Soloup – Ευαγγελία Μουλά

Comics & Graphic Novels με οδηγό το Αϊβαλί

Λογοτεχνία, Ιστορία και Οπτική Επικοινωνία.

Τα κόμικς στην εκπαίδευση

Εκδόσεις: Διόπτρα

Σελ.: 264

Πάνε δέκα γεμάτα χρόνια που κυκλοφόρησε το βιβλίο του Soloup (Αντώνη Νικολόπουλου) «Αϊβαλί». Για την ακρίβεια, ήταν ένα Graphic Novel, όχι ιδιαίτερα συνηθισμένη αφήγηση στον Έλληνα αναγνώστη (φυσικά δεν μιλώ για την κατηγορία των φίλων των κόμικς, που δεν είναι και λίγοι), το οποίο θυμάμαι διάβασα σαν μια γοητευτική διήγηση σε πρώτο πρόσωπο – πράγμα που σε παρέσυρε σε μια υπαρξιακή ταύτιση, σαν μια εικαστική περιήγηση στους χώρους και χρόνους της αφήγησης με μια κινηματογραφική δομή που συνδυάζει τον λόγο ως σενάριο με την εικόνα. Ταυτόχρονα, ο Soloup, αναζητώντας τις ρίζες του, χρησιμοποιεί στη διήγησή του την Ιστορία, αναδεικνύοντας την καθοριστική επίδραση του παρελθόντος ως μνήμη για να χαρτογραφήσει τον χάρτη της δικής του ύπαρξης. Όμως, πίσω από όλα αυτά που χρησιμοποιούσε ο Soloup, κρυβόταν πολλή και επίπονη εργασία, που συνδύαζε το πάθος με την ακρίβεια, τις τέχνες με την Ιστορία και την Ιστορία με τον άνθρωπο. Ένας από τους λόγους της επιτυχίας που γνώρισε το «Αϊβαλί» του ήταν ο ανθρωποκεντρισμός του και το ταλέντο του δημιουργού του να το εντάξει μέσα σε μια εικαστική, λογοτεχνική εθνική παράδοση, όπου η χώρα εγκαταλείπει τη Μεγάλη Ιδέα και η γενιά του ’30 επεξεργάζεται τη συγκρότηση του νεοελληνικού αφηγήματος.

Έγραψα μεταξύ άλλων τότε στο «Ποντίκι» για το «Αϊβαλί»:

«Ο ταξιδιώτης – αφηγητής αναζητά την εσωτερικότητά του, το παρελθόν, τη δική του ταυτότητα από την Κρήτη ώς τη Μυτιλήνη. Απέναντι το Αϊβαλί, ένα μπουγάζι δρόμος – ο ταξιδιώτης βουρκώνει μέσα του. Ξυπνούν παλιές διηγήσεις, ξεθωριασμένες μνήμες, ξενιτεμένες φωτογραφίες, όλα γίνονται συναισθήματα που τον καλούν απέναντι σε έναν γενέθλιο τόπο – άγνωστο κι αγνώριστο. Σε ένα ταξίδι της μιας μέρας, ο αφηγητής ξαναζεί μέσα από την πιο δραματική ιστορική συγκυρία του νεότερου ελληνισμού τη μικρασιατική τραγωδία, μια πραγματικότητα που δεν παλεύεται με καμιάν ιδεολογία που βάζει εύκολα τάξη στον κόσμο και λογαριάζει το δίκιο ευκολότερα.

Μαζί του στο Αϊβαλί, τον υποδέχονται τέσσερις ξεχωριστοί Αϊβαλιώτες: Φώτης Κόντογλου, Ηλίας Βενέζης, Αγάπη Βενέζη – Μολυβιάτη κι ένας Τούρκος, ο Αχμέτ Γιορουλμάζ. Η Μικρασία, ο μεγάλος καημός της σύγχρονης Ελλάδας, η ανοιχτή κι αγιάτρευτη πληγή, η γη των δικών μας παππούδων, ένας κόσμος βίαια ξεριζωμένος που παλεύει να υπάρξει μέσα από τις μνήμες ανθρώπων χαμένων στο δαιδαλώδες παρόν τους… Ο Soloup αποδεικνύεται μάστορας της αφήγησης, καθώς εικόνες και συναισθήματα του παρελθόντος ξαναζωντανεύουν στο παρόν, στο προσκήνιο της Ιστορίας μας, στην καθημερινότητά μας, στην ίδια μας τη ζωή, που συνεχίζει μέσα στο χάος της ατομικής και ιστορικής μας ύπαρξης. Μέσα από έναν καταιγισμό εικόνων, που το ύφος τους προσαρμόζεται ανάλογα με το συναίσθημα του χρόνου, ο Soloup μας χαρίζει ένα εξαιρετικό ελληνικό Graphic Novel, μιαν απαιτητική αφηγηματικά ιστορία, που μας συνδέει με την ανάγνωση της καταγωγής, εκεί που ο αέρας σφυρίζει αλλιώς και τα ταξίδια κυλούν στη σιωπή – πέρα μακριά, στα παράλια της νοσταλγίας μας, στην προσωπική μας πατρίδα».

Πιάνοντας στα χέρια μου τη σημερινή του εργασία, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Διόπτρα, αν και είχα υπόψη μια περασμένη του θεωρητική εργασία με τίτλο «Τα ελληνικά κόμικς», ομολογώ ότι εξεπλάγην από το εύρος και τη δομή της. Σε αυτό το έργο, ο Αντώνης Νικολόπουλος με οδηγό το «Αϊβαλί» καταθέτει την πρώτη σχετική μελέτη με την εκπαιδευτική χρήση ενός εικονογραφήματος στη «λευκή», σχετική με το θέμα, ελληνική βιβλιογραφία. Και μόνο αυτό συνιστά ένα μοναδικό στο είδος του ανάγνωσμα, που απευθύνεται κυρίως στην εκπαιδευτική κοινότητα και αναφέρεται στα θεωρητικά μοντέλα και στις πλέον σύγχρονες διδακτικές μεθόδους, ώστε οι εκπαιδευτικοί να διαθέτουν έναν ολοκληρωμένο και έγκυρο οδηγό για τη διδασκαλία των Graphic Novels. Η εργασία είναι δομημένη σε τρία κεφάλαια. Στο πρώτο, ο Soloup επιχειρεί μια θεωρητική αναδρομή στο μέσο των κόμικς και της φόρμας των Graphic Novels. Στο δεύτερο μέρος το ενδιαφέρον στρέφεται στην τάξη και εδώ αναλαμβάνει η Ευαγγελία Μουλά, έμπειρη φιλόλογος και εκπαιδευτικός, εξοικειωμένη με τη διαδικασία συγγραφής εκπαιδευτικών υλικών και τη διδασκαλία δημιουργικής γραφής. Το τρίτο και τελευταίο μέρος επικεντρώνεται στο συμμετοχικό κομμάτι συνεργασίας των εκπαιδευτικών και των συμμετεχόντων, στο πώς δηλαδή μέσα από ένα εργαστήρι κόμικς στην τάξη θα μπορέσουν οι μαθητές να φτιάξουν τις δικές τους εικονογραφημένες ιστορίες!

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Περιπέτεια σε πολλές διαστάσεις

Βιβλίο: Ο άνθρωπος που αγαπούσε πολύ τη λογοτεχνία

Βιβλίο: Ένα μυθιστόρημα που στοιχειώνει τη μνήμη