Γράφει ο Ρήγας Μπάρκουλας 

Η Κρήτη μπαίνει με ταχύτητα στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής ενεργειακής στρατηγικής. Ο νέος υποσταθμός στη Δαμάστα, η διασύνδεση HVDC με την Αττική και το πολυδιαφημισμένο σχέδιο Great Sea Interconnector (GSI) που θα συνδέσει έως την Κύπρο και το Ισραήλ αποδεικνύουν πως το νησί δεν είναι απλώς μια περιφερειακή αγορά — είναι το νευρικό σύστημα της ελληνικής ενέργειας.

Όμως, σ’ αυτή την «ευκαιρία» κρύβεται ένας κίνδυνος που δεν μπορεί να αγνοηθεί: πώς γίνεται οι κρίσιμες υποδομές, από τις αποθηκευτικές μονάδες μέχρι τα δίκτυα, να ανοίκουν σε ομίλους κολοσσιαίων οικονομικών δυνατοτήτων με καταγωγή από το εξωτερικό, χωρίς επαρκή διάφανη λογοδοσία και έλεγχο; Και τι θα συμβεί όταν αυτά τα ξένα κεφάλαια αποκτούν δεσπόζουσα θέση στην αγορά ενέργειας της Κρήτης;

Τι γνωρίζουμε – και τι δεν γνωρίζουμε

Η διασύνδεση Κρήτης–Αττικής μέσω HVDC είναι σε φάση υλοποίησης, γεγονός που ενισχύει την ενσωμάτωση της ηλεκτρικής υποδομής του νησιού με το ηπειρωτικό σύστημα. Παράλληλα, το σχέδιο GSI, με κόστος που υπολογίζεται περί τα 2 δισ. ευρώ, υπογραμμίζει τη γεωπολιτική σημασία της Κρήτης.
Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τις άδειες αποθήκευσης ενέργειας (BESS) στο νησί — οι οποίες αποτελούν τον κρίκο της ενεργειακής ασφάλειας — οι πληροφορίες είναι αποσπασματικές. Δεν έχει δημοσιοποιηθεί επαρκώς ποιοι όμιλοι αναλαμβάνουν το έργο, με ποια μετοχική σύνθεση, υπό ποιο καθεστώς διαχείρισης και με ποιες ρήτρες για την προστασία της εθνικής ασφάλειας και του εθνικού ελέγχου. Αφήνουμε έτσι χώρο για ένα υπονοούμενο: μεγάλος ξένος όμιλος με τεράστιο οικονομικό «βάρος», μη-ευρωπαϊκής κατ’ ουσίαν προέλευσης, κινείται προς τον έλεγχο των αποθηκευτικών υποδομών της Κρήτης.

Γιατί πρέπει να ανησυχούμε

Όταν ένας όμιλος με διεθνή οικονομική επιβολή διεκδικεί την πλειοψηφία του δυναμικού αποθήκευσης, μετατρέπεται σε «διακόπτη» του ενεργειακού ρεύματος, με άμεση σχέση με την ασφάλεια, την προσφορά και την τιμολόγηση.

Χωρίς αρχεία μετοχικής σύνθεσης, ποθεν έσχες, διαδρομές χρηματοδότησης και ρήτρες «διαφυγής» για κρίσιμα έργα, η διαφάνεια παραμένει ελλειπής. Η εθνική ενεργειακή υποδομή γίνεται εκτεθειμένη σε εξωτερικές επιρροές.

Ο έλεγχος της αποθήκευσης ενέργειας σημαίνει έλεγχο της σταθερότητας του συστήματος, ειδικά σε νησιωτικές περιοχές όπως η Κρήτη, όπου η ενεργειακή αυτονομία είναι κρίσιμη.

Η τεχνολογία αποθήκευσης ανοίγει τον δρόμο για την αγορά ενέργειας και υπηρεσιών ευελιξίας: αν η πλειοψηφία ελέγχεται από ξένα κεφάλαια, η εγχώρια συμμετοχή και το δημόσιο συμφέρον μπορούν να υπονομευθούν.

Τι πρέπει να απαιτηθεί άμεσα

1. Δημόσια διαφάνεια: Κατάλογος όλων των αδειών BESS στην Κρήτη — ποιοι συμμετέχουν, ποια είναι τα ποσοστά, ποιες εταιρείες είναι πραγματικοί τελικοί μέτοχοι.

2. Κοινοβουλευτικός έλεγχος: Ερώτηση προς το υπουργείο Ενέργειας για το ποιος έχει αναλάβει τι στην Κρήτη, ποιες ρήτρες προστασίας της δημόσιας ασφάλειας προβλέπονται, τι είδους ρυθμιστικό πλαίσιο εφαρμόζεται.

3. Θεσμικός έλεγχος των μετόχων: Έλεγχος των επενδυτικών κεφαλαίων, των ξένων ομίλων που επιχειρούν στον τομέα, των τραπεζών που συμμετέχουν στη χρηματοδότηση — να διασφαλιστεί ότι δεν υπονομεύεται η εθνική κυριαρχία.

4. Τοπική συμμετοχή και δημοκρατική διαβούλευση: Οι τοπικές κοινωνίες της Κρήτης — δημοτικά συμβούλια, φορείς, πολίτες — πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση των έργων που επηρεάζουν το ενεργειακό μέλλον τους.

Η Κρήτη έχει τη δυνατότητα να γίνει πηγή ευημερίας και ενεργειακής ανεξαρτησίας για την Ελλάδα. Όμως αυτή η δυνατότητα μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε αδυναμία, αν τις κρίσιμες υποδομές τις ελέγξει κάποιος άλλος, εκτός ή έξω από τη χώρα.
Το ερώτημα δεν είναι μόνο ποιός μπαίνει στην αγορά. Είναι πόσο διαφανώς μπαίνει. Είναι πόσο ισχυρά προστατεύεται το δημόσιο και εθνικό συμφέρον. Και είναι πόσο έγκαιρα ενεργούμε για να αποτρέψουμε την απώλεια ελέγχου.

Η Κρήτη δεν μπορεί να γίνει απλώς «πεδίο επενδύσεων». Οφείλει να είναι φρούριο της ελληνικής ενέργειας.
Ήλιος, άνεμος και γη μπορεί να φωτίζουν το αύριο — αλλά ο έλεγχος, η διαφάνεια και η εθνική συνείδηση ασφαλίζουν το παρόν.

Διαβάστε επίσης

Ο Τραμπ απειλεί να περικόψει τη χρηματοδότηση της Νέας Υόρκης, αν βγει ο Μαμντάνι: «Θα μου είναι δύσκολο να δώσω χρήματα σε έναν κομμουνιστή»

Μακελειό στα Βορίζια: Εντάλματα σύλληψης για τα τρία αδέρφια – Άφαντος ο βαρύς οπλισμός – Έρευνες με drones σε βουνά και σπίτια

Πολεμικό κλίμα στην τηλεδιάσκεψη των βουλευτών της ΝΔ: Πυρ ομαδόν για τα ΕΛΤΑ – «Πάρτε το πίσω», «να ζητηθούν παραιτήσεις», «ο κερατάς το μαθαίνει τελευταίος»