Δεν θα ήταν υπερβολή να πω πως ένα βιβλίο που κυκλοφορούσε στο πατρικό μου σπίτι ανάμεσα σε μένα και στα αδέρφια μου, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, είναι το βιβλίο που με έχει σημαδέψει. Οι «Περιπέτειες του Χοκ Φιν» του Μαρκ Τουέιν άφησαν ένα αποτύπωμα στον έφηβο εαυτό μου, το οποίο δεν ήμουν σε θέση τότε να φανταστώ. Τι σήμαινε για ένα παιδί στην Ελλάδα του ’80 να ταυτίζεται και να θαυμάζει ένα άλλο παιδί στα πέρατα του κόσμου, στην Αμερική του 19ου αιώνα, να παρακολουθεί δηλαδή ένα παιδί που το σκάει από το σπίτι του και ζει απίστευτες περιπέτειες παρέα με έναν νέγρο σκλάβο; Δεν το καταλάβαινα τότε, αλλά το βιβλίο αυτό μου μιλούσε για την ελευθερία κι αυτό ήταν ένα αίτημα πολύ «παρών» στη ζωή μου στην ηλικία εκείνη. Η ζωή και οι περιπέτειές της, λοιπόν, θα μπορούσαν στα εφηβικά μου μάτια να βιωθούν συντροφιά με έναν φίλο, ακόμα και στα πέρατα του κόσμου, ακόμα κι αν ήταν ένας νέγρος σκλάβος.

Δεν είχα ιδέα τότε ποιος ήταν ο Μαρκ Τουέιν. Άκουγα όμως τη φωνή του να με παρασέρνει σε ένα παραμύθι συναρπαστικό και ως εκ τούτου ήταν για μένα ένα πρόσωπο σεβαστό και αξιοθαύμαστο για αυτή και μόνο την ικανότητά του. Αυτή ήταν η αρχή. Ένα σπουδαίο παιδικό βιβλίο με έβαλε στον κόσμο της ανάγνωσης, από τον οποίο δεν έχω βγει μέχρι σήμερα.            

Σήμερα μπορώ να πω πως ο Χοκ Φιν είναι ένα κλασικό αριστούργημα της λογοτεχνίας με ήρωες παιδιά, που μπορεί να διαβαστεί από οποιονδήποτε ενήλικα ο οποίος διατηρεί έστω έναν ελάχιστα παιδικό εαυτό, έναν εαυτό που παραμένει εν πολλοίς ανοικτός. πως ο Μαρκ Τουέιν το έγραψε σε πρώτο πρόσωπο και γι’ αυτό είχα αγαπήσει τόσο πολύ τον Χοκ Φιν. πως το έργο αυτό άλλαξε την παιδική αμερικανική λογοτεχνία το μακρινό 1885. πως εκτός των άλλων σατίριζε τον ρατσισμό και έγινε αντικείμενο μελέτης καθόλη τη διάρκεια του εικοστού αιώνα.

Το ερώτημα επανέρχεται τακτικά στους συγγραφείς: γεννιέσαι ή γίνεσαι συγγραφέας; Προσωπικά δεν έχω καταλήξει ακόμα. Σίγουρα όμως γίνεσαι αναγνώστης όταν διαβάσεις ένα καλό βιβλίο και θαυμάσεις τον συγγραφέα, γιατί η ιστορία που θα σου αφηγηθεί έχει βάλει έστω ένα λιθαράκι στον τρόπο που κατανοείς τον κόσμο γύρω σου. Και αν από αναγνώστης φιλοδοξήσεις να πεις κι εσύ τις δικές σου ιστορίες, να γίνεις δηλαδή συγγραφέας, καλό είναι, κατά τη γνώμη μου, να θυμάσαι τα βιβλία που σε διαμόρφωσαν, σε άγγιξαν και – γιατί όχι; – σε σημάδεψαν. Αυτά είναι τελικά που σε έκαναν συγγραφέα, αυτά ήταν το μεγαλύτερο σχολείο.

Να πω κλείνοντας πως η εποχή που διαδραματίζεται ένα βιβλίο (εδώ βέβαια μιλάμε για ένα παγκόσμιο κλασικό αριστούργημα, αλλά ας είναι…) δεν προσδίδει, κατά τη γνώμη μου, αυτή καθαυτή την αξία στο βιβλίο. Είναι βέβαια μια προστιθεμένη αξία σε ένα πόνημα να μιλήσεις για μια εποχή που προηγείται της σύγχρονης, όπως δηλαδή ο Μαρκ Τουέιν που μίλησε το 1884 για την κοινωνία του 1830, αλλά δεν είναι μόνο αυτό το στοιχείο που κάνει ένα βιβλίο κλασικό. Έτσι όπως το βλέπω τώρα, οι χαρακτήρες και το τι αυτοί αντιπροσωπεύουν για όλη την κοινωνία, το θέμα που διατρέχει το βιβλίο, η φαντασία στην πλοκή, οι μικρές λεπτομέρειες στις περιγραφές των τόπων που θα ταξιδέψουν τον αναγνώστη, η γλώσσα του συγγραφέα, όλα αυτά είναι το μεγάλο στοίχημα σε ένα μυθιστόρημα. Ένα στοίχημα που λίγοι από μας κερδίζουν.

* Η Λουκία Δέρβη είναι συγγραφέας

Διαβάστε επίσης:

«Οι άμαχοι του Ελληνικού Εμφυλίου» από τη Γ.Γ. Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Βιβλίο: Οι προτάσεις της εβδομάδας

Βιβλίο: Λογοτεχνικές αναπαραστάσεις της φύσης στη λογοτεχνία!