Τίτλος ταινίας: «Όνειρα»

Σύνοψη: Η δεκαεπτάχρονη Γιοχάνε ερωτεύεται την καθηγήτριά της κι αυτήν την πρώτη επαφή της με το συναίσθημα του έρωτα την μεταπλάθει σε λογοτεχνική αφήγηση, πάνω στην οποία πατάει ο Νορβηγός σκηνοθέτης, για να πλάσει τη δική του κινηματογραφική αφήγηση. 

Σκηνοθεσία: Νταγκ Γιόχαν Χόγκερουντ

Παίζουν: Έλα Οβερμπάι, Σελόμ Εμνετού

Κάπως σαν τον ορισμό του Σαίξπηρ για την ύπαρξη  («το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένα τα όνειρα»), ο Νορβηγός σκηνοθέτης Νταγκ Γιόχαν Χόγκερουντ να τον  χρησιμοποιεί για να φωτίσει τον άπιαστο πηλό της τέχνης. Αυτή είναι μια πρώτη,  γενική εντύπωση της ταινίας «Όνειρα», η οποία ανοίγεται σε αναγνώσεις, περισσότερες από τις οποίες προκλητικά γοητευτικές. Παίρνοντας αφορμή από μια αφήγηση της δεκαεπτάχρονης ηρωίδας του Γιοχάνε προς ένα νεαρό αγόρι, ένα ήρεμο βράδυ περιπάτου στο Όσλο, η ταινία ανεβαίνει μια σκάλα. Μια από τις πολλές που αποτελούν σταθερό μοτίβο κινηματογράφησης του Νορβηγού. Κάθε βήμα πάνω της προσθέτει καινούρια οπτική γωνία της διήγησης, η οποία από την πρώτη στιγμή γνωρίζουμε πως αποτέλεσε το υλικό για τη συγγραφή ενός βιβλίου, από τη σχεδόν ανήλικη – και εντυπωσιακή στην ερμηνευτική της ακρίβεια – πρωταγωνίστρια. Με μια πρώτη ποιητική περιγραφή των σύννεφων, ως σημείο όπου κατοικεί η ψυχή, μακριά από το ίδιο της το σώμα, εισερχόμαστε από μιας αρχής στον αέρινο κόσμο της Γιοχάνε. Πριν αυτά γίνουν βροχή και διαλυθούν τα πάντα, επιστρέφοντας στη γήινη πραγματικότητα, η εύθραυστη κοριτσίστικη ύπαρξη προλαβαίνει να αιχμαλωτίσει τα όνειρά της και να τα μεταπλάσει σε τέχνη, σε γραπτό λόγο. Ουσιαστικά, είναι ο Χόγκερουντ αυτός που μας ξεναγεί στη μήτρα της δημιουργικής γέννησης, τη φαντασία.

Τον Ντάγκερουντ τον γνωρίσαμε στις άλλες δύο ταινίες της τριλογίας του, το «Σεξ» και το «Αγάπη μόνο» και τώρα κλείνει τον κύκλο με τα «Όνειρα». Μάλιστα, τον κλείνει ως βραβευμένος, αφού δικαίως τιμήθηκε στη φετινή Μπερλινάλε με τη «Χρυσή Άρκτο». Ξεκινώντας κι εμείς το κλιμακωτό διάβασμα της ταινίας, δεν μπορεί παρά να παρασυρθούμε από την ήρεμη, σε παλ κινηματογραφικά χρώματα, εικόνα  και να αφεθούμε στην ερωτεύσιμη γοητεία της. Η ταυτόχρονη εσωτερική ένταση και τρυφερότητα του λόγου μεταπλάθεται με ακρίβεια και ρυθμό  σε χάδι της κάμερας πάνω στα σώματα και στα πρόσωπα. Πολύ δύσκολο να αποδοθούν οπτικά οι αντανακλάσεις του λόγου, ο σκηνοθέτης το καταφέρνει. Πρώτος έρωτας, παρθενικά σκιρτήματα της ψυχής, χαρά και οδύνη ταυτόχρονα, προς την καθηγήτρια της Γιοχάνε. Πόσο δύσκολο να παραλάβεις τη νεανική φαντασία και δίχως να την προδώσεις από τη ματιά του ενηλίκου, να την αποθέσεις στη μεγάλη οθόνη ! Να καταστήσεις τον θεατή  ή αναγνώστη συμμέτοχο και συνένοχο, όπως το πράττει και η Γιοχάνε με τη μητέρα της και την ποιήτρια γιαγιά της. Παραδίδοντας σε αυτές την εξομολόγησή της, τις καθιστά λαθραναγνώστριες των σκέψεών της. Σα να πετάει ένα δόλωμα κι αυτές να «τσιμπάνε».

Από ‘κει και πέρα, είναι τρεις οι γενιές που εμπλέκονται, έστω κι αν η καθηγήτριά της αποτελεί την ακούσια πρωταγωνίστρια των γραπτών της. Ελάχιστα νοιάζεται ένας καλλιτέχνης για την ηθική διάσταση της αφήγησής του, για τις γήινες αναγνώσεις. Από αέρα που διαλύεται φτιάχνονται τα συναισθήματά του, προλαβαίνει όμως να τα δώσει σχήμα και μορφή, προτού το σύννεφο γίνει βροχή και ξαναγυρίσει στο χώμα. Τα πλέκει (άλλη μια συνεχής αναφορά του φιλμ) σε ταινία, βιβλίο, πίνακα, ακόμη και αρχιτεκτόνημα-σκάλα.  Ο σπουδαίος σκηνοθέτης, ωστόσο, νοιάζεται για την «ηθική του πλάνου του», αρχέγονο ενδιαφέρον του κινηματογράφου, σύμφωνα με τον ορισμό Γάλλων δημιουργών. Δηλαδή, την κάθετη οργάνωση του, τη μέριμνα για το βάθος του, για κάθε μικρό και μεγάλο αντικείμενο. Όλα έχουν τη σημασία τους και πάνω απ’ όλα οι φωτισμοί. Ο Χόγκερουντ μοιάζει να τους δανείζεται από τους μεγάλους εικαστικούς, τον Ρέμπραντ και τον συμπατριώτη του Μιουνχ (σε ένα κάδρο στον τοίχο βλέπουμε τη διακριτική αναφορά «γέφυρα», πραγματικό τίτλο του πίνακα που γνωρίζουμε ως «Κραυγή»). Επιστρέφει το δάνειο γενναιόδωρα, σίγουρα δεν θα απογοήτευε τους εμπνευστές του. Καδραρίσματα στο ημίφως, κόντρα του χρυσαφένιου με το σκοτεινό. Παράλληλα οργανώνει ένα φοβερό πιγκ πογκ, αφού κάθε πλάνο εξομολόγησης της Γιοχάνε συνδέεται αμέσως με τις αντίστοιχες κινήσεις της καθηγήτριάς της. Να νοιώθει άραγε κι αυτή το ίδιο, πυρπολημένη από τον έρωτα; Απέναντι το σώμα της νεαρής, πάντα σφιγμένο, ανασφαλές, εύφλεκτο, έτοιμο να εκραγεί. Το χρυσαφένιο και το σκοτεινό, την ίδια στιγμή. 

Γύρω, βέβαια, είπαμε υπάρχουν άλλες δυό γενιές. Άλλη η οπτική τους (πότε ψυχανάλυσης, πότε γονικής ανησυχίας), άλλο κέντρο εστίασης. Με τον δικό τους τρόπο, διακριτικά, δίχως εξάρσεις μας εισάγουν στον κόσμο των ενηλίκων, εκεί όπου η γιαγιά χρησιμοποιεί την τέχνη σαν σκάλα, προετοιμασία για το δικό της ανέβασμα στους ουρανούς. Η νορβηγική τέχνη διαχρονικά αποτελεί μια συνομιλία με το θείο, μια αναζήτηση στα σύννεφα της μεταφυσικής. Ο Χόγκερουντ είναι σπουδαίος δημιουργός, γιατί ξέρει στη δική του αφήγηση να ανοίγει τα κεφάλαια, δίχως να φαντάζουν παράταιρα ή άχρηστα. Και θα μιλούσαμε για αριστούργημα, αν δεν έπεφτε απότομα από τη σκάλα που ανεβαίνει με τόσο κόπο, με το αδικαιολόγητα «γήινο» φινάλε του.

Αξιολόγηση: ***1/2

Διαβάστε επίσης:

Δείτε την Ντούα Λίπα στο Μαρακανά με μπλουζάκι της Εθνικής Βραζιλίας (Video)

Κέιτ Mίντλετον: Απαστράπτουσα σε βραδινή έξοδο μετά από 2 χρόνια – Η αγκαλιά με την Jessie J μετά τη μάχη τους με τον καρκίνο (Photos/Video)

Σοκ στα καλλιστεία «Miss Universe»: Η εκπρόσωπος της Τζαμάικα έπεσε από τη σκηνή – Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο (video)