Κάθε τρεις μέρες χάνονται στην Ελλάδα δύο παιδιά. Κάθε δυο μέρες εξαφανίζεται ένας ενήλικος. Αυτά είναι τα νέα ανησυχητικά στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το Χαμόγελο του Παιδιού με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τα Εξαφανισμένα Παιδιά στις 25 Μαΐου, τα οποία προκαλούν προβληματισμό. Οι αριθμοί δείχνουν ότι το φαινόμενο των εξαφανίσεων διογκώθηκε το 2023, καθώς κάθε δυο μέρες ένα παιδί κι ένας ενήλικος εξαφανίζονταν, ενώ τα ποσοστά αυτά ανέβηκαν μόλις μέσα σε λίγους μήνες.

Το Χαμόγελο του Παιδιού δημοσιοποίησε ορισμένα στοιχεία που ρίχνουν φως στο βάθος του προβλήματος. Πέρυσι ο οργανισμός αυτός είχε δεχτεί μόλις 23 κλήσεις για εξαφανίσεις και τους 4 πρώτους μήνες του 2024 έχει δεχτεί 32. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χαμόγελου, τη χρονιά που πέρασε καταγράφηκε αύξηση 74% στα περιστατικά εξαφανίσεων παιδιών και εφήβων. Στην Ελλάδα, το 2022, το Χαμόγελο χειρίστηκε 199 υποθέσεις εξαφάνισης παιδιών. Από αυτά βρέθηκαν τα 163…

«Στις 21 του μήνα εξαφανίστηκε ένα παιδί 11 ετών, προσφυγόπουλο, και χάρη στην κινητοποίηση και τη συνεργασία μας με όλους τους φορείς το παιδί εντοπίστηκε μέσα σε 2-3 ώρες» ανέφερε ο πρόεδρος του Χαμόγελου του Παιδιού Κώστας Γιαννόπουλος, θέλοντας να αναδείξει και τη σημαντική πρόοδο που έχει γίνει στις διαδικασίες όλα αυτά τα χρόνια.

Το πρόβλημα λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις και πανευρωπαϊκά. Στην Ευρώπη ένα παιδί χάνεται κάθε δύο λεπτά! Σύμφωνα με την οργάνωση Missing Children Europe (Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία για τα Εξαφανισμένα Παιδιά), από χώρες της Ε.Ε. εξαφανίζονται 250.000 παιδιά ετησίως, ενώ χιλιάδες άλλα αγνοούνται χωρίς να δηλώνονται, καθώς δεν ενημερώνονται οι αρχές.

Ενδεικτικά το 2023 πραγματοποιήθηκαν 8.354 τηλεφωνικές κλήσεις στην Ευρωπαϊκή Γραμμή για τα Εξαφανισμένα Παιδιά, εξαφανίστηκαν και αναζητήθηκαν 186 παιδιά και 160 ενήλικοι.

Το πρώτο τετράμηνο του 2024 οι αριθμοί έχουν πάρει την ανιούσα. Πιο συγκεκριμένα, οι τηλεφωνικές κλήσεις στην Ευρωπαϊκή Γραμμή για τα Εξαφανισμένα Παιδιά έφτασαν τις 3.814 και εξαφανίστηκαν και αναζητήθηκαν 81 παιδιά και 50 ενήλικοι.

Οι βασικές αιτίες

Τα περισσότερα ανήλικα παιδιά που εξαφανίζονται στην Ελλάδα είναι κορίτσια ελληνικής καταγωγής. Ο πρώτος λόγος της εξαφάνισής τους είναι κάποια ερωτική σχέση και ο δεύτερος σε συχνότητα οι κακές σχέσεις με την ίδια τους την οικογένεια. Η Ειρήνη Ριζοπούλου, κοινωνική λειτουργός και συντονίστρια του Εθνικού Κέντρου για τις εξαφανίσεις παιδιών και ενηλίκων του Χαμόγελου του Παιδιού, υπογραμμίζει ότι:

«Πρωταρχικός στόχος σε μια εξαφάνιση είναι η άμεση εύρεση του αγνοούμενου και να είναι ασφαλής. Όταν πρόκειται για παιδιά, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως ένα παιδί που βρίσκεται μακριά από τους ανθρώπους που το φροντίζουν είναι ένα παιδί σε κίνδυνο».

Σύμφωνα με τα στατιστικά της ΕΛ.ΑΣ., ενώ το 2022 τα αγόρια ήταν περισσότερα από τα κορίτσια, πιο συγκεκριμένα 37 Amber Alert για 39 παιδιά (17 κορίτσια και 22 αγόρια), το 2023 οι εξαφανίσεις ήταν 274, με 175 εξαφανισμένα κορίτσια και 99 αγόρια. Το θετικό είναι ότι από αυτά βρέθηκαν 256, 166 κορίτσια και 90 αγόρια. Αναζητούνται ακόμα 18, μεταξύ των οποίων 9 κορίτσια και 9 αγόρια.

Τα παραπάνω δεδομένα επιβεβαίωσε και η Ελένη Μποβιάτση, επικεφαλής του Τμήματος Αναζητήσεων της ΕΛ.ΑΣ.: «Το 2023 τα αγνοούμενα αγόρια ήταν 99, ενώ τα κορίτσια 175. Εξ αυτών μόνον 18 παραμένουν αγνοούμενα» ανέφερε το στέλεχος της ΕΛ.ΑΣ.

Σε αυτό συνηγορεί και ο ψυχολόγος και συντονιστής του Εθνικού Κέντρου για τις Εξαφανίσεις και τα Παιδιά Θύματα Εκμετάλλευσης του Χαμόγελου Στέφανος Αλεβίζος:

«Για πρώτη φορά φέτος έχουμε μια διαφοροποίηση ως προς τους λόγους εξαφάνισης. Οι λόγοι δεν μπορούν να στατιστικοποιηθούν διότι είναι πολλοί και σύνθετοι. Ενδοοικογενειακά προβλήματα, δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης μέσα στο σπίτι, σχέσεις με το άλλο φύλο, ενήλικα άτομα που παρέσυραν τα παιδιά σε φυγή, πρόβλημα με τη χρήση του διαδικτύου συνετέλεσαν στο να αποφασίσει ένα παιδί να ανοίξει την πόρτα και να φύγει από το σπίτι».

Οι αναλογίες ανατρέπονται όταν μιλάμε για ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες, καθώς τα αγόρια έχουν θλιβερή πρωτιά, ενώ πολλά από αυτά το σκάνε από τις δομές φιλοξενίας.

Ενδεικτικά, σύμφωνα με την ΕΛ.ΑΣ., το 2023 έφυγαν 1.789 αγόρια πρόσφυγες έναντι 160 κοριτσιών και εξ αυτών βρέθηκαν 853 και 79 αντίστοιχα. Η Αττική, λόγω του μεγάλου πληθυσμού και της ανωνυμίας, συγκεντρώνει το 60% των υποθέσεων. «Η δουλειά μας δεν τελειώνει μετά τον εντοπισμό του ανηλίκου. Μετά θα διερευνήσουμε τους λόγους φυγής, αν προκύπτει αδίκημα, θα γίνει δικογραφία και θα ενημερώσουμε την οικογένεια» σημειώνει η αστυνομικός.

Ανάλογα με το πόσο σοβαρό είναι το εκάστοτε περιστατικό, εκδίδεται και το αντίστοιχο σήμα, missing ή amber alert, για την κινητοποίηση του κοινού. Το Χαμόγελο και η αστυνομία απευθύνουν έκκληση στις οικογένειες να ενημερώνουν αμέσως τις αρχές όταν αγνοείται ένας ανήλικος, δίνοντας όλες τις λεπτομέρειες, καθώς πολλές φορές αποκρύπτονται πληροφορίες, κυρίως από ντροπή.

Εκ μέρους της ΕΛ.ΑΣ. ο αστυνομικός διευθυντής και προϊστάμενος της Υποδιεύθυνσης Αναζητήσεων Αρχείου και Ταυτοτήτων Νικόλαος Σγουρός επισήμανε για τη συνεργασία με τον Οργανισμό: «Προκειμένου να καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το φαινόμενο των εξαφανισμένων παιδιών, πραγματοποιείται συνεργασία πολλών φορέων με την ευρύτερη έννοια του όρου και το Χαμόγελο πολλές φορές αποτελεί τον καταλύτη στις ενέργειες αυτές».

Ο ρόλος των social media

Τρομερά επικίνδυνο ρόλο στις απαγωγές μπορούν να διαδραματίσουν τα social media. Τα παιδιά και οι έφηβοι γίνονται εύκολοι στόχοι για τα κυκλώματα trafficking και παιδικής πορνείας.

Ολοένα μεγαλύτερες διαστάσεις λαμβάνει η αρπαγή παιδιών για σεξουαλική εκμετάλλευση. Μάλιστα, τα κοινωνικά δίκτυα έχουν φέρει μια νέα εποχή για τους διακινητές, καθώς πλέον δεν χρειάζεται να οργανώσουν κάποια απαγωγή, το μόνο που χρειάζεται είναι να επικοινωνήσουν μέσα από τα chatrooms και τα παιδιά πείθονται να πάνε στο σημείο όπου θα τους υποδειχθεί από τον διακινητή. Εκεί κανείς δεν θα μάθει ποιος τα άρπαξε, καθώς το κύκλωμα θα έχει φροντίσει να σβήσει τα ηλεκτρονικά του ίχνη.

Μεγάλο ποσοστό των εξαφανίσεων έχουν και οι γονικές αρπαγές, δηλαδή παιδιά χωρισμένων γονιών που ο ένας παίρνει το παιδί μακριά από τον άλλον, αλλά και οι εξαφανίσεις παιδιών μεταναστών και προσφύγων. Στην Ελλάδα – ευτυχώς – δεν είναι διαδεδομένα τα κυκλώματα εμπορίου ανθρωπίνων οργάνων που αναζητούν παιδιά τα οποία απάγουν για τους σκοπούς τους.

Τι γίνεται στον πλανήτη

Το Missing Children Europe, με το οποίο συνεργάζεται το Χαμόγελο του Παιδιού, το 2023 διαχειρίστηκε 7.262 υποθέσεις εξαφάνισης ανηλίκων, εκ των οποίων 106 ήταν εξαφάνισης εξαιτίας διαδικτυακού grooming και εκμετάλλευσης και 349 υποθέσεις διακρατικών εξαφανίσεων ανηλίκων.

Τα στατιστικά στοιχεία από το Διεθνές Κέντρο για τα Εξαφανισμένα Παιδιά και τα Παιδιά Θύματα Εκμετάλλευσης (International Centre for Missing and Exploited Children – ICMEC) αναφέρουν ότι κάθε χρόνο στην Ευρώπη εξαφανίζονται 250.000 παιδιά (ένα παιδί κάθε δύο λεπτά), ένα παιδί εξαφανίζεται κάθε 8 λεπτά στην Ινδία, 70.000 παιδιά εξαφανίζονται κάθε χρόνο στην Κίνα και 2.300 παιδιά εξαφανίζονται κάθε ημέρα στις ΗΠΑ. Σε όλον τον κόσμο εξαφανίζονται συνολικά 8 εκατομμύρια…

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Αναλυτικά, τα στατιστικά στοιχεία για το 2023 του Missing Children Europe είναι τα εξής: η ΜCE διαχειρίστηκε 45.154 κλήσεις, 1.886 μηνύματα μέσω Chat εφαρμογών, 6.719 emails, 7.262 υποθέσεις εξαφάνισης ανηλίκων, 106 υποθέσεις εξαφάνισης ανηλίκων εξαιτίας διαδικτυακού grooming και εκμετάλλευσης, 349 υποθέσεις διακρατικής εξαφάνισης ανηλίκων.

Μέτρα προστασίας

Ο πρόεδρος του Δ.Σ. του Χαμόγελου του Παιδιού Κώστας Γιαννόπουλος παρουσίασε μια σειρά προτάσεις προς την πολιτεία, προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η διαλεύκανση των υποθέσεων:

«Όλα ξεκίνησαν 28 χρόνια πριν, όταν ένα μικρό παιδί, ο γιος μου, φεύγοντας μου άφησε αυτήν την παρακαταθήκη, αλλά και σε εσάς, που ενώσατε τις δυνάμεις σας. Το Χαμόγελο υπηρετεί τους θεσμούς του κράτους, καθώς ο ρόλος ενός εθελοντικού οργανισμού είναι να συμπληρώνει και όχι να υποκαθιστά, και το Χαμόγελο το κάνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αξιοποιήστε μας στο μέγιστο!».

Αναφέρθηκε σε γνωστές υποθέσεις σε Ελλάδα και στο εξωτερικό και συνέχισε παρουσιάζοντας νέες υπηρεσίες και πρωτοβουλίες του Οργανισμού. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στην ένταξη της φόρμας Missing Alert Protocol στα εργαλεία της ΕΛ.ΑΣ., την οποία δημιούργησε ο οργανισμός στο πρότυπο του Herbert Protocol της Αγγλίας.

Επιπλέον, πρότεινε την ενεργοποίηση και στη χώρα μας της υπηρεσίας Amber Alert SMS, που είναι διαθέσιμη σε όλα τα κινητά Android και IOS. Επίσης, τόνισε τη σημασία ψήφισης νόμου για την πρόληψη και την αντιμετώπιση εξαφανίσεων ανηλίκων, που περιλαμβάνει θεσμοθέτηση πλαισίου δράσης όλων των συναρμόδιων φορέων (δημόσιων, ιδιωτικών και εθελοντικών), των μεθόδων και προγραμμάτων πρόληψης του φαινομένου καθώς και την υιοθέτηση συγκεκριμένων πρωτοκόλλων για τη μείωση στο ελάχιστο των εσφαλμένων κινήσεων.

«Υπάρχει πλέον η τεχνολογική δυνατότητα να στέλνονται μηνύματα (στο πρότυπο του 112) σχετικά με αγνοούμενα πρόσωπα σε όσους κινούνται στην περιοχή που εξαφανίστηκαν ή αναζητούνται. Η υπηρεσία μπορεί να είναι διαθέσιμη σε όλους ανεξάρτητα από το λογισμικό του τηλεφώνου τους».

Συνέχισε αναφερόμενος στην αείμνηστη Φώφη Γεννηματά, η οποία είχε ασκήσει πιέσεις για ψήφιση νόμου που θα προλάμβανε και θα αντιμετώπιζε τις εξαφανίσεις ανηλίκων:

«Πριν φύγει η Φώφη Γεννηματά από τη ζωή, με είχε καλέσει και μου είχε προτείνει να συνταχθεί ένας νόμος στοχευμένος στην πρόληψη και την αντιμετώπιση περιστατικών εξαφάνισης ανηλίκων» επισήμανε ο Γιαννόπουλος προσθέτοντας ότι «είναι μια πρωτοβουλία στην οποία πρέπει να δώσουμε σάρκα και οστά στη μνήμη της».

Στόχος είναι η αποτελεσματική συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων ώστε μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών, συντονισμένων δράσεων και εφαρμογής συγκεκριμένων πρωτοκόλλων να μειωθεί στο ελάχιστο το περιθώριο λάθους.

Διαβάστε επίσης:

Γιατί η Κίνα εξαφανίζει τους influencers από τα social media – Ο πολυτελής τρόπος ζωής και οι απαγορεύσεις

Ευρωεκλογές 2024: Ακροδεξιά επέλαση στην Ευρώπη, κοντά στο να πετύχουν πλειοψηφία στην ευρωβουλή – Εφιαλτική πρόβλεψη από τα γκάλοπ

Βραζιλία: Αεροπλάνο εκτελεί δραματική απογείωση λίγα μέτρα πριν το τέλος του διαδρόμου (Video)