«Μην εστιάζετε τόσο πολύ στην Ουκρανία ώστε να παραβλέψετε τις σοβαρές απειλές για την ευρωπαϊκή ασφάλεια που μαζεύονται στη Λιβύη», είναι το μήνυμα που προσπαθούν να στείλουν η Ιταλία και η Ελλάδα στους συμμάχους τους στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ – χωρίς όμως μεγάλη επιτυχία.

Όπως αναφέρει σε άρθρο του το Politico, οι μεταναστευτικές ροές από τη Λιβύη αυξάνονται ξανά, την ώρα που η Ρώμη ανησυχεί όλο και περισσότερο για τη διευρυνόμενη ρωσική επιρροή στην ασταθή βορειοαφρικανική χώρα, μέσω προμήθειας όπλων και μιας ενδεχόμενης νέας ναυτικής βάσης στο βορειοανατολικό λιμάνι της Τομπρούκ.

Η Αθήνα, από την πλευρά της, έχει αποστείλει δύο πολεμικά πλοία για περιπολίες ανοιχτά της Λιβύης ως απάντηση στην αύξηση της μετανάστευσης και λόγω στρατηγικών ανησυχιών ότι η αντίπαλος της, η Τουρκία, συνεργάζεται με τους Λίβυους για να διχοτομήσουν τη Μεσόγειο σε θαλάσσιες ζώνες προς εκμετάλλευση ενεργειακών πόρων. Οι ζώνες αυτές περιλαμβάνουν ύδατα νότια της Κρήτης, τα οποία η Αθήνα θεωρεί παράνομα βάσει του διεθνούς δικαίου της θάλασσας.

Ο ιταλός ΥΠΕΞ, Αντόνιο Ταγιάνι, χαρακτήρισε τη Λιβύη ως μία «κατάσταση έκτακτης ανάγκης που η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει ενωμένη», ωστόσο μια πρόσφατη ευρωπαϊκή διπλωματική αποστολή κατέληξε σε φιάσκο.

Ο Επίτροπος Μετανάστευσης της ΕΕ, Μάγκνους Μπρούνερ, συνοδευόμενος από υπουργούς της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Μάλτας, κηρύχθηκε ανεπιθύμητος στη Βεγγάζη, περιοχή υπό τον έλεγχο του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ. Η αντιπροσωπεία διατάχθηκε να φύγει, κατηγορούμενη για αδιευκρίνιστες «παραβιάσεις».

«Ο ρόλος της Ρωσίας στη Λιβύη συνεχίζει να διευρύνεται, με στόχο να χρησιμοποιήσει τη χώρα ως κόμβο για τη στρατηγική της στην Αφρική», προειδοποίησε ευρωπαίος διπλωμάτης, προσθέτοντας πως ένα δίκτυο διακίνησης με πολιτικές διασυνδέσεις υποστηρίζει τις ρωσικές επιδιώξεις, παρακάμπτοντας κυρώσεις και εργαλειοποιώντας τη μετανάστευση.

Η Ιταλία και η Ελλάδα γνωρίζουν ωστόσο πως για την επίλυση του πολύπλοκου λιβυκού προβλήματος -μιας χώρας τριπλάσιας της Ισπανίας- απαιτείται η υποστήριξη μεγάλων συμμάχων όπως οι ΗΠΑ και η Γαλλία.

Ωστόσο, μέχρι στιγμής, η ανταπόκριση αυτών των συμμάχων είναι υποτονική.

Italy and Greece are sounding the alarm to their EU and NATO allies over the threat posed by Libya.

So far, they're not really listening.https://t.co/Itr74K2zy9

— POLITICOEurope (@POLITICOEurope) July 14, 2025

Η μετανάστευση επιστρέφει στην κορυφή της ατζέντας

Η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε αυστηρούς νέους κανόνες για τη μετανάστευση, καθώς αντιμετωπίζει ένα κύμα αφίξεων από τη Λιβύη στην Κρήτη, εν μέσω της τουριστικής περιόδου.

«Μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης απαιτεί έκτακτα μέτρα και, ως εκ τούτου, η κυβέρνηση αποφάσισε να ενημερώσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι … προχωρά σε αναστολή επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου, αρχικά για τρεις μήνες, για όσους φθάνουν δια θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική», δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Περίπου 9.000 άτομα έχουν φτάσει στην Κρήτη από τη Λιβύη από την αρχή του έτους, οι περισσότεροι τις τελευταίες εβδομάδες – σχεδόν διπλάσιοι από το σύνολο του 2024.

Στα τέλη Ιουνίου, η Ελλάδα ανέπτυξε δύο πολεμικά πλοία για να περιορίσει τις αφίξεις μεταναστών. Αξιωματούχοι όμως εξέφρασαν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητά τους, φοβούμενοι ότι οι περιπολίες μπορεί να ωθήσουν τους μετανάστες να πέσουν στη θάλασσα για να διασωθούν. Πράγματι, μόνο την περασμένη εβδομάδα, πάνω από 2.000 άτομα αποβιβάστηκαν στην Κρήτη.

Η κυβέρνηση δέχεται επίσης επικρίσεις από την αντιπολίτευση και δικούς της αξιωματούχους για το ότι εγκατέλειψε το λιβυκό ζήτημα τα τελευταία χρόνια.

Συνολικά, υπήρξε αύξηση 7% στις παράτυπες διελεύσεις στην κεντρική Μεσόγειο κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, σχεδόν αποκλειστικά από τη Λιβύη, ενώ σημειώθηκε μείωση 20% σε όλες τις άλλες κύριες οδούς.

Η ελληνική αυστηροποίηση έχει επίσης προκαλέσει ανησυχίες στην Ιταλία ότι περισσότεροι μετανάστες θα στραφούν προς ιταλικά ύδατα.

«Ανησυχούμε για την κατάσταση στη Λιβύη και την πρόσφατη αύξηση των παράτυπων αναχωρήσεων», δήλωσε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πριν από την επίσκεψη της ΕΕ στη χώρα.

Οι Ρώσοι προ των πυλών

Μια πρόσφατη στρατιωτική παρέλαση στη Βεγγάζη με ρωσικά όπλα υποδεικνύει την αυξανόμενη εγγύτητα του Κρεμλίνου με τον Χάφταρ.

Η Ρωσία επιδιώκει ένα οχυρό στη Μεσόγειο, ειδικά μετά την ακύρωση της ενοικίασης του λιμανιού της Ταρτούς από τη Συρία. Ο Ταγιάνι προειδοποιεί συχνά ότι η Λιβύη είναι ο πιθανότερος τόπος για τη νέα ρωσική ναυτική βάση.

Σύμφωνα με την Agenzia Nova, η Μόσχα θέλει επίσης να εγκαταστήσει πυραυλικά συστήματα στη στρατιωτική βάση Σεμπχά, στο νότο της Λιβύης, με στόχο την Ευρώπη.

Αναλυτές και διπλωμάτες παραμένουν σκεπτικοί ότι η Ρωσία είναι ήδη έτοιμη να στοχεύσει την Ευρώπη από τη Λιβύη. Ακόμη και χωρίς πυραύλους, όμως, μπορεί να χρησιμοποιήσει λίγες στρατιωτικές βάσεις για λογιστική υποστήριξη «που θεωρητικά θα μπορούσαν να πλήξουν την Ευρώπη», δήλωσε ο Αρτούρο Βαρβέλι, ανώτερος Σύμβουλος Πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

Προς το παρόν, η Ρωσία χρησιμοποιεί τις βάσεις κυρίως για τις επιχειρήσεις της στην Αφρική, μέσω του Africa Corps, υπό την αιγίδα του ρωσικού ΥΠΑΜ.

Αξιωματούχοι της νότιας Ευρώπης φοβούνται επίσης ότι η Ρωσία ίσως εργαλειοποιήσει ξανά τη μετανάστευση, όπως έκανε με τους πρόσφυγες μέσω Λευκορωσίας.

Ωστόσο, δεν πηγαίνουν όλα όπως θέλει η Ρωσία. Σύμφωνα με διπλωμάτη, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μειώσει τη χρηματοδότηση προς τους Λίβυους συμμάχους της Ρωσίας, προκαλώντας εντάσεις.

«Δεν βλέπω τους Ρώσους να αναλαμβάνουν το λαθρεμπόριο μεταναστών», δήλωσε ο Καρίμ Μεζράν του Atlantic Council, «αλλά βλέπω τους Ρώσους να λένε στους ντόπιους: Τώρα εγώ κάνω κουμάντο — υπακούστε μου».

Αναζήτηση συμμάχων

Παρά τη σοβαρότητα των απειλών από τη Λιβύη, η Ιταλία και η Ελλάδα δυσκολεύονται να πείσουν τους συμμάχους να εμπλακούν.

Η ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι συζήτησε για τη Λιβύη με τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν στις 4 Ιουνίου.

Η Λιβύη «είναι φυσικά θέμα κρίσιμης σημασίας για την Ιταλία και τη Γαλλία», ανέφερε ιταλός αξιωματούχος, αναγνωρίζοντας «κοινές ανησυχίες, ιδιαίτερα για την ασφάλεια και τη ρωσική παρουσία».

Ωστόσο, αναγνώρισε ότι υπάρχουν «διαφορές» μεταξύ των δύο χωρών σχετικά με τις πολιτικές λύσεις.

Η Λιβύη εντάσσεται σταδιακά σε περισσότερες διπλωματικές ατζέντες, αλλά ελάχιστα γίνονται στην πράξη. Η Ιταλία θέλει την υποστήριξη της στρατιωτικά ισχυρής Γαλλίας, αλλά για το Παρίσι το ζήτημα δεν είναι τόσο ζωτικό όσο για τη Ρώμη. Επιπλέον, ανακινεί τις πρόσφατες αποτυχίες της Γαλλίας στο Μάλι και στον Νίγηρα.

«Για την Ιταλία, η Λιβύη είναι πιο κεντρικό ζήτημα βραχυπρόθεσμα απ’ ό,τι για τη Γαλλία», δήλωσε η καθηγήτρια Βιρτζινί Κολομπιέ.

«Πολιτικά, η γαλλική κυβέρνηση δεν θέλει να φωνάζει για τη Ρωσία – γιατί έτσι αναδεικνύονται οι δικές της αποτυχίες», σημείωσε.

Με τις ΗΠΑ στραμμένες στον Ειρηνικό, δεν υπάρχει μεγάλη ελπίδα για σημαντική εμπλοκή της Ουάσινγκτον.

Χαρακτηριστικό είναι ότι η πρόσφατη διακήρυξη του ΝΑΤΟ στη Χάγη, στις 25 Ιουνίου, δεν αναφέρει καν την Αφρική.

«Κανείς δεν ήθελε διχαστικά θέματα καθώς το ΝΑΤΟ ακολουθεί πλέον μια μινιμαλιστική ατζέντα», σχολίασε ο Αλεσάντρο Μαρόνε, επικεφαλής του τομέα άμυνας και ασφάλειας στο Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων της Ρώμης.

«Αυτό είναι ένα πικρό χάπι για την Ιταλία», σχολιάζει το Politico. «Η Ρώμη πρέπει πλέον να αποδεχτεί αυτή την πραγματικότητα», πρόσθεσε.

Διαβάστε επίσης:

Επίτροπος εμπορίου ΕΕ: ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση είναι κοντά σε συμφωνία για τους δασμούς

Μαίνονται οι φονικές συγκρούσεις στη Συρία – Πάνω από 30 νεκροί και 100 τραυματίες στη Σουάιντα

Ουκρανία: Εντός της ημέρας οι ανακοινώσεις Τραμπ για αποστολή όπλων στο Κίεβο – Εξοπλίζει τον Ζελένσκι με πυραύλους και Patriot