για ώρες, εν μέσω του χειμώνα, για να λάβουν μια πολύ περιορισμένη ποσότητα φαγητού σε μορφή κουπονιών που καθιέρωσε η κυβέρνηση του Αρτσάχ, τα οποία έχουν πλέον γίνει η νέα τους καθημερινότητα.

Συνολικά, ο αποκλεισμός έχει αρνητικό αντίκτυπο όχι μόνο στην ψυχική και ψυχολογική κατάσταση του λαού του Αρτσάχ, αλλά θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία ολόκληρης της κοινωνίας που στερείται κάθε θρεπτικής τροφής, κατάλληλης θέρμανσης και ζεστού νερού εδώ και 2 μήνες.

Άλλωστε, ο ψυχολογικός και πληροφοριακός τρόμος του λαού της Αρτσάχ από το Αζερμπαϊτζάν, όπως η διάδοση παραπληροφόρησης για την εκκένωση του Αρτσάχ, δημιουργεί περαιτέρω ενόχληση στους ανθρώπους που ήδη αγωνίζονται να επιβιώσουν στις απάνθρωπες συνθήκες ζωής υπό τον αποκλεισμό που έχει επιβάλει το Αζερμπαϊτζάν. Λόγω της βλάβης της μοναδικής γραμμής Διαδικτύου που εκτείνεται από την Αρμενία προς το Αρτσάχ, οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν καθημερινά τεχνικά προβλήματα με τη σύνδεση κινητής τηλεφωνίας και Διαδικτύου, το οποίο μόνο αυξάνει το άγχος και την πίεση που βιώνουν. Με άλλα λόγια, το Αζερμπαϊτζάν επιτίθεται στο Αρτσάχ σε κάθε επίπεδο, με όλους τους τρόπους και μορφές με σκοπό να διαταράξει την κανονική ζωή των ανθρώπων και να τους τρομοκρατήσει ώσπου να καταλήξουν στο κρίσιμο σημείο όπου δεν έχουν άλλη επιλογή από το να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Ουσιαστικά υποβάλλει τον λαό του Αρτσάχ σε συλλογική τιμωρία.

topontiki.gr | Η παράλληλη διακοπή της παροχής φυσικού αερίου από τους Αζέρους εν μέσω Χειμώνα, συνηγορεί υπέρ της άποψης περί εθνοκάθαρσης;

Κεγιάμ Στεπανιάν | Σίγουρα, το κάνει. Ο «ενεργειακός τρόμος» του Αζερμπαϊτζάν στο Αρτσάχ δεν πρέπει να θεωρηθεί ως μια μεμονωμένη πράξη, αλλά ως στοιχείο της κρατικά καθοδηγούμενης Αρμενοφοβικής πολιτικής του Αζερμπαϊτζάν, που επιδιώκει να εκκαθαρίσει εθνολογικά το Αρτσάχ από τον αυτόχθονα Αρμένιο πληθυσμό του. Ωστόσο, αυτό δεν είναι το πρώτο συμβάν, αφού ολόκληρος ο πληθυσμός του Αρτσάχ στερήθηκε την παροχή φυσικού αερίου για 20 ημέρες τον Φεβρουάριο-Μάρτιο του 2022, μέσα στον χειμώνα και κατά τη διάρκεια μιας άνευ προηγουμένου χιονόπτωσης.

Η συνεχής διακοπή της παροχής φυσικού αερίου στο Αρτσάχ συνιστά επίσης ψυχολογικό τρόμο, ο οποίος πιέζει την ήδη εύθραυστη ψυχική κατάσταση του πληθυσμού του Αρτσάχ, που έχει υποστεί έναν πλήρως αιματηρό πόλεμο πριν από 2 χρόνια και εξακολουθεί να καταπονείται με τις ανθρωπιστικά καταστροφικές συνέπειες του.

Το κύριο κίνητρο πίσω από αυτήν την ενέργεια είναι να δημιουργηθούν τόσο απάνθρωπες και αφόρητες συνθήκες διαβίωσης για ολόκληρο τον πληθυσμό του Αρτσάχ, ώσπου τελικά να αναγκαστεί να εγκαταλείψει τα γηγενή εδάφη του. Το Γραφείο του Συνηγόρου του πολίτη έχει προειδοποιήσει πολλές φορές για τους κινδύνους της πληθυσμιακής μείωσης του Αρτσάχ, παρέχοντας πολλαπλά στοιχεία και αποδείξεις για τη διεθνή κοινότητα. Επομένως, αυτή η εγκληματική πράξη δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια συστηματική και συνεχή πολιτική εθνοκάθαρσης των Αρμενίων του Αρτσάχ που πραγματοποιείται απροκάλυπτα από το Αζερμπαϊτζάν.

topontiki.gr | Οι (αερο)μεταφορές προς το Στεπανακέρτ ώστε να αμβλυνθεί κάπως η ανθρωπιστική κρίση, κατάφεραν να φέρουν κάποιο αποτέλεσμα;

Κεγιάμ Στεπανιάν | Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν υπάρχουν αεροπορικές μεταφορές προς το Αρτσάχ και παρόλο που, μετά από δύο μήνες πλήρους απομόνωσης και στέρησης, ένας περιορισμένος αριθμός τροφίμων έφτασε πρόσφατα στο Αρτσάχ μέσω των ειρηνευτικών δυνάμεων, απέχει όμως πολύ από το να θεωρηθούν αρκετά για τον κατάλληλο εφοδιασμό ολόκληρου του πληθυσμού του Αρτσάχ με τ’ απαραίτητα προϊόντα και είδη πρώτης ανάγκης.

Οι ουρές στα καταστήματα είναι ατελείωτες, ο κόσμος πρέπει να περιμένει για ώρες σε κρύες χειμωνιάτικες καιρικές συνθήκες και συχνά να φύγει με άδεια χέρια, καθώς τα προϊόντα στα καταστήματα τελειώνουν αμέσως. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πριν από τον αποκλεισμό, 400 τόνοι κάθε είδους αγαθών εισάγονταν στο Αρτσάχ από την Αρμενία σε καθημερινή βάση. Αυτή είναι η ελάχιστη ποσότητα προϊόντων που είναι απαραίτητη για την εξ ολοκλήρου κάλυψη των αναγκών των 120.000 ανθρώπων του Αρτσάχ, κάτι που προφανώς δεν συμβαίνει αυτή τη στιγμή.

Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα του Αρτσάχ εξακολουθούν να μην είναι σε θέση να παρέχουν τακτικά γεύματα στους μαθητές τους και, σε συνδυασμό με την αδυναμία θέρμανσης των κτιρίων λόγω της διακοπής της παροχής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας από το Αζερμπαϊτζάν, οι δραστηριότητές τους παραμένουν σε αναστολή. Έτσι, σήμερα, 20.000 παιδιά του Αρτσάχ στερούνται το θεμελιώδες δικαίωμά τους στην εκπαίδευση.

Άλλωστε, ο στόχος της διεθνούς κοινότητας θα πρέπει να είναι να πιέσει το Αζερμπαϊτζάν να άρει πλήρως, άνευ όρων και άμεσα, τον αποκλεισμό του Αρτσάχ, αντί να διαπραγματευτεί με το Αζερμπαϊτζάν για την ευκαιρία εισαγωγής περιορισμένης ποσότητας τροφίμων στο Αρτσάχ. Θα πρέπει να είμαστε σε αυξημένη εγρήγορση, καθώς το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποιεί την τρέχουσα κατάσταση προς όφελός του για να αρνηθεί ξανά την ύπαρξη του αποκλεισμού με το πρόσχημα της πρόσβασης της ανθρωπιστικής βοήθειας στο Αρτσάχ. Δυστυχώς, με κάθε νέα μέρα αποκλεισμού, το Αρτσάχ μετατρέπεται σε μια υπαίθρια φυλακή, ενώ η ανθρωπότητα εξακολουθεί να σιωπά επαίσχυντα ως προς αυτό.

topontiki.gr | Ποιος ο ρόλος σε αυτή την προσπάθεια του ICRC (International Committee of the Red Cross) και της ρωσικής ειρηνευτικής δύναμης που είναι επιφορτισμένη με τη φύλαξη του «Διαδρόμου Λατσίν»;

Κεγιάμ Στεπανιάν | Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το ICRC και το ρωσικό ειρηνευτικό σώμα είναι οι μόνοι διεθνείς παράγοντες που είναι παρόντες στην περιοχή. Ως εκ τούτου, οι δραστηριότητες και οι προσπάθειές τους έχουν μεγάλη αξία, δεδομένης της απόλυτης απομόνωσης και αποκλεισμού του Αρτσάχ και του λαού του από το Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, οι δραστηριότητες αυτών των παραγόντων περιορίζονται αυστηρά στις εντολές τους, οι οποίες είναι κυρίως ανθρωπιστικής φύσης. Επομένως, οι προσδοκίες και οι αξιολογήσεις μας για το έργο τους θα πρέπει να προσαρμοστούν ρεαλιστικά ως προς αυτό.

Για παράδειγμα, το ICRC ασχολείται ως επί το πλείστον με τη μεταφορά ατόμων με προβλήματα υγείας, ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση, καθώς και αμάχων, συμπεριλαμβανομένων ανηλίκων παιδιών, που είχαν αποκλειστεί και στις δύο πλευρές του αποκλεισμού. Ωστόσο, είχαμε και μια περίπτωση θανάτου ενός ασθενούς, του οποίου η ζωή θα μπορούσε να είχε σωθεί, εάν οργανωνόταν έγκαιρα η μεταφορά του σε ιατρικά ιδρύματα της Αρμενίας. Και αυτού του είδους οι καταστάσεις συμβαίνουν κυρίως λόγω του μη συνεργάσιμου χαρακτήρα των αρχών του Αζερμπαϊτζάν που σκόπιμα εμποδίζουν την αποστολή του ICRC στο Αρτσάχ, δημιουργούν τεχνητά εμπόδια για την αποτελεσματική λειτουργία του και έτσι καθυστερούν τη μεταφορά ασθενών που χρειάζονται επείγουσα θεραπεία στο εξωτερικό.

Όσον αφορά τις ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις, εργάζονται, κατά κύριο λόγο, για να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρξει κλιμάκωση στον τόπο της λεγόμενης «οικολογικής διαμαρτυρίας» του Αζερμπαϊτζάν. Επιπλέον, έχουν συνοδεύσει και διασφαλίσει την ασφαλή διέλευση οχημάτων με πολίτες. Για παράδειγμα, στις 17 Ιανουαρίου του 2023, μια ομάδα 19 ανήλικων παιδιών από το Αρτσάχ, που ήταν εγκλωβισμένα στην Αρμενία και δεν μπορούσαν να επανενωθούν με τις οικογένειές τους στο Αρτσάχ, για διάστημα μεγαλύτερο από έναν μήνα, επέστρεψαν στην πατρίδα τους με τη μεσολάβηση των ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων. Δυστυχώς, η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν έχει καταπατήσει με θρασύτητα τα δικαιώματα των παιδιών, υποβάλλοντάς τα σε ψυχολογικό τρόμο, μπαίνοντας στο όχημά τους, βιντεοσκοπώντας τα και φωνάζοντας τους. Μολονότι οι ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις επιλύσαν τελικά την κατάσταση, αυτή η υπόθεση χρησιμεύει ως λαμπρό παράδειγμα των περιορισμών των εντολών αυτού του είδους παραγόντων στην περιοχή, το οποίο θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας.

Συνολικά, ως Εθνικός Θεσμός Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο Συνήγορος του Πολίτη επιδοκιμάζει τις δραστηριότητες, την υποστήριξη και τη βοήθεια που παρέχουν το ICRC και οι ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις στον πληθυσμό του Αρτσάχ, ειδικά σε αυτήν την κρίσιμη κατάσταση, ακόμη και παρά τους περιορισμούς της εντολής τους και τα συχνά εμπόδια που δημιουργούνται από την πλευρά του Αζερμπαϊτζάν για ν’ αναχαιτιστεί η ομαλή λειτουργία τους.

topontiki.gr | Ασκείται διπλωματική πίεση από τη Διεθνή Κοινότητα απέναντι στο Αζερμπαϊτζάν, την Ρωσία και την Τουρκία; Ποια η στάση των δύο τελευταίων απέναντι στην κρίση;

Κεγιάμ Στεπανιάν | Καθ’ όλη τη διάρκεια του αποκλεισμού, έχουμε λάβει πολλαπλές αντιδράσεις από διάφορους διεθνείς οργανισμούς, ομάδες υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παράγοντες και κράτη. Ωστόσο, η διεθνής κοινότητα έχει περιοριστεί μέχρι στιγμής μόνο σε εκκλήσεις και δηλώσεις, οι οποίες δεν είναι αποτελεσματικές στο να παρέχουν οποιαδήποτε ουσιαστική αλλαγή στην τρέχουσα κατάσταση. Κατά τη γνώμη μου, είναι καιρός να προχωρήσουμε σε απτές ενέργειες, όπως περιοριστικά μέτρα έναντι της εγκληματικής δικτατορίας του Αζερμπαϊτζάν, προκειμένου να αποτραπεί μια ακόμη ανθρωπιστική καταστροφή ή, ακόμη χειρότερα, ένα μη αναστρέψιμο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Τα εργαλεία ήπιας ισχύος δεν λειτουργούν σε γενοκτόνα κράτη, τα οποία διεξάγουν ανοιχτά (Αζερμπαϊτζάν) ή υποστηρίζουν (Τουρκία) μια εθνοκάθαρση στο Αρτσάχ.
Είναι απογοητευτικό να βλέπουμε ότι η διεθνής κοινότητα επικεντρώνεται μάλλον στην κριτική της ρωσικής ειρηνευτικής αποστολής στο Αρτσάχ, αντί να καταδικάζει τον ίδιο τον αυτουργό του εγκλήματος -το Αζερμπαϊτζάν- και ν’ απευθύνεται σ’ αυτήν για να σταματήσει τον αποκλεισμό. Εν τω μεταξύ, η κριτική του ρόλου της Τουρκίας στην υπονόμευση της σταθερότητας και της ασφάλειας στην περιοχή μας, συμπεριλαμβανομένης της παροχής προμηθειών και συμβουλών στο Αζερμπαϊτζάν κατά τη διάρκεια της επίθεσής του εναντίον του Αρτσάχ το 2020, είναι πρακτικά ανύπαρκτη στη διεθνή συζήτηση σήμερα.

Σύμφωνα με τις επίσημες θέσεις, η Ρωσία έχει λάβει μάλλον μεσολαβητική θέση στη συνεχιζόμενη κρίση, δεδομένης της ειρηνευτικής αποστολής της στο Αρτσάχ, ενώ η Τουρκία υποστηρίζει ανοιχτά τις εγκληματικές ενέργειες και την επιθετική ρητορική του Αζερμπαϊτζάν με κάθε δυνατό τρόπο.

topontiki.gr | Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 κι ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας, πως έχουν επηρεάσει το πλέγμα των σχέσεων ανάμεσα στις τέσσερις χώρες και τη Διεθνή Κοινότητα; (Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Ρωσία, Τουρκία)

Κεγιάμ Στεπανιάν | Οι συνεχείς υπονομευτικές δραστηριότητες της Τουρκίας στην περιοχή μας και ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν επηρέασαν άμεσα, αλλά σίγουρα πρόσθεσαν ένα επιπλέον επίπεδο πολυπλοκότητας στη διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, συμπεριλαμβανομένων των πολυμερών μορφών (π.χ. Ρωσία-Αρμενία-Αζερμπαϊτζάν). Το πιο ανησυχητικό για εμάς, ωστόσο, είναι ότι η συνεχιζόμενη ανθρωπιστική κρίση στο Αρτσάχ έχει παραμείνει επισκιασμένη τόσο από τα γεγονότα στην Ουκρανία, όσο και τώρα από τον σεισμό στη Συρία και την Τουρκία. Αυτό αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι καθολικά μόνο στα χαρτιά, αλλά όχι στην πράξη.
Επιπλέον, τα τελευταία 2 χρόνια, η οπορτουνιστική ηγεσία του Αζερμπαϊτζάν έχει χρησιμοποιήσει κάθε σημαντικό διεθνές γεγονός ή εξέλιξη που τράβηξε την προσοχή του κόσμου για να επιτεθεί κρυφά στο Αρτσάχ. Έτσι, τον Φεβρουάριο-Μάρτιο του 2022, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, το Αζερμπαϊτζάν διέκοψε την παροχή φυσικού αερίου στο Αρτσάχ από την Αρμενία για 20 ημέρες μέσα στον χειμώνα. Εν τω μεταξύ, εξαπέλυσε επίθεση προς την κατεύθυνση των χωριών Khramort και Parukh, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη μέρους του ύψους Karaglukh από το Αζερμπαϊτζάν, κατά κατάφωρη παραβίαση της Τριμερούς Συμφωνίας της 9^ης Νοεμβρίου του 2020. Το ίδιο συνέβη τον Αύγουστο του 2022, όταν εξαπολύθηκε επίθεση κατά του Αρτσάχ στον διάδρομο Berdzor (Λατσίν), ενώ όλη η προσοχή της διεθνούς κοινότητας ήταν επικεντρωμένη στο ουκρανικό μέτωπο.

Δυστυχώς, αυτά τα γεγονότα δεν βρήκαν καμία σημαντική κάλυψη ή αντίδραση από τη διεθνή κοινότητα. Η σιωπή και η άγνοια της διεθνούς κοινότητας απέναντι στα θεμελιώδη δικαιώματα του λαού του Αρτσάχ είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο το Αζερμπαϊτζάν συνεχίζει τη γενοκτονική πολιτική του έναντι του Αρτσάχ με απόλυτο αίσθημα ατιμωρησίας και θράσους.

topontiki.gr | Οι σχέσεις Ελλάδας – Αρμενίας σε τι επίπεδο βρίσκονται;

Κεγιάμ Στεπανιάν | Οι σχέσεις μεταξύ της Αρμενίας και της Ελλάδας ήταν πάντα πολύ θερμές και αποδοτικές. Οι Αρμένιοι και οι Έλληνες είναι γνήσια αδελφικά έθνη που έχουν μοιραστεί μαζί μια μακρά ιστορική διαδρομή. Έχουμε πολλές κοινές πολιτιστικές, πνευματικές και πολιτισμικές αξίες και χαρακτηριστικά. Στις πιο δύσκολες στιγμές, η Ελλάδα και το ελληνικό έθνος ήταν πάντα στο πλευρό της Αρμενίας και του Αρτσάχ. Για παράδειγμα, το Αρτσάχ έλαβε σημαντική ποσότητα ανθρωπιστικής βοήθειας από την Ελλάδα τόσο κατά τη διάρκεια του πολέμου του 2020 όσο και μετά από αυτόν. Η αδελφική φωνή της Ελλάδας και η ακλόνητη υποστήριξή της για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του αρμενικού λαού του Αρτσάχ έχει επίσης ακουστεί ενεργά στη διεθνή σκηνή και εκτιμήθηκε πολύ από εμάς. Πιο πρόσφατα, στις 15 Δεκεμβρίου του 2022, ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, μεταξύ των πρώτων, προέτρεψε τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν να ανοίξουν τον διάδρομο του Λατσίν.[1] Έτσι, στη διεθνή σκηνή, η Ελλάδα δεν φείδεται προσπαθειών για να δείξει την υποστήριξή της στο αδελφικό Αρμενικό έθνος και να ευαισθητοποιήσει για το Αρτσάχ.

topontiki.gr | Εκτιμάτε ότι τα γεγονότα αυτά μπορούν στο άμεσο μέλλον να οδηγήσουν σε νέα πολεμική αναμέτρηση ως συνέχεια εκείνης του 2020;

Κεγιάμ Στεπανιάν | Τα τελευταία 2 χρόνια, αξιωματούχοι του Αζερμπαϊτζάν έχουν απειλήσει επανειλημμένα να καταλάβουν το υπόλοιπο Αρτσάχ και να εκδιώξουν βίαια τον αυτόχθονα αρμενικό πληθυσμό από την περιοχή, σε περίπτωση που αρνηθούν να γίνουν κομμάτι του Αζερμπαϊτζάν. Έχω προειδοποιήσει πολλάκις τη διεθνή κοινότητα ότι η επιθετική Αρμενοφοβική ρητορική των αρχών του Αζερμπαϊτζάν συνεχίζεται σε διάφορα επίπεδα στη μεταπολεμική περίοδο του 2020, με ανανεωμένο σθένος και είναι γεμάτη με μη αναστρέψιμες συνέπειες για τον λαό μας. Οι εγκληματικές ενέργειες και ο τρόμος κατά του Αρτσάχ από το Αζερμπαϊτζάν, όπως ο συνεχιζόμενος δίμηνος αποκλεισμός, η διακοπή του φυσικού αερίου τον Φεβρουάριο-Μάρτιο του 2022, η διακοπή νερού τον Ιούλιο-Αύγουστο του 2021, η επίθεση στο Khramort, το Parukh και το Karaglukh τον Μάρτιο του 2022, η κατάληψη του Khtsaberd τον Δεκέμβριο του 2020, έχουν υπονομεύσει τις πιθανές πρωτοβουλίες ειρηνευτικών συνομιλιών ή τις διαδικασίες εξομάλυνσης στην περιοχή μας.

Το Αζερμπαϊτζάν το κάνει ξεκάθαρο: Θέλει το Αρτσάχ χωρίς τον αυτόχθονα πληθυσμό του. Το Αζερμπαϊτζάν έχει αποδείξει ότι ούτε δεσμεύεται για την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης, ούτε σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα των Αρμενίων του Αρτσάχ.

Σε περίπτωση που η αναίσχυντη συμπεριφορά του Αζερμπαϊτζάν δεν καταδικαστεί και τιμωρηθεί άμεσα από τη διεθνή κοινότητα, μπορεί αναπόφευκτα να οδηγήσει σε νέα στρατιωτική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν κατά του Αρτσάχ στο μέλλον, με μια προσπάθεια να επιτευχθεί ο τελικός στόχος της γενοκτονικής πολιτικής του Αζερμπαϊτζάν.

Διαβάστε επίσης:

Η μουσική και η ποίηση εμπνέουν τη σύγχρονη μόδα στο Παρίσι (Photos/Videos)

Γιάννης Ρήγας (ΚΘΒΕ) στο topontiki.gr: «Δεν ζητάμε πτυχίο ισότιμο με πυρηνικού φυσικού»

Βάνα Μυρίλλα στο topontiki.gr: «Οι πρωτοβουλίες για αιμοδοσίες αποφέρουν πρόσκαιρα αποτελέσματα – Δεν υπάρχει σωστή ενημέρωση στον κόσμο»