Τίτλος ταινίας: « Την έλεγαν Μαρία» («Being Maria»)

Σύνοψη: Η Μαρία Σνάιντερ είναι η γνωστή ηθοποιός η οποία πρωταγωνίστησε στην ταινία «Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι» του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι. Το φιλμ έμεινε  γνωστό για τη διαβόητη σκηνή της ερωτικής πράξης, με τη χρήση βούτυρου. Η ταινία «Με λένε Μαρία» ασχολείται με τη συγκεκριμένη εμπειρία της δεκαεννιάχρονου τότε πρωταγωνίστριας. Τελικά, είχε χαρακτήρα βιασμού, κάτι που τραυμάτισε ανεπανόρθωτα τόσο την ψυχολογία της Σνάιντερ, όσο και την καριέρα της.

Σκηνοθεσία: Τζεσικά Παλίντ

Παίζουν: Άννα Μαρία Μπαρτολομέι, Ματ Ντίλον, Σελέστ Μπρικέρ

Για όσους διατηρούν την παραμικρή αμφιβολία για την απόλυτη ταύτιση του βιασμού με εγκληματική πράξη, ας παρακολουθήσουν το «Μη αναστρέψιμος» του Γκασπάρ Νοέ και τη σκηνή του βιασμού της Μπελούτσι, αν αντέξουν και δεν κλείσουν τα μάτια από τη φρικαλεότητα της. Και γι’ αυτούς που δε διαθέτουν την απαραίτητη μνήμη για την αναδρομή, μπορούν να παρακολουθήσουν το φιλμ «Την έλεγαν Μαρία», όπου αναπαρίσταται ανατριχιαστικά η διαβόητη σκηνή της ερωτικής πράξης στο «Τελευταίο ταγκό στο Παρίσι», με τη χρήση του βούτυρου από τον πρωταγωνιστή Μάρλον Μπράντο, κατόπιν οδηγιών του σκηνοθέτη Μπερνάρντο Μπερτολούτσι. Ομολογουμένως, όλα αυτά τα χρόνια, κυκλοφορούσε, λίγο σα θρύλος, στην κινηματογραφική πιάτσα ότι αυτή αποτελεί μια από τις δυό τρεις περιπτώσεις ερωτικής πράξης στην οθόνη, που τελέστηκαν πραγματικά. Εκείνο που δε γνωρίζαμε είναι ότι η πρωταγωνίστρια Μαρία Σνάιντερ δεν ήταν προειδοποιημένη για το περιεχόμενο της σκηνής, κάτι που τη μετατρέπει αυτομάτως σε σκληρό βιασμό.

Πριν απ’ όλα, το φιλμ της Τζεσικά Παλίντ δεν κρίνεται στην κινηματογραφική ζυγαριά, αλλά σε αυτήν που το ίδιο θέτει σα ζύγι: η ηθική διάσταση της τέχνης. Πόσο μπορεί ένας σκηνοθέτης, ένα ιερό τέρας, όπως ο Μπερτολούτσι να μετατρέπεται σε πραγματικό τέρας; Να ζητάει, στο όνομα της ρεαλιστικής διάστασης ενός κινηματογραφικού έργου, από την πρωταγωνίστριά του, να υποστεί αγόγγυστα ένα βιασμό και μάλιστα μπροστά στα μάτια των θεατών, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν ακουσίως σε ρόλο ηδονοβλεψιών; Να έχει για συνεργό του στην απαίτηση αυτή ένα άλλο ιερό τέρας, τον Μάρλον Μπράντο (τον υποδύεται επιτυχημένα ο Ματ Ντίλον);

Προσωπικά, θεωρώ ότι το έργο της Παλίντ δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για τις απαντήσεις, κι αυτό αποτελεί τη μεγαλύτερη επιτυχία της σκηνοθέτιδος. Μπορεί να μας αφήνει αδιάφορους το οικογενειακό περιβάλλον της Μαρίας Σνάιντερ, η απόρριψη από τον πατέρα της, η κατοπινή εμπλοκή της με την ηρωίνη, ακόμη και η καταφυγή της σε ομοφυλοφιλικές σχέσεις – ίσως στο όνομα της απόρριψης του ανδρικού φύλου-, αδύνατον όμως να σε αφήσει να κοιμηθείς το θλιμμένο βλέμμα της Μαρίας Σνάιντερ, όπως το αναπαράγει, με τη δύναμη εικαστικού έργου, η πρωταγωνίστρια Άννα Μαρία Μπαρτολομέι. Η αναπαράσταση μιας αναπαράστασης – δηλαδή μιας κινηματογραφικής σκηνής – εδώ γίνεται αναπαράσταση εγκλήματος, με το θύμα αδυσώπητα τραυματισμένο, όπως αποδεικνύεται. 

Η Άννα Μαρία Μπαρτολομέι, από τις ξεχωριστές περιπτώσεις νέων ηθοποιών, επιβεβαιώνει απλώς την υποκριτική της δυνατότητα, όπως τη γνωρίσαμε στο βραβευμένο στη Βενετία «Γεγονός». Μόνον που εδώ μοιάζει απολύτως ταυτισμένη με το ρόλο, καθώς της δίνεται να κουβαλήσει ένα άχθος, το οποίο επιφορτίστηκε τόσα χρόνια η πρωταγωνίστρια του «Τελευταίου ταγκό». Η ταυτισμένη με τη συγκεκριμένη σκηνή Μαρία Σνάιντερ πήρε τον δρόμο των ναρκωτικών, δε βρήκε ποτέ ησυχία στην υπόλοιπη ζωή της, σήκωνε έναν σταυρό. Η βασικότερη λειτουργία της τέχνης, στο σύνολό της, είναι η παρηγορητική, όπως θα την όριζε και ο Σεφέρης. Αν η οποιαδήποτε τέχνη απωλέσει τη διάσταση της θωπείας προς τον ρέκτη της, έστω και με τη μορφή ομοιοπαθητικής τραγωδίας, τότε παύει να επιτελεί την αποστολή της, γίνεται ψευδαίσθηση πραγματικότητας.  

Επικαλούμενο ένα έργο το άλλοθι του νατουραλισμού, σε τέτοιες περιπτώσεις, επαναφέρει απλώς  τον άνθρωπο στη ζωώδη καταγωγή του, πολύ μακριά από τα χωράφια του πολιτισμού. Η Τζεσικά Παλίντ γνωρίζει τον τρόπο να σκηνοθετήσει αυτήν την άποψη, έστω και μόνο διαγράφοντας μια σκηνή από την κινηματογραφική ανθολογία. Με μια άλλη, δική της, η οποία δεν κάνει cut, εκεί όπου όλα τελειώνουν, κατά Μπερτολούτσι, αλλά αρχίζουν, κατά Παλίντ. Το cut το φωνάζει η Γαλλίδα, αφού πρώτα συμπεριλάβει στην εικόνα της τα βλέμματα του συνεργείου: με τη θλίψη που έχουν αυτά,  ξαφνιασμένα με τα όσα συνέβησαν, σα να παρίστανται σε μια κηδεία.

Αξιολόγηση: ***

Διαβάστε επίσης:

Βασίλης Παπακωνσταντίνου: Ακυρώθηκε λόγω ατυχήματος η συναυλία του

Η Μαρία Φαραντούρη και η Μαντολινάτα του «Ορφέα» στο Ανοιχτό Θέατρο Λευκάδας

«Στο Τσακ» της Δήμητρας Παπαδοπούλου στο θέατρο Αλέκος Αλεξανδράκης – Η ξεκαρδιστική κωμωδία επιστρέφει