Αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις των μετεωρολόγων ότι οι θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών θα συνεχιστούν όλη την εβδομάδα, το δίκτυο παραγωγής και διανομής ρεύματος από σήμερα και για τα επόμενα τρία ως τέσσερα 24ωρα θα περάσει μια από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες του από καταβολής του.

Με τις τουριστικές αφίξεις αυξανόμενες, τους αδειούχους να διαχέονται σε όλη τη χώρα και τους «παραμένοντες» να δουλεύουν τα κλιματιστικά στο φουλ, η ζήτηση ρεύματος αναμένεται να σπάσει κάθε ρεκόρ, φτάνοντας τις καυτές μεσημβρινές ώρες τα 11 GW. ΟΙ διακυμάνσεις της ζήτησης ρεύματος απέναντι σε ένα ηλεκτρικό δίκτυο διαμορφωμένο με βάση τη δημογραφία της δεκαετίας του 1990 είναι κυρίως ζήτημα κοινωνικής μηχανικής, όχι απλά επάρκειας ισχύος ή τεχνολογίας.

Θα περίμενε κανείς, με τον ήλιο να βάζει φωτιά στα φωτοβολταϊκά, ότι η ηλιακή ενέργεια θα κυριαρχούσε στο μείγμα παραγωγής ρεύματος στη διάρκεια του καύσωνα. Κι όμως, είναι οι μονάδες φυσικού αερίου που σώζουν την κατάσταση, καλύπτοντας σήμερα πάνω από το 40% της ζητούμενης ηλεκτροπαραγωγής, έναντι 34% των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, που παραμένουν στον καταναγκασμό των περικοπών και της αποσύνδεσης από το δίκτυο μεταφοράς και διανομής ρεύματος.

Οι εισαγωγές ρεύματος από τους βόρειους γείτονες (13%), υδροηλεκτρικά (4,79%), ακόμη και μονάδες λιγνίτη (3,56%) επιστρατεύονται επίσης για να καλύψουν τις ανάγκες όχι απλώς της ποσότητας ζητούμενου ρεύματος, αλλά και αποτροπής πολλών μικρών ή μιας πολύ μεγάλης βλάβης στο δίκτυο. Δηλαδή, ενός καυτού μπλακ άουτ. Παρότι κάποια διδάγματα βγήκαν από τα μπλακ άουτ της Ιβηρικής, της Τσεχίας, αλλά και της γειτονικής μας Βόρειας Μακεδονίας, το ελληνικό σύστημα παραγωγής και διανομής ρεύματος δεν μπορεί να ξεπεράσει την αντίφαση ανάμεσα στο ρεκόρ πράσινης ηλεκτροπαραγωγής και στην αδυναμία του δικτύου να την αξιοποιήσει στο μεγαλύτερο ποσοστό της. Με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του να πετιέται στα «σκουπίδια» και ένα μέρος των πράσινων παραγωγών να απειλείται με την ίδια τύχη.

Ο ΑΔΜΗΕ έχει θέσει σε ετοιμότητα ή πλήρη λειτουργία όλες τις μονάδες φυσικού αερίου, που προς το παρόν αναδεικνύονται μόνος εγγυητής ευστάθειας και εξισορρόπησης του συστήματος. Αυτό εξηγεί σε μεγάλο βαθμό γιατί οι μεγάλοι Ελληνες ηλεκτροπαραγωγοί, περιλαμβανομένης της κυρίαρχης ΔΕΗ, είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί απέναντι στα νέα μέτρα κυρώσεων και επιβολής ακόμη χαμηλότερου πλαφόν στην τιμή του ρωσικού αερίου (47,9 ευρώ ανά μεγαβατώρα). Και η ίδια εξάρτηση της ευστάθειας του ηλεκτρικού δικτύου από το φυσικό αέριο φωτίζει τη σπουδή της ΔΕΠΑ να προχωρήσει σε συμβιβασμό με την ρωσική Gazprom για μια ανεκτή τιμή αερίου μέχρι τα τέλη του 2026.

Η απειλή ενός εισαγόμενου μπλακ άουτ

Για τις κρίσιμες μέρες του καύσωνα η ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο ΑΔΜΗΕ, ο ΔΕΔΔΗΕ και όλοι οι εμπλεκόμενοι στην παραγωγή, μεταφορά και διανομή ρεύματος, που σε έκτακτη σύσκεψη εξέτασαν σενάρια έκτακτης ανάγκης, διαβεβαιώνουν ότι το σύστημα θα αντέξει. Ωστόσο, ο κίνδυνος μια διαταραχής δεν εξαντλείται στο ελληνικό δίκτυο, αλλά επεκτείνεται σε όλο το δίκτυο Βαλκανίων και ΝΑ Ευρώπης με το οποίο η Ελλάδα είναι διασυνδεδεμένη. Το ρεύμα που παράγεται στη χώρα μας όπως και αυτό που παράγεται σε Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Σερβία, αλλά και Ουγγαρία, που είναι η «πύλη» εισόδου ρεύματος από την κεντρική προς την ΝΑ Ευρώπη, βρίσκονται σε ένα αδιάκοπο πήγαινε έλα. Οι αναγκαστικές εισαγωγές και εξαγωγές ρεύματος προς και από τη χώρα μας κυμαίνονται καθημερινά από 5% έως 15%. Και είναι αναγκαίες όχι απλά για να καλυφθεί η μεγάλη ζήτηση τις καυτές  μεσημεριανές ώρες, αλλά και για να μην καταρρεύσουν τα πολύ πιο ανέτοιμα ηλεκτρικά δίκτυα των γειτόνων, με τον κίνδυνο να «εξαγάγουν» και σε μας τα δικά τους black out.

Αυτό, βέβαια, είναι μια σταθερή «αναπηρία» του διασυνδεδεμένου ευρωπαϊκού ηλεκτρικού δικτύου, που δεν πήρε καθόλου υπόψη η βιαστικά, και στα μέτρα των κεντροευρωπαϊκών χωρών σχεδιασμένη «απελευθέρωση» της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, η οποία μετέτρεψε ένα δημόσιο αγαθό σε χρηματιστηριακό προϊόν. Αλλά εκτός από την ευαλωτότητα των ηλεκτρικών δικτύων του «βαλκανικού διαδρόμου», αυτός ο ολέθριος, όπως αποδείχθηκε στη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, σχεδιασμός έχει και άλλη μια βασική παρενέργεια που φτάνει στις τσέπες των καταναλωτών της Ελλάδας και των άλλων χωρών της ΝΑ Ευρώπης. Τη μεγάλη απόκλιση στις χονδρικές τιμές ρεύματος στην Ελλάδα και τις γειτονικές χώρες, σε σχέση με αυτές που διαμορφώνονται καθημερινά σε Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία κλπ. Απόκλιση που καθιστά την Ελλάδα την ακριβότερη (μαζί με την Ιταλία) στην ΕΕ και φτάνει καθημερινά ακόμη και στο 20%, παρά τη μεγάλη ισχύ εγκατεστημένων ΑΠΕ και την περίσσεια πράσινου και φθηνότερου ρεύματος.

Η Αυστρία και η ενεργειακή διχοτόμηση της ΕΕ

Κομβικό ρόλο στην ενεργειακή διχοτόμηση της Ευρώπης φαίνεται να παίζει η… πατρίδα του Μέτερνιχ, η Αυστρία. Η οποία έχει πετύχει εδώ και έξι χρόνια την εξαίρεσή της από την υποχρέωση να διαθέτει για διασυνοριακές συναλλαγές, δηλαδή για εξαγωγή ρεύματος, τουλάχιστον το 70% της μεταφορικής ικανότητας των ηλεκτρικών διασυνδέσεών της με τις άλλες χώρες. Αυτή η υποχρέωση έχει επιβληθεί με τον ευρωπαϊκό Κανονισμό 2019/943 (άρθρο 16, παρ. 8) τον οποίο ωστόσο ο διαχειριστής μεταφοράς ρεύματος, ο «ΑΔΜΗΕ» της Αυστρίας (APG) ουδέποτε έχει εφαρμόσει, παίρνοντας σταθερά εξαίρεση από τo 2020 μέχρι σήμερα. Ετσι, η Αυστρία φρενάρει την ροή ρεύματος προς τον σταθερά ακριβότερο άξονα της ΝΑ Ευρώπης μέσω Ουγγαρίας, για να εξασφαλίσει την ισορροπία του δικού της δικτύου. Αυτή την κατάχρηση κατήγγειλαν την περασμένη εβδομάδα οι σύνδεσμοι των ενεργοβόρων βιομηχανιών της Ελλάδας (ΕΒΙΚΕΝ), της Βουλγαρίας (BFIEC) και της Ρουμανίας (ACER)  με επιστολή τους  στην αντιπρόεδρο της Κομισιόν Τερέζα Ριμπέρα, τον Επίτροπο Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν και τους υπουργούς Ενέργειας των χωρών τους. Όπως καταγγέλλουν,  στη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης και της ανεξέλεγκτης αύξησης των χρηματιστηριακών τιμών ρεύματος, ο Διαχειριστής της Αυστρίας έκλεινε εντελώς τη στρόφιγγα των ροών ρεύματος από Αυστρία προς Ουγγαρία, και μέσω αυτής προς την Ελλάδα και όλον τον ΝΑ ενεργειακό άξονα. Το θέμα έφερε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ο ευρωβουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Νικόλας Φαραντούρης με γραπτή ερώτησή του προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπογραμμίζοντας τις  μεγάλες διαφορές στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στις αγορές της επόμενης ημέρας μεταξύ της Νοτιοανατολικής και της Κεντρικής Ευρώπης που προκαλεί η παραβίαση.

Αυτή η στρέβλωση του ενεργειακού Μέτερνιχ της ΕΕ, στην οποία οι Βρυξέλλες κάνουν τα στραβά μάτια, έχει η συμβολή της και στον κίνδυνο ενός σοκ στο ηλεκτρικό δίκτυο στη διάρκεια του καύσωνα αλλά και ενός ακόμη ηλεκτροσόκ στις τιμές του ρεύματος.

Διαβάστε επίσης:

Συντάξεις Αυγούστου 2025: Αυτή τη βδομάδα οι πρώτες πληρωμές – Ποιοι θα πάνε ταμείο μετά το Σαββατοκύριακο

Μετά το «άρμεγμα» των φορολογουμένων στα φετινά εκκαθαριστικά σημειώματα αναμένονται ανακοινώσεις φόρο – εκπτώσεων στη ΔΕΘ

ΗΠΑ: Μαύρη τρύπα 3,4 τρισ. και 10 εκατ. πολίτες χωρίς ασφάλιση από το mega -νομοσχέδιο του Τραμπ