Την ώρα που για το μισό πληθυσμό το νοίκι καταβροχθίζει πάνω από το 30% του μηνιαίου εισοδήματος, το Δημόσιο παραμένει θεατής σε μια αγορά όπου χιλιάδες ακίνητα μένουν αναξιοποίητα επί δεκαετίες. Πρόκειται για σχολάζουσες κληρονομίες και περιουσίες που είτε έχουν περάσει στο Δημόσιο είτε πρόκειται να περιέλθουν σε αυτό, αφήνοντας σπίτια και οικόπεδα να ρημάζουν τη στιγμή που η ανάγκη για στέγαση χτυπάει κόκκινο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, οι εκκρεμείς υποθέσεις φτάνουν τις 6.500, εκ των οποίων 4.500 χαρακτηρίζονται «σχολάζουσες» – δηλαδή κληρονομιές χωρίς κληρονόμους ή όπου οι κληρονόμοι έχουν αποποιηθεί – και άλλες 2.000 βρίσκονται υπό εκκαθάριση. Κι ενώ οι ανάγκες είναι άμεσες, η πρόοδος στη διαχείριση αυτών των περιουσιών παραμένει ελάχιστη: στην τελευταία πενταετία εκκαθαρίστηκαν μόλις 100 ακίνητα.

Το Δημόσιο δεν διαθέτει πλήρη εικόνα για την αξία ή τον αριθμό αυτών των ακινήτων, ενώ σε πολλές περιπτώσεις η διαδικασία μπλοκάρεται από πλαστές ιδιόγραφες διαθήκες, παρατείνοντας την αδράνεια. Η κατάσταση αυτή αφήνει ανοιχτό το ερώτημα: πόσα σπίτια θα μπορούσαν να προσφέρουν ανάσα σε οικογένειες που σήμερα στενάζουν υπό το βάρος των ενοικίων;

Το νέο νομοσχέδιο

Σε μια προσπάθεια να ξεμπλοκάρει η διαδικασία, το οικονομικό επιτελείο ετοιμάζει το νομοσχέδιο με τίτλο «Πλαίσιο για δωρεές προς το Δημόσιο, σχολάζουσες κληρονομίες, ιδρύματα και κοινωφελείς περιουσίες». Στόχος του είναι να οργανώσει τη διαδικασία και να βάλει τάξη στη διαχείριση των «ξεχασμένων» ακινήτων. Μεταξύ των βασικών προβλέψεων περιλαμβάνονται:

• Αυτόματη ενημέρωση του Δημοσίου για κληρονομικά δικαιώματα μέσω διασύνδεσης με το Εθνικό Μητρώο Πολιτών και τα συστήματα του υπουργείου Δικαιοσύνης.
• Δημιουργία Μητρώου κηδεμόνων, εκκαθαριστών και ελεγκτών, ανοιχτού σε δικηγόρους, λογιστές και ελεγκτικές εταιρείες.
• Επιτάχυνση των εκκαθαρίσεων με βάση την αξία της κληρονομιάς.
• Υποχρέωση κάθε τρίτου που αμφισβητεί το δικαίωμα του Δημοσίου να προσφεύγει στο Μονομελές Πρωτοδικείο.
• Απόρριψη ιδιογράφων διαθηκών που στρέφονται κατά του Δημοσίου.
• Αξιοποίηση των κατάλληλων ακινήτων για στεγαστικούς σκοπούς μετά την εκκαθάριση.

Διαφάνεια και στα ιδρύματα

Παράλληλα, το νέο πλαίσιο εστιάζει και στα ιδρύματα. Σήμερα λειτουργούν περίπου 700 ιδρύματα με ακίνητη περιουσία αντικειμενικής αξίας 235 εκατ. ευρώ.

Το νομοσχέδιο εισάγει αυστηρούς κανόνες διαφάνειας, όπως:

• Υποχρεωτική δημοσίευση ελεγμένων οικονομικών καταστάσεων κάθε χρόνο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της περιουσίας ή τα έσοδα.
• Δημόσιες προκηρύξεις για πωλήσεις και μισθώσεις ακινήτων, με κατάθεση προσφορών σε ηλεκτρονική πλατφόρμα.
• Διάκριση ενεργών και αδρανών ιδρυμάτων, ώστε να αξιοποιείται η περιουσία τους και να μην παραμένει αναξιοποίητη.

Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η ενεργοποίηση των «ξεχασμένων» ακινήτων θα μπορούσε να ρίξει στην αγορά χιλιάδες σπίτια και να προσφέρει ανακούφιση σε οικογένειες που στενάζουν κάτω από τα νοίκια. Ωστόσο, η πραγματικότητα παραμένει σκληρή: δεκαετίες αδράνειας, εκκρεμείς κληρονομιές και γραφειοκρατικά εμπόδια δείχνουν ότι η απόσταση ανάμεσα στις εξαγγελίες και την εφαρμογή τους είναι ακόμα μεγάλη. Το αν η νέα νομοθεσία θα σπάσει τελικά το «κύκλο του ξεχασμένου» μένει να φανεί, αλλά το στεγαστικό πρόβλημα δεν περιμένει.

Διαβάστε επίσης:

ΑΑΔΕ: Αυτόματες ειδοποιήσεις για φόρους σε κληρονόμους – Λιγότερα πρόστιμα ή νέα φορολογική παγίδα;

Mystreet: Η νέα εφαρμογή για καταγγελίες αυθαίρετης κατάληψης πεζοδρομίων και πλατειών

Ρεύμα: Έρχονται τα «πορτοκαλί» και τα «κόκκινα» τιμολόγια – Στο «μικροσκόπιο» της ΡΑΑΕΥ το νέο σκηνικό στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας