Διαβάζω χωρίς να εκπλήσσομαι τις διαπιστώσεις Ελλήνων αναλυτών για το πόσο ανυποχώρητος είναι ο Πούτιν και θυμάμαι από το παρελθόν αντίστοιχες μεγαλόστομες διαπιστώσεις για το πόσο ανυποχώρητοι ήταν οι Κούρδοι και πόσο «ηρωικός αγωνιστής» ο Οτζαλάν.

Αρκετοί τότε και τώρα σημειώσαμε ότι η πολιτική και η διπλωματία έχουν διαφορετικές διαδρομές, που τις αντιλαμβάνονται μόνο όσοι συνειδητά ασκούν πολιτική και επαγγελματικά υπηρετούν τη διπλωματία.

Ο Γιάννος Κρανιδιώτης και ο Θόδωρος Πάγκαλος ήταν μόνοι όταν έπεισαν τον Ανδρέα Παπανδρέου να τους εμπιστευθεί για να εντάξουν την Κύπρο στην ΕΟΚ. Τότε, 1984, όλοι οι άλλοι, που αργότερα η λειτουργούσα Δημοκρατία μας τους έφερε στη θέση να υπογράψουν την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε., φώναζαν ή σιωπούσαν με δήθεν κομματική πειθαρχία, πολώνοντας τους Έλληνες με ακρότατα συνθήματα όπως «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο».

Αργότερα τελείως μόνος ο Πάγκαλος αγωνίστηκε για να μη διασυρθεί η Ελλάδα εξ αιτίας της στάσης ομάδων του εθνικού ΠΑΣΟΚ και φανατικών αντιτούρκων όλου του πολιτικού φάσματος που, παραβιάζοντας κάθε εντολή του τότε πρωθυπουργού, επέτρεπαν στον Οτζαλάν να «μπαινοβγαίνει» στην Ελλάδα.

Οι αρμόδιες μυστικές υπηρεσίες, χωρίς την παραμικρή υπακοή στον εκλεγμένο πρωθυπουργό της χώρας, έκαναν «τα στραβά μάτια» καθοδηγούμενες από απόστρατους «στραταίους», «ναυταίους» και κυβερνητικούς βουλευτές που αγαπούσαν περισσότερο «την επαναστατική γυμναστική» παρά την αξιοπρέπεια της Ελλάδας.

Οι Τούρκοι… πέτυχαν

Και όταν οι Τούρκοι πέτυχαν τη σύλληψη του Κούρδου ηγέτη, φρόντισαν πάλι οι ίδιοι κύκλοι να «σταυρώσουν τον Θόδωρο Πάγκαλο». Ακόμη και την ημέρα που η εφημερίδα «Le Monde» παρουσίαζε με κύριο άρθρο τις λεπτομέρειες σύλληψης του Οτζαλάν, που δημόσια είχε παρουσιάσει ο Θόδωρος Πάγκαλος, οι «σύντροφοί του» και νεότεροι υπουργοί της κυβέρνησης Σημίτη απαίτησαν – και συμφώνησε ο πρωθυπουργός – την αποπομπή Πάγκαλου, ωσάν ο υπουργός Εξωτερικών να ευθύνεται για τις αδυναμίες της διοίκησης της χώρας περισσότερο από τον πρόεδρο της κυβέρνησης.

Όμως η ιστορία δεν αφήνει αναπάντητα ερωτήματα στο βάθος του χρόνου. Το Κουρδικό διαλύθηκε με απόφαση του φυλακισμένου ηγέτη του ΡΚΚ. Κάποιοι σήμερα χάνουν «τη γη κάτω από τα πόδια τους», όπως συνέβη και στην Αριστερά με τη διάλυση του μπλοκ των χωρών του Υπαρκτού Σοσιαλισμού.

Οι επιτυχίες

Μερικοί, που δεν λείπουν ποτέ από την επικαιρότητα ό,τι και να «λαλούν», διερωτώνται δημόσια πώς θα πολιτευόταν ο Θόδωρος Πάγκαλος σε μια διεθνή κοινότητα που ανέχεται τις τουρκικές συμπεριφορές. Απαντάμε, λοιπόν, ως τυχεροί διπλωμάτες που στην καριέρα μας υπηρετήσαμε υπό τον Θόδωρο Πάγκαλο και τον Γιάννο Κρανιδιώτη. Και οι δύο δεν δυσκολεύτηκαν ποτέ να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την οποιαδήποτε τουρκική πολιτική, αναθεωρητική ή στιγμιαία προσαρμοσμένη στις ευρωπαϊκές ή δυτικές προτεραιότητες. Επέτυχαν την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. αντιμετωπίζοντας 11 κράτη – μέλη αποφασισμένα να αποτρέψουν την κυρίαρχη ένταξη της Κύπρου.

Απέτρεψαν αποτελεσματικά κάθε τουρκική προσπάθεια απόρριψης της κυπριακής ένταξης, παρά τις κινητοποιήσεις της Άγκυρας σε ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΟΗΕ και τη μεθοδική συνεργασία με το Ην. Βασίλειο. Δύο επίμονοι καλά προετοιμασμένοι πολιτικοί που κυριάρχησαν στη μεταπολιτευτική Ελλάδα έφεραν την Κύπρο σε ασφαλές ευρωπαϊκό περιβάλλον, ώστε ο ΟΗΕ και το Σ.Α. να μην μπορούν να ανατρέψουν ή να διαφοροποιήσουν προηγούμενα ψηφίσματα ή άλλα που ακολούθησαν, όπως επιχειρήθηκε με το σχέδιο Ανάν.

Κυριότερο όλων των επιτευγμάτων, η εξασφάλιση για την Κύπρο περιβάλλοντος που η Τουρκία σε κάθε αναθεωρητική της κίνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, έστω και αν κατέχει στρατιωτικά μέρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Δέσμευσαν κάθε κράτος – μέλος και συνεργαζόμενο ή συνδεδεμένο κράτος με την Ε.Ε. οι Πάγκαλος και Κρανιδιώτης, ώστε να γίνεται σεβαστό το σύνταγμα της Κύπρου, επειδή με αυτό το ισχύον σύνταγμα εντάχθηκε ως πλήρες μέλος στην Ε.Ε.

Με την πολιτική που εισηγήθηκαν στον Ανδρέα Παπανδρέου οι δύο ξεχωριστοί άνδρες της ελληνικής και κυπριακής πολιτικής και διπλωματικής πραγματικότητας εξασφάλισαν από κάθε απειλή, και όχι μόνο της Τουρκίας, την Κύπρο στην Ε.Ε. και τον ΟΗΕ.

Το 2004 ο Κ. Σημίτης με συνέπεια υποτάχθηκε στις επιθυμίες των ψηφοφόρων και στο Ζάππειο, Ελληνική Προεδρία, υπέγραψε την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., ολοκληρώνοντας το δύσκολο έργο που είχε αρχίσει από το 1984.

Με οριστικοποιημένο το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης πολιτικής επιτυχίας, οι ελληνοτουρκικές και κυπροτουρκικές προοπτικές συνομιλιών και προσαρμογής τους εντάχθηκαν απαρέγκλιτα στην ευρωπαϊκή διάσταση, ακόμη και τα διμερή θέματα, που ταλανίζουν επί μακρόν τη γειτονία στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο.

Από τον Θόδωρο στον… Κυριάκο

Την ουσία της πολιτικής που εισηγήθηκαν και ολοκλήρωσαν με απόλυτη επιτυχία οι Κρανιδιώτης – Πάγκαλος μάλλον δεν μπόρεσαν να υπηρετήσουν κυρίως όσοι τους διαδέχθηκαν στο υπουργείο Εξωτερικών. Έπειτα από πολλά χρόνια, 2019, ο Κυρ. Μητσοτάκης, αναλαμβάνοντας τη διακυβέρνηση της χώρας, τόνισε ότι τα προβλήματα με την Τουρκία είναι και ευρωπαϊκής διάστασης. Προφανώς κατά την πολιτική άποψη του Έλληνα πρωθυπουργού οι ελληνοτουρκικές διαφορές δεν αντιμετωπίζονται μόνο ως διμερή προβλήματα, επειδή άμεσα αφορούν την Ε.Ε., τον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο (εδώ εντάσσεται ο ΘΧΣ) και την απαρέγκλιτη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου σε όλα τα κράτη – μέλη.

Ο Πρόεδρος της Κύπρου Νικ. Χριστοδουλίδης επίσης επιμένει στην ευρωπαϊκή διάσταση του Κυπριακού, χωρίς να αμφισβητήσει στο ελάχιστο το σημαντικό έργο του ΟΗΕ. Το σύνταγμα της Κύπρου, ισχυρό και αποδεκτό από το σύνολο της Ε.Ε., απαντά σε όλους τους πιθανούς και απίθανους προβληματισμούς που αναπτύσσονται στην Αθήνα από πολιτικά στελέχη, περιέργως και ακαδημαϊκούς, που ασχολούνται με την Ε.Ε. και την Κύπρο, χωρίς μάλλον να έχουν αντιληφθεί το εύρος και την ουσία του επιτεύγματος Πάγκαλου – Κρανιδιώτη.

Αστοχίες…

Στη διεθνή «αναμπουμπούλα» το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών το 2025 καταργεί τις ευρωπαϊκές Διευθύνσεις, τη θέση του αναπληρωτή υπουργού για θέματα Ε.Ε., καθώς και του αρμόδιου γενικού γραμματέα, όταν οι χώρες του σκληρού πυρήνα της Ε.Ε. δημιουργούν υπουργεία Ευρωπαϊκών Θεμάτων. Η αδυναμία συντονισμού του έργου δεν λύνεται με κατάργηση σημαντικών διευθύνσεων του υπουργείου Εξωτερικών.

Με την προηγούμενη εμπειρία του διπλωμάτη και την τύχη να υπηρετήσω σε θέσεις που με έφεραν κοντά στις αποφάσεις για την Κύπρο, κυρίως μετά την ένταξή της στην Ε.Ε., συνεχίζω να διερωτώμαι και να προβάλλω δημοσίως το ερώτημα πώς παρακάμπτουμε τις επιτυχίες μας στην Ε.Ε. και ανεχόμαστε ορισμένοι να μας παρασύρουν σε διαδρομές που παραβλέπουν την ισχυρή νομική βάση και τα πολιτικά πλεονεκτήματα που εξασφαλίζονται για όλα τα μέλη της Ε.Ε.

Η απόλυτη κυριαρχία όλων των κρατών – μελών δεν παραβιάζεται από κανέναν χωρίς συνέπειες. Ελλάδα και Κύπρος γνωρίζουν πολύ καλά την πραγματικότητα της Ένωσης και υποχρεώνονται με πολύ μεγαλύτερο κόπο να προωθούν το εθνικό τους πρόγραμμα, αξιοποιώντας οτιδήποτε προσφέρεται από την Ένωση.

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αξιοποιεί στο έπακρο τις ευκαιρίες της Ε.Ε. και επιμένει στην έναρξη συνομιλιών, προβάλλοντας την ευρωπαϊκή πραγματικότητα, το ευρωπαϊκό κεκτημένο και το σύνταγμα της Κύπρου, που ορίζει την πολιτειακή δομή της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών υποχρεούται, προσαρμοσμένο στις πρωθυπουργικές δηλώσεις, να προβάλλει διεθνώς από την ευαίσθητη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας μαζί με το θέμα των αγνοουμένων και την ευρωπαϊκή πραγματικότητα της Κύπρου. Οι προσεκτικές, αλλά συνεπείς πολιτικές δεν θέτουν σε αμφιβολία τις συνομιλίες Ελλάδας – Τουρκίας, ούτε τη Συμφωνία των Αθηνών. Αντίθετα όλοι οι συνομιλητές προσαρμόζονται στη συνεπή και επίμονη γλώσσα της διπλωματίας, που ενισχύει τους όρους αμοιβαίας εμπιστοσύνης και ανάδειξης των διμερών και διεθνών υποχρεώσεων των μερών.

Ο Γιώργος Γεραπετρίτης, υπουργός Εξωτερικών μίας σταθερής ευρωπαϊκής, απόλυτα δημοκρατικής χώρας, σε εκδήλωση που διοργανώθηκε πριν από καιρό για τον Γιάννο Κρανιδιώτη, στην ΕΣΗΕΑ, δήλωσε δημόσια και με την παρρησία που τον χαρακτηρίζει ότι ανατρέχει στους φακέλους του Γιάννου Κρανιδιώτη και καθημερινά «μπολιάζεται» από το όραμά του για εξασφάλιση της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως ορίζεται από την ένταξή της στην Ε.Ε.

Η πολιτική απαιτεί την επίμονη επανάληψη των ισχυρών μηνυμάτων για να μη μένει η εντύπωση ότι η σαφής ευρωπαϊκή θέση μπορεί να καταστρατηγείται από οποιονδήποτε εντός ή εκτός Ε.Ε.

Διαφαίνεται ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα επιμείνει σε όλα τα θέματα εξωτερικής πολιτικής ακόμη και σε στιγμές που αισθάνεται τη μοναξιά της διαδρομής που έχει επιλέξει για να επαναφέρει την Ελλάδα στους σημαντικούς περιφερειακούς συνομιλητές και στους κεντρικούς στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ. Η συνάντηση με τον Πρόεδρο Ερντογάν δεν μπορεί να μεταφέρεται στις «ελληνικές καλένδες». Προετοιμασμένοι λαοί και αξιόπιστες πολιτικές ηγεσίες γνωρίζουν ότι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ εξοπλίζονται από την ευρωπαϊκή και αμερικανική αμυντική βιομηχανία. Με τον ίδιο ρεαλισμό αξίζει να αναλύονται οι ανάγκες της εκκολαπτόμενης ευρωπαϊκής Άμυνας, χωρίς φοβικά να αρνούμεθα να αναλύσουμε πολιτικά και γεωστρατηγικά την ετοιμότητα συμμάχου στο ΝΑΤΟ, που έχει θεσμικά εξασφαλίσει και ενταξιακή διαδικασία στην Ε.Ε., να διαθέσει οτιδήποτε απαιτηθεί προκειμένου να πραγματοποιηθεί η ευρωπαϊκή Άμυνα. Η Άγκυρα δεν έχει να αντιμετωπίσει αντίθετες θέσεις στην Εθνική Αντιπροσωπεία από το πολιτικό προσωπικό και τα κόμματα της χώρας.

Σπονδυλική στήλη της Τουρκίας συνεχίζουν να παραμένουν οι Ένοπλες δυνάμεις, ισότιμες και όχι υφιστάμενες στην πολιτική ηγεσία και συνεπώς η τουρκική οικονομία αναπτύσσεται βασισμένη και εξαρτώμενη από την εξέλιξη της αμυντικής της βιομηχανίας.

* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης:

Η Αθήνα στηρίζει Νετανιάχου – Ασυγκίνητη από τη σφαγή στη Γάζα η ελληνική κυβέρνηση

ΚΚΕ: Το διακριτό σκεπτικό για την Προανακριτική, οι διαχρονικές ευθύνες κι ο Μητσοτάκης

Ποιες επιδιώξεις του ΠΑΣΟΚ εξυπηρετεί η κατάθεση της πρότασής του για τα Τέμπη