Τις συγκλονιστικές στιγμές των πρώτων ωρών της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου του 1973, αφηγήθηκαν στο ΕΡΤnews τέσσερα πρόσωπα, σημείο αναφοράς εκείνων των ημερών.

Η Μέλπω Λεκατσά, ο Δημήτρης Παπαχρήστος, ο Δημήτρης Χατζησωκράτης και η Τόνια Μοροπούλου, πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου, τιμώντας τη μνήμη των νεκρών, των τραυματιών, των αγωνιστών για τη Δημοκρατία θυμούνται όλες τις κρίσιμες στιγμές εκείνων των ημερών.

Μέλπω Λεκατσά: «Φοβόμουν και φοβόμουν πολύ. Ουδείς πίστευε ότι θα χτυπήσουν τα τανκς…»

Η Μέλπω Λεκατσά, υπεύθυνη του φαρμακείου του Πολυτεχνείου κατά την κατάληψη του 1973, περιγράφει στο στούντιο του ΕΡΤnews τις συνθήκες αντίστασης και φόβου κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, τις δύσκολες συνθήκες κράτησης, τον φόβο αλλά και τη δύναμη της ψυχραιμίας που χρειάστηκε για να αντέξει τρεισήμισι μήνες στο ΕΑΤ-ΕΣΑ.

«Ναι, φοβόμουν και φοβόμουν πολύ. Αλλά ούτως ή άλλως εμένα με κυνηγούσανε – ή θα έπεφτε η χούντα ή θα συνέχιζε να με κυνηγάει, οπότε ήταν μονόδρομος», ανέφερε, τονίζοντας ότι η ζωή είναι «μια διαρκής πορεία, από τον φόβο στο φως και το θάρρος και ξανά πάλι από την αρχή».

Αναφέρθηκε στη συμβολική ιστορία με το χαρτί της σοκολάτας, λέγοντας: «Είχα αρρωστήσει στη φυλακή και αντί για φάρμακα μου είχαν φέρει σοκολάτα και στο χαρτί της σοκολάτας έγραφα… και έτσι κράτησα την ψυχραιμία μου συγκρατώντας το μυαλό μου».

Ακόμη η κ. Λεκατσά περιέγραψε τις άθλιες συνθήκες κράτησης στις φυλακές ΕΑΤ-ΕΣΑ: «Ένα παξιμάδι, μια πατάτα για φαγητό», ενώ βγήκε με 47 κιλά μετά από τρεισήμισι μήνες.

Για το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου, είπε: «Ουδείς πίστευε ότι θα κτυπήσουν τα τανκς… Ο πρώτος νεκρός έρχεται 6:45 στο ιατρείο και ξαφνικά ακούμε πυροβολισμούς». Σημείωσε την αυτοοργάνωση εντός του Πολυτεχνείου και τη λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού, που έδινε επαφή με τον έξω κόσμο: «Μας έβγαλε από τη μοναξιά και είχαμε επαφή με τον έξω κόσμο».

Η κ. Λεκατσά υπογράμμισε τον σημαίνοντα ρόλο της αυτοοργάνωσης και την απουσία κομματικού ελέγχου: «Το Πολυτεχνείο χτίστηκε από ανθρώπους που ήθελαν να δουν το όραμά τους για μια ελεύθερη ζωή».

Δημήτρης Παπαχρήστος: «Η πίστη μας έκανε να γκρεμίσουμε… να σταθούμε μπροστά στο τανκ»

Ο Δημήτρης Παπαχρήστος, επίσης φοιτητής και ενεργός συμμετέχων στα γεγονότα, καταθέτει τη δική του εμπειρία από την κατάληψη και τη νύχτα της 17ης Νοεμβρίου, φωτίζοντας την αυτοοργάνωση, τις κινητοποιήσεις και τον ρόλο των νέων στην υπεράσπιση της δημοκρατίας εντός του Πολυτεχνείου.

Γνωστός ως η φωνή που μετέδωσε το μήνυμα «Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο…», μίλησε τηλεφωνικά στο ΕΡΤnews για τις στιγμές της εξέγερσης και για το πώς βίωσε εκείνες τις ιστορικές ημέρες. Όπως είπε, εκείνη την εποχή «δεν είχαμε επίγνωση ότι γράφουμε ιστορία», επισημαίνοντας πως η δράση των φοιτητών ήταν αποτέλεσμα «πίστης στην ελευθερία, στη δημοκρατία και στα όνειρα».

Ο κ. Παπαχρήστος αναφέρθηκε στη δημιουργία του φοιτητικού κινήματος μετά το 1969, το οποίο –όπως τόνισε– γεννήθηκε «από παρέες, από έρωτες, από πίστη» και διαμορφώθηκε ως συλλογική επιθυμία αντίστασης στη δικτατορία. «Η πίστη μας έκανε να γκρεμίσουμε… να σταθούμε μπροστά στο τανκ, ακόμη και να σκοτωθούμε», σημείωσε.

Μιλώντας για τη σημασία του Πολυτεχνείου, υπογράμμισε ότι η εξέγερση ξεπέρασε το χρονικό της πλαίσιο και εξελίχθηκε σε διαχρονικό σύμβολο: «Το Πολυτεχνείο δεν πουλιέται, δεν έχει ιδιοκτήτες. Μένει εκεί και αντιστέκεται μόνο του». Προσέθεσε ότι το σύνθημα «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία» παραμένει επίκαιρο, επισημαίνοντας πως «το Πολυτεχνείο δεν τελείωσε το ’73».

Ο κ. Παπαχρήστος περιέγραψε με έντονη συναισθηματική φόρτιση τις στιγμές λίγο πριν την εισβολή του τανκ, το βράδυ της 17ης προς 18η Νοεμβρίου. «Μου ζωντανεύει μια εικόνα… Εγώ είπα τον εθνικό ύμνο γιατί νόμιζα ότι μπαίνουν μέσα», εξήγησε. Αναφέρθηκε στα δακρυγόνα, τους πυροβολισμούς και τους τραυματίες που μεταφέρονταν στο αυτοσχέδιο ιατρείο, καθώς και στο κρίσιμο σημείο όπου βρέθηκε αυτόπτης μάρτυρας: «Βλέπω τον αξιωματικό να κάνει με το χέρι σήμα στο τανκ… και το τανκ ήρθε πάνω μας».

«Φοβηθήκαμε, αλλά μοιραστήκαμε τον φόβο και τον ξεπεράσαμε. Έγινε μια μεγάλη υπέρβαση», είπε, τονίζοντας ότι η εξέγερση αποτέλεσε και «μια πράξη που ξέπλυνε τη ντροπή της πατρίδας για τα χρόνια της χούντας».

Αναφερόμενος στη μεταπολίτευση και στη δημόσια συζήτηση γύρω από τη «γενιά του Πολυτεχνείου», σχολίασε: «Μας τα χρεώνουν όλα… Προσβάλλουν τους νεκρούς. Το αίμα ζητά δικαιοσύνη και ελευθερία».

Δημήτρης Χατζησωκράτης: «Η αντίσταση του Πολυτεχνείου δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία»

Ο Δημήτρης Χατζησωκράτης, μέλος τότε της γραμματείας της Συντονιστικής Επιτροπής Κατάληψης, τόνισε ότι η αντίσταση του Πολυτεχνείου δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Το κίνημα είχε ρίζες στις παράνομες αντιστασιακές οργανώσεις μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 και κορυφώθηκε την περίοδο 1971-1973, με τη σταδιακή αύξηση της μαζικότητας και της οργανωτικής δύναμης των φοιτητών.

«Η πρώτη κατάληψη της Νομικής το 1973 και οι επόμενες δράσεις έδειξαν ότι μπορούσαμε να αντισταθούμε», ανέφερε ο κ. Χατζησωκράτης, περιγράφοντας τις στρατηγικές συζητήσεις για την κατάληψη του Πολυτεχνείου. «Υπήρχαν διαφορετικές απόψεις για το αν αυτή θα ήταν η τελική μάχη απέναντι στη δικτατορία. Τελικά, η μαζική συμμετοχή και η ενότητα επικράτησαν».

Τόνια Μοροπούλου: «Ο αγώνας μας δεν έγινε από ηρωισμό, αλλά από αγάπη για τη ζωή και τη δημοκρατία»

Η Τόνια Μοροπούλου, πρώτη εκφωνήτρια του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου, περιέγραψε τη σημασία της ενότητας των φοιτητών και του λαού: «Το σύνθημα “Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία, Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Προκοπή” ήταν η κοινή μας γλώσσα. Ο αγώνας μας δεν έγινε από ηρωισμό, αλλά από αγάπη για τη ζωή και τη δημοκρατία».

Η εκπομπή τόνισε την αποφασιστικότητα των νέων, που παρέμειναν στο Πολυτεχνείο παρά τις απειλές του καθεστώτος. Όταν στις 3:16 τα ξημερώματα του Σαββάτου 17 Νοεμβρίου 1973 το τανκ εισέβαλε στην πύλη, οι φοιτητές διατήρησαν την ψυχραιμία τους, τραγουδώντας τον Εθνικό Ύμνο και δηλώνοντας ότι ο αγώνας συνεχίζεται.

Οι συμμετέχοντες υπενθύμισαν ότι η εξέγερση δεν έριξε άμεσα τη χούντα, αλλά επιτάχυνε τη μετάβαση στη δημοκρατία και αποτέλεσε κορυφαίο σημείο στη συλλογική μνήμη της χώρας. Η απήχηση του Πολυτεχνείου εξακολουθεί να διδάσκει τις αξίες της ενότητας, της αντίστασης και της κοινωνικής συμμετοχής, ενώ η ιστορία του παραμένει ζωντανή στις επόμενες γενιές.

Διαβάστε επίσης:

Βορίζια: Σε κατ’οίκον περιορισμό ο 23χρονος που κατηγορείται για τη βόμβα στο σπίτι της οικογένειας Φραγκιαδάκη – Διαφώνησαν εισαγγελέας και ανακρίτρια

Πολυτεχνείο: Κλειστοί δρόμοι στο κέντρο της Αθήνας για την πορεία – Ποιοι σταθμοί του μετρό έκλεισαν

Φρίκη στη Δράμα: Πυροβόλησαν και αποκεφάλισαν αρκούδα