Μια ρωγμή μήκους 3.200 μιλίων, η οποία εκτείνεται από την Αιθιοπία έως τη Μοζαμβίκη, θα αναπτυχθεί μέσα σε αρκετά εκατομμύρια χρόνια, δημιουργώντας έναν νέο ωκεανό και ένα τεράστιο νησί, αναφέρουν επιστήμονες του Πανεπιστήμιου του Σαουθάμπτον.

Έρευνα με επικεφαλής γεωεπιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον αποκάλυψε ενδείξεις ρυθμικών εκρήσεων λιωμένου μανδύα που ανεβαίνει από τα βάθη της Γης κάτω από την Αφρική.

Αυτοί οι παλμοί σταδιακά διαλύουν την ήπειρο και δημιουργούν έναν νέο ωκεανό.

Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο Nature Geoscience, αποκαλύπτουν ότι η περιοχή Αφάρ στην Αιθιοπία βρίσκεται πάνω από μια στήλη θερμού μανδύα που ανεβαίνει ρυθμικά, σαν τον χτύπο της καρδιάς.

Η ανακάλυψη της ομάδας δείχνει ότι η ανοδική ροή θερμού υλικού από τον βαθύ μανδύα επηρεάζεται έντονα από τις τεκτονικές πλάκες -τις μαζικές, συμπαγείς πλάκες του φλοιού της Γης- που κινούνται από πάνω της.

Σε βάθος εκατομμυρίων ετών, καθώς οι τεκτονικές πλάκες απομακρύνονται σε ζώνες ρηγμάτων όπως η Αφάρ, τεντώνονται και λεπταίνουν -σχεδόν σαν μαλακή πλαστελίνη- μέχρι να σπάσουν. Αυτή η ρήξη σηματοδοτεί τη γέννηση μιας νέας ωκεάνιας λεκάνης.

Η κύρια συγγραφέας, Δρ Έμα Γουότς, η οποία διεξήγαγε την έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον και πλέον εργάζεται στο Πανεπιστήμιο του Σουόνσι, δήλωσε: «Διαπιστώσαμε ότι ο μανδύας κάτω από την περιοχή Αφάρ δεν είναι ομοιογενής ούτε στατικός – πάλλεται, και αυτοί οι παλμοί φέρουν διακριτές χημικές υπογραφές. Οι ανερχόμενοι παλμοί του μερικώς λιωμένου μανδύα διοχετεύονται από τις τεκτονικές πλάκες που βρίσκονται από πάνω. Αυτό είναι σημαντικό για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την αλληλεπίδραση του εσωτερικού της Γης με την επιφάνειά της».

Η έρευνα περιλάμβανε ειδικούς από 10 ιδρύματα, μεταξύ των οποίων τα Πανεπιστήμια του Σαουθάμπτον, του Σουόνσι, του Λάνκαστερ, της Φλωρεντίας και της Πίζας, το GEOMAR στη Γερμανία, το Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών του Δουβλίνου, το Πανεπιστήμιο της Αντίς Αμπέμπα και το Γερμανικό Κέντρο Ερευνών για τις Γεωεπιστήμες (GFZ).

Our scientists have discovered deep Earth pulses beneath Africa that are slowly, over millions of years, tearing the continent apart and forming a new ocean 🌋🌊

The team studied volcanic rocks in Ethiopia to uncover what’s happening deep beneath the Earth’s surface.

Read more… pic.twitter.com/RHxFZgwlRD

— University of Southampton (@unisouthampton) June 25, 2025

Ένα παράθυρο στο εσωτερικό της Γης

Η περιοχή Αφάρ είναι από τα λίγα μέρη στη Γη όπου συγκλίνουν τρεις τεκτονικές ρηγματώσεις: το Κύριο Ρήγμα της Αιθιοπίας, το Ρήγμα της Ερυθράς Θάλασσας και το Ρήγμα του Κόλπου του Άντεν.

Οι γεωλόγοι υποπτεύονταν εδώ και καιρό την ύπαρξη μιας θερμής ανόδου του μανδύα κάτω από την περιοχή, η οποία βοηθά στην επιμήκυνση του φλοιού και τη γέννηση μιας μελλοντικής ωκεάνιας λεκάνης. Ωστόσο, μέχρι τώρα, λίγα ήταν γνωστά για τη δομή αυτής της ανόδου ή τη συμπεριφορά της κάτω από ρηγματώσεις.

Η ομάδα συνέλεξε πάνω από 130 δείγματα ηφαιστειακών πετρωμάτων από την περιοχή Αφάρ και το Κύριο Ρήγμα της Αιθιοπίας.

Χρησιμοποίησαν αυτά τα δείγματα, σε συνδυασμό με υπάρχοντα δεδομένα και προηγμένα στατιστικά μοντέλα, για να διερευνήσουν τη δομή του φλοιού και του μανδύα, καθώς και τα τήγματα που περιέχουν.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι κάτω από την περιοχή Αφάρ υπάρχει ένας μοναδικός, ασύμμετρος πίδακας με διακριτές χημικές ζώνες που επαναλαμβάνονται κατά μήκος του ρηγματικού συστήματος – σαν γεωλογικά barcode. Αυτά τα μοτίβα μεταβάλλονται ανάλογα με τις τεκτονικές συνθήκες κάθε σκέλους του ρήγματος.

Ο καθηγητής Γεωεπιστημών Τομ Γκέρνον, συν-συγγραφέας της μελέτης, ανέφερε: «Η χημική διαστρωμάτωση υποδηλώνει ότι ο πίδακας πάλλεται, σαν καρδιακός παλμός. Αυτοί οι παλμοί φαίνεται να συμπεριφέρονται διαφορετικά ανάλογα με το πάχος της πλάκας και την ταχύτητα απομάκρυνσής της. Σε ρήγματα με ταχύτερη απόκλιση, όπως αυτό της Ερυθράς Θάλασσας, οι παλμοί διαδίδονται πιο αποδοτικά και τακτικά – σαν παλμός μέσα από στενή αρτηρία».

Σύνδεση με ηφαιστειότητα και σεισμούς

Η νέα έρευνα αποδεικνύει ότι ο πίδακας του μανδύα κάτω από την Αφάρ δεν είναι στατικός, αλλά δυναμικός και αντιδρά στις κινήσεις της τεκτονικής πλάκας από πάνω του.

Ο Δρ Ντέρεκ Κίαρ, αναπληρωτής καθηγητής Γεωεπιστημών στα Πανεπιστήμια του Σαουθάμπτον και της Φλωρεντίας, δήλωσε: «Βρήκαμε ότι η εξέλιξη των ανυψώσεων του βαθιού μανδύα συνδέεται στενά με την κίνηση των πλακών από πάνω. Αυτό έχει σημαντικές συνέπειες για το πώς ερμηνεύουμε την επιφανειακή ηφαιστειακή δραστηριότητα, τη σεισμική δραστηριότητα και τη διαδικασία διάσπασης των ηπείρων».

Πρόσθεσε επίσης: «Η εργασία δείχνει ότι οι βαθιές ανυψώσεις του μανδύα μπορούν να ρέουν κάτω από τη βάση των τεκτονικών πλακών και να εστιάζουν την ηφαιστειακή δραστηριότητα εκεί που ο φλοιός είναι λεπτότερος. Επόμενη φάση της έρευνας είναι να κατανοήσουμε πώς και με ποιο ρυθμό ρέει ο μανδύας κάτω από τις πλάκες».

Η Δρ Γουότς κατέληξε λέγοντας: «Η συνεργασία με επιστήμονες από διαφορετικά πεδία, όπως κάναμε σε αυτό το έργο, είναι ουσιώδης για να αποκαλύψουμε τις διαδικασίες που συμβαίνουν κάτω από την επιφάνεια της Γης και να τις συνδέσουμε με πρόσφατη ηφαιστειότητα. Χωρίς την εφαρμογή ποικίλων τεχνικών, είναι δύσκολο να δεις τη συνολική εικόνα – είναι σαν να προσπαθείς να συμπληρώσεις ένα παζλ χωρίς όλα τα κομμάτια».

Η μελέτη

Διαβάστε επίσης:

Πώς ταξίδευαν στη θάλασσα 30.000 χρόνια πριν; Επιστήμονες αναβίωσαν διάπλου με πρωτόγονο κανό

Ο 500 ετών μετεωρίτης Nantan «επισκέπτεται» τη Θεσσαλονίκη – Έκθεση με μετεωρίτες, απολιθώματα και το μενού των αστροναυτών

Πλανήτης Άρης: Το γιγάντιο ηφαίστειο Αρσία Μονς στα σύννεφα – Πρώτη καταγραφή από τη NASA