Η Ελλάδα έχει καταγράψει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια, με την οικονομία να κινείται σε τροχιά ανάπτυξης και τα βασικά μεγέθη να βελτιώνονται σταθερά. Ωστόσο, η καθημερινότητα των εργαζομένων δεν ανταποκρίνεται σε αυτήν την εικόνα. Παρά τη μείωση της ανεργίας και την αύξηση των επενδύσεων, οι αυξήσεις στους μισθούς παραμένουν περιορισμένες και δεν αντανακλούν τα κέρδη της οικονομίας.

Η απόσταση ανάμεσα στην οικονομική μεγέθυνση και την πραγματική βελτίωση του εισοδήματος των εργαζομένων υπογραμμίζει ένα από τα βασικά ζητήματα της αγοράς εργασίας: την υποχώρηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και τη σταδιακή αποδυνάμωση των μηχανισμών που θα μπορούσαν να διασφαλίσουν δίκαιες αυξήσεις.

Αυτό το φαινόμενο θέτει σε σοβαρή αμφισβήτηση τον κυβερνητικό στόχο για μέσο μισθό 1.500 ευρώ έως το 2027, που φαντάζει πλέον περισσότερο ως μια επιθυμία παρά ως εφικτή πραγματικότητα, δεδομένων των σημερινών συνθηκών.

Η αποδυνάμωση των συλλογικών συμβάσεων αποτελεί βασικό λόγο που εξηγεί γιατί οι μισθοί παραμένουν καθηλωμένοι, παρά την οικονομική ανάπτυξη. Οι μνημονιακές παρεμβάσεις του 2012 σηματοδότησαν μια σημαντική στροφή: οι συλλογικές διαπραγματεύσεις περιορίστηκαν σημαντικά και ο θεσμός των συλλογικών συμβάσεων υποβαθμίστηκε. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, μόλις το 28% των εργαζομένων καλύπτεται σήμερα από κάποια συλλογική σύμβαση, όταν το 2010 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν σχεδόν καθολικό (κοντά στο 100%).

Το πραγματικό ποσοστό είναι ακόμη χαμηλότερο, καθώς από τις 47 ενεργές συλλογικές συμβάσεις μόνο 7 έχουν υποχρεωτική ισχύ για όλους τους εργαζόμενους του εκάστοτε κλάδου. Αυτό σημαίνει πως οι περισσότεροι εργαζόμενοι δεν καλύπτονται από συμβάσεις που να διασφαλίζουν αυξήσεις ή καλύτερους όρους εργασίας.

Το 2024 δεν δείχνει σημάδια ουσιαστικής βελτίωσης. Το πρώτο εξάμηνο του χρόνου υπογράφηκαν μόλις 18 νέες κλαδικές συμβάσεις, ενώ οι περισσότερες από τις υπόλοιπες 25 είναι παλαιότερες και απλώς παραμένουν σε ισχύ. Η κάλυψη από αυτές τις συμβάσεις αφορά θεωρητικά περίπου 711.500 εργαζόμενους, όμως μόνο οι επτά συμβάσεις που έχουν γενική ισχύ καλύπτουν περίπου 502.000 άτομα — δηλαδή περίπου το 20% του συνολικού εργατικού δυναμικού.

Παράλληλα, οι επιχειρησιακές συμβάσεις που υπογράφονται εμφανίζουν μικρή ή καθόλου μισθολογική αύξηση. Το 66% από τις 238 συμβάσεις για το 2024 δεν προβλέπουν αυξήσεις, ενώ μόνο 82 συμβάσεις, που καλύπτουν περίπου 57.000 εργαζομένους, περιλαμβάνουν αυξήσεις.

Αυτή η εικόνα έχει ως αποτέλεσμα οι μισθολογικές αυξήσεις να εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από κυβερνητικές αποφάσεις που συχνά κινούνται σε πλαίσιο δημοσιονομικών περιορισμών, αντί για κοινωνικών ή παραγωγικών κριτηρίων.

Από την άλλη, η επιτροπή που έχει συσταθεί από το υπουργείο Εργασίας προσπαθεί να χαράξει έναν οδικό χάρτη μεταρρυθμίσεων, με στόχο την ενίσχυση του θεσμού των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Μέχρι στιγμής υπάρχουν συγκλίσεις σε τεχνικά ζητήματα, όπως το ποσοστό εκπροσώπησης των εργοδοτικών οργανώσεων και ο ρόλος του ΟΜΕΔ. Ωστόσο, παραμένουν σημαντικές διαφωνίες στα βασικά σημεία που θέτει η πλευρά των εργαζομένων, όπως η καθολικότητα, η επέκταση και η μετενέργεια των συμβάσεων.

Η εμπειρία των τελευταίων ετών δείχνει ξεκάθαρα πως η μακροοικονομική ανάπτυξη δεν μεταφράζεται αυτόματα σε μισθολογικές αυξήσεις, ειδικά σε μια αγορά εργασίας όπου οι συλλογικές διαπραγματεύσεις έχουν περιθωριοποιηθεί.

Για να γίνει ο στόχος του μέσου μισθού των 1.500 ευρώ έως το 2027 πραγματικότητα, απαιτούνται θεσμικές αλλαγές που θα επαναφέρουν το κύρος των συλλογικών συμβάσεων και θα ενισχύσουν τη διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων, αλλά και μια πιο δίκαιη κατανομή του παραγόμενου πλούτου. Χωρίς αυτά, ο στόχος κινδυνεύει να παραμείνει απλώς μια εξαγγελία χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα.

Διαβάστε επίσης:

ΔΥΠΑ: Παράταση έως 11 Ιουλίου στις αιτήσεις για το νέο πρόγραμμα κατάρτισης ανέργων στον Έβρο

Επιβολή προστίμων και αποκλεισμών σε δικαιούχους επιδότησης ενοικίου με ανακριβείς δηλώσεις μίσθωσης

Αλλάζει ο χάρτης στις μεταβιβάσεις ακινήτων με νέους κανόνες για κληρονομιές και αγροτική γη